Điện Biên: Pêx xênhv Mường Ảng cux tsênhv phiv liv tiv cà phê sâu tsik tâu, pôngz gri

Chor chiv txix shông 2015 txos shông 2017 gri zuôr tsuôk tâu txix 5.000 đêiv txos 10.000 đêiv iz cir txir nhôngk; ciês shông no mak lok six kik, tsuôk tâu txix 4.000-6.000 đêv iz cir txir nhôngk.

Gri kik, qiv hơưv phiv liv, pêx xênhv tsik moz siêz tsoz phưz uô trâu chor txir shông no cux sâu tâu tsik ntâu. Chiv shông 2018 cà phê ntơưv MườngẢng tsuôk sâu tâu 8 puô cir iz ha, grêk tsơưs đuô 3 jiês pir li chiv shông 2017. Kror no uô trâu chor chuôz zis chos cà phê ntơưv nhoz no tsênhv njiz ntâu kror phiv liv. Zơưv Tòng Văn Chung, nênhs nhoz jok Búng 1, xar Búng Lao, huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên puz pâuz:

“Gri mak hêik cxuô tsik truôx, hâur chiv mak tsuôk tâu 3-4 cxênhz, kaz chiv tâu xar muôx 6.000 đêiv iz cir. Tsik yưv pênhr, tsik uô mak tsik muôx hâux lưv đaz tsik uô. Hêik cxuô mak txov nhêv hênhr viv yưv pênhr trâu lok pôngz pênhr xưz”.

Đros siêz xar li zơưv Chung, zơưv Bạc Cầm Phiu nhoz jok Nà Dên, xar Búng Lao, huyện Mường Ảng puz pâuz: oz pêz shông jê lok no nênhs chos cà phê sâuv thax tsva tsuv njiz trâus pôngz pênhr tsik so. Chôngz lênhx nênhs tsik xar uô nzir tưz hlôngr chiê chos têx zav tsoz chos txơưr đuô. Taz sik, phênhv ntâu mak pox nhuôs cux sir jos uô viv zav tsoz chos no tưz đros đrêiv pox nhuôs txix ntâu shông lok lơưv, thiêz cux tưv yưv pênhr thiêz tas ntâu đas jos uô lơưv. Zơưv thiêz chôngz lênhx pêx xênhv txơưr đuô vav tiêk chính quyền tiv phaz nzor nriêr tâu tsưr ziv chiê paz muôx qơư muôs truôx hax huv cà phê trâu pox nhuôs:

“Nhiv no mak qơư muôs cà phê tsik truôx hlo, taz sik chuôz zis tưz sir jos uô lơưv mak cux tsik xar tso tsês viv tưz yưv pênhr lok chos thiêz tsoz phưz tas ntâu hênhr lơưv. Vav tiêk Đảng thiêz têz qơưk zuôr paz zok riêr qơư muôs truôx trâu pox nhuôs thâuv pox nhuôs tưz sir jos uô tsoz cà phê no”.

Chiê cêir chêx têx phiv liv uô ntêx, chính quyền huyện Mường Ảng tsênhv tror hêik tỉnh Điện Biên uô jông shuôk têx tsênhv chêi paz trâu nênhs chos cà phê lok cxuô zav, qir zuôv. Đuô li, cux hêik tỉnh tso tơưv tsênhv chêi paz gri muôs trâu pox nhuôs thâuv gri cà phê kik đuô 5.000 đêiv iz cir txir nhôngk.

Zơưv Nguyễn Hữu Hiệp, Phưv chủ tịch Ủy ban huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên puz pâuz:

“Huyện li tsưr ziv txơưv tiêk muôx têx phiv liv li co, taz sik pêz cux tuôr cov tâu truôx thax tsav chos cà phê nhiv no muôx thiêz zuôr tsêx trung huôv tsar thax tsav chos cà phê trâu chor chuôz zis muôx tsar tov thiêz têx qơư zuôr huôv star tâu cà phê jông. Nhiv no pêz cux tưz hêik tỉnh muôx tsênhv chêi paz chuôz zênhx, qir zuôv trâu nênhs chos cà phê, tiv oz zos tỉnh zuôr tso tơưv tsênhv chêi paz cxuô zav thiêz qir zuôv trâu nênhs chos cà phê, tiv oz mak tỉnh zuôr tso tơưv tsênhv chêi paz gri, thâuv gri cà phê grêk kik đuô 5.000 đêiv iz cir mak tỉnh tsuv muôx tsênhv chêi paz chiêz uô chak cov nênhs chos cà phê tsơưs tiv zix cux sâu tâu pênhr tsik trâus pôngz pênhr”.

Lơưr tsưr ziv ntu 2018-2020, huyện Mường Ảng zuôr tuôr truôx thax tsav cà phê nhiv no muôx, sir jos txos shông 2020 thax tsav chos cà phê tas nro huyện tax tâu 3.500 ha, chor cà phê têr tơưr tâu muôx 8.000 tấn.

Đros thiêz gri cà phê tsik so grêk kik, trâus nhov gri, tiv phaz tsik tâu muôx kruôz kriê hêik pâuz lok thax tsav kôngz nuv, têx cêr muk lok trâu têx jêx jok, xar, muk trâu qơư uô xênhz yar tsênhv đaz tuôs, tsik tâu jông thiêz muôx cxuô mak tỉnh Điện Biên tsuz nzor nriêr tsưr ziv tsênhv tsênhz đuô hâur zok nriêr qơư muôs truôx trâu tsoz cà phê, paz muôx qơư sâu zuôr truôx tuk trâu pêx xênhv cov pox nhuôs sơưr đơưk thiêx tso siêz uô xênhz yar./.

(Vũ Lợi-Lik Thox cxêik nhênhv)

Tsênhv chei  BHXH, BHYT muôx txux zôngv cxôngx hnuz xiêz 1/12/2018

1/ Tsôngv box nhoz saz đrâuv têz qơưk uô hâux lưv ntơưv Việt Nam zos lênhx nênhs tsuv gôngr BHXH:

Chính phủ li Nghị định số 143 hnuz 15/10/2018 cuiz tênhv tsênhz mênhx Chei BHXH thiêz Chei taz por, vêv xênhz lox tôngv lok BHXH đros nênhs lox tôngv zos nênhs saz đrâuv têz qơưk uô hâux lưv ntơưv Việt Nam muôx iz cxiê kror yiêz.

          - Lok lênhx nênhs thêv nhiêx: nênhs lox tôngv zos nênhs saz đrâuv têz qơưk uô hâux lưv ntơưv Việt Nam zos lênhx nênhs cxaz chuôz BHXH thâuv muôx ntơưr tso chei lox tôngv lok sik ntâuz ntơưr tso chei uô hâux lưv zos Việt Nam li chiz coaz muôx qênhx cungz thiêz muôx lợp đồng lox tôngv tsi xav tênhv six hơưv, hôx thôngx lox tôngv xav tênhv six hơưv cxôngx txâuk 01 shông ndê mul đros nênhs sir zôngv lox tôngv ntơưv Việt Nam, tsi xav têx lênhx nênhs li: hlôngr hâux lưv uô hâur nội bộ doanh nghiệp lơưr cui tênhv thiêz nênhs lox tôngv tưz txos six hơưv hnuz nhôngs so lâuk lơưr Chei lox tôngv li cui tênhv.

          - Lok phênhv gôngr côngv thiêz tsưr ziv thêv nhiêx:

          + Nênhs lox tôngv li phênhv gôngr côngv: Cxôngx hnuz xiêz 1/12/2018 txos hnuz 31/12/2021, nênhs lox tôngv tsi tsuv gôngr BHXH zuôr trâus. Cxôngx hnuz xiêz 1/1/2022, nênhs lox tôngv zos lênhx nênhs cxaz chuôz BHXH muôx txơưx jênhv gôngr bâuv 8% phênhv nhiêx shar hâur hli lok trâu cuiv so lâus thiêz phênhv paz txưv trâu quân nhân lok sik cán bộ tâu tas siv nênhx li pox niêv, mê nhuôs.

          + Nênhs sir zôngv lox li phênhv gôngr côngv: Cxôngx hnuz xiêz 1/12/2018 txos hnuz 31/12/2021, yênhx hli, nênhs sir zôngv lox tôngv muôx txơưx jênhv gôngr BHXH zuôr trâus sâuv nênhs lox tôngv li cuiv nhiêx shar yênhx hli gôngr BHXH lơưr têx phênhv tưz tâu cui tênhv

          Tsưr ziv gôngr: Gôngr hâur yênhx hli.

          2/ Cxôngx hnuz xiêz 1/12/2018 nênhs cxôngx txâuk 80 shông ndê mul tsênhv sơưv phênhv paz txưv thâuv tuôs hâur yênhx hli tâu Cuiv BHYT thêv 100% nhiêx txiêx seiz njuôs thiêz kho moz.

          Hnuz 17/10/2018, Chính phủ tso tơưv Nghị định số 146 cui tênhv tsênhz mênhx thiêz heik kriê tsưr ziv uô Chei BHYT li iz cxiê grê. Lơưr co, nênhs cxôngx txâuk 80 shông hnuz nhôngs ndê mul tsênhv tâu sơưv phênhv paz txưv thâuv tuôs hâur yênhx hli lơưr cêr chei li cui tênhv lok BHXH mak thâuv mul seiz njuôs thiêz kho moz lơưr Chei BHYT li cui tênhv zuôr tâu Cuiv BHYT thêv 100% nhiêx txiêx seiz njuôs thiêz kho moz hâur phênhv BHYT tsuv thêv.

          Lơưr Chính phủ li Chei nênhs muôx hnuz nhôngs siêz thiêz Nghị định 105 li cui tênhv thâuv ntêx hnuz 15/11/2014 mak lênhx nênhs heik sâuv tsuôk tâu Cuiv BHYT thêv 80% nhiêx txiêx seiz njuôs thiêz kho moz hâur têx phênhv mak BHYT tsuv thêv xưz.

          Nghị định số 146/2018/NĐ-CP muôx txux zôngv cxôngx hnuz xiêz 01/12/2018./.

(Thu Thùy- Txâur Vax cxeik nhênhv)