Thax tsav qơư uô tâu kôngz lôngk shir phaz lul tok tsiêz

Luz yêz lox Chiến Thắng yiêz nhiv kruôr tâu zơưv Lò Văn Đoàn nhoz jok Phiêng Nậm zuôr nzir chiê thâux caz tsiz lok zos kuôr njuôk. Tuk tuz hloz cux tâu zuôr trâu iz luz. Ciês luz yêz zâu 4 lênhx nênhs chêix mak zơưv Đoàn zuôr chiê phưx vưv trâu chor nênhs hâur vax tsêr muk lok. 1,5 tiv đêiv ntâu zuôr yêz puôr lênhx zos txix chos kuôr njuôk. Zơưv Đoàn oz txir tuz txos chêix mak uô tsik tas hâux lưv, co zos tưz tsik tâu hêik txos thâuv tsuv tsoz phưz, sâu chuôz zí sli 5 hec ta ntâu kuôr njuôk. Zơưv Đoàn hêik: Txix thâuv hlôngr chos poz cuk chiê chos kuôr njuôk muôs trâu tsêr mêir, kinh têr ziv hnuz ziv muôx đuô. Chor nhiêx sâu tâu txix chos kruôr njuôk yênhx shông, chuôz zis yưv pênhr trâu sâu zuôr kôngz nuv, tu zus tsiêx cxu thiêz paz thâux xa têx kuôr njuôk uz no. Uô ntâu bâuv li co hâux lưv, iz shông xav tas cxuô zav cux cxênhx tsês tâu muôx 600 triệu đêiv ntâu:“Txix thâuv chos kuôr njuôk txos nhiv no cur chuôz zis cux muôx hlôngr yiêz ntâu, kinh têr truôx tuk đuô pir li thâuv ntêx. Cux muôx nhiêx zuôr tâu oz luz yêz lox thâux kuôr njuôk đros cxuô zav hax huv trâu pox nhuôs, phênhv sâu pir li thâuv ntêx mak cux truôx tuk đuô. Hêik cxuô mak pox nhuôs nhoz hâur jok, thax tsav xar Cò Nòi mak chor chuôz zis tưs chox kruôr njuôk cux lok six tso siêz, viv tsuôk cxơưx txos gri muôs txơưr txar xưz, viv li gri truôx mak cux tso siêz đuô, pir li têx tsoz chos txơưr đuô mak sâu tâu ntâu đuô”.

Kuôk zơưv Đoàn tsêr muôx oz pêz puô thiêr zos tix lâus Lò Văn Nam ziv chuôz zis. 2 hec ta ntâu kuôr njuôk nôngz Ju Mông, sâu tâu muôx 100 ntâu tấn iz hec ta cux paz sâu tâu muôx 200 triệu đêiv. Thâuv ntêx mak thax tsav no cux tsuôk tâu chos poz cưk, iz shông sâu tâu muôx 10 ntâu tấn njiêr poz cưk, taz sik nhiêx txiêx uô mak cux tas lơưv iz đraz. Txix thâuv hlôngr chos kuôr njuôk, nhiêx txiêx lox tôngv uô tâu txo grêk tsơưs muôx 10 jiês thiêz phênhv sâu tâu siêz đuô. Hok cêr lok cux muk lok zôngx ziv, saz công ty ho paz txos têx hâux lưv zênhx tas ntâu đas jos li thâux nôngz, qir zuôv, sâu kuôr njuôk:“Txix thâuv chuôz zis chos kuôr njuôk txos nhiv no mak chuôz zis cux muôx tâu phênhv sâu truôx. Chuôz zis cux zuôr tâu iz cxiê zav chuôz zênhx sir zôngv hâur chuôz zis thiêz cxiv uô tâu iz luz tsêr lox jông tas 700 triệu đêiv, đros zuôr tâu nzir iz kror ar uô nox thiêz ar nhoz tsês chiê trâu têx tuz nhuôs tov kaz no”.

Sâuv xar Cò Nòi li thax tsav ar chos kuôr njuôl muôx 2.000 hec ta ntâu, têx hnuz jê tsiêz, pox nhuôs cxuô jêx jok ho sik pâur côngz uô. Kror hâux lưv no tưz tâu uô txix ntâu shông lok lơưv, cê paz txo grêk tsơưs nhiêx txiêx ntiêr nênhs ho muôx nzir six hơưv chiê bax tsiêz. Sêi đrơưv txiêr kuôr njuôk trâu tix lâus Lò Văn Nam ziv chuôz zis chiê thâux lok trâu tsêr mêir, niêv tix Lò Thị Hòa nhoz jok Phiêng Nậm hêik:“Cux shir phaz thiêz cxênhx txuôs tâu ntâu nhiêx txiêx pir li têx ziv txơưr đuô, lơưr ntiêr nênhs txiêr viv li tas nhiêx ntiêr”.

Zơưv Trần Ngọc Hiếu, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần uô thax njêr Sơn La puz pâuz: Chiv kuôr njuôk no, Công ty muôx tâu 9.400 ntâu hec ta. Chor kuôr njuôk zuôr tâu muôx 620.000 ntâu tấn, gri zuôr truôx 800 đêiv iz cir. Công ty cux tưz cir hux thôngx đros thiêz 10.000 ntâu ziv chuôz zis thiêz hêik zuôr sâu zuôr tas nro têx kuôr njuôk trâu pox nhuôs. Piz txix chiv uô xênhz yar no, đrâuv uô chor suôz thax njêr đơưz jông RS, tsêr mêir zuôr nzir chor suôz thax njêr jông RE tax tâu zoz qơưx ziv hnuz ziv siêz sâuv ciês đrôngs hâur têz qơưk thiêz muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk:“Hâux lưv sâu zuôr cux xưk li yưv pênhr uô zos kror paz uô trâu nênhs chos kuôr njuôk trâu công ty muôx phênhv sâu, chiê txix co pêx xênhv tso siêz uô xênhz yar thiêz muôx tâu têx kuôr njuôk jông tsơưr lươngv trâu công ty uô thax njêr”.

Nhoz zơưv Đoàn thiêz tix lâus Nam đros ntâu ziv chuô zis txơưr đuô li jok Phiêng Nậm shông no ho zuôr tror tuô buô, tuô nhux, krưr nduôr txâuv puôz thiêz chêix yêz muk trâu têx jêx jok nhoz iz ndis co chiê chuôr yuô, đros sơưr đơưk nox tsiêz cov muôx cêr shir phaz, lov jêv đuô hâur shông yiêz./.

(Thủy Long-Lik Thox cxêik nhênhv)

Txo grêk tsơưs lênhx nênhs moz tuôx seiz njuôk shuôs, kho moz ntâu trâu têx tsêr kho moz txix y tế ntơưv qơư

“Nhoz jê tsôngv px đuô, taz sik phênhv ntâu têx qơư y tế xã tsuôk uô tâu hâux lưv y tế dưv phax, uô tsi tâu tâu cxix cxuô têx luôs hâux lưv seiz njuôk shuôs, kho moz uz no. Iz chas co, chor cưk yuôx hâur têx qơư y tế xã tsi yuô tâu muôx txux chi tsưr ziv seiz njuôk shuôs, kho têx moz gênhs. Têx yuôx thiêz tsưr ziv seiz njuôk shuôs moz tsơưs, uô lênhx nênhs moz tsi yuô njênhs chiê tuôx têx qơư no seiz njuôk shuôs thâuv trâus muôx moz thiêz khênhr tuôx ntâu trâu têx tsêr kho moz lox chiê seiz njuôk shuôs, kho moz”.

Y tế ntơưv qơư zos zuôr xar 90% lênhx nênhs moz seiz njuôk shuôs, kho moz txix BHYT li qơư đas cir seiz njuôk shuôs, kho moz xuz thơưx. Taz sik, trơưk li thôngz sâu tso pov, phênhv ntâu tsôngv px puôr lênhx tuôx trâu têx tsêr kho moz thênhv siêz thâuv seiz njuôk shuôs, kho moz, viv lơưr tsi njênhs trâu têx cưk yuôx ntơưv chor qơư y tế no li txux chi tsưr ziv seiz njuôk shuôs moz. Chiê têx qơư y tế ntơưv qơư uô tâu jông luôs hâux lưv no, muôz cêr njênhs njôngr trâu XH thiêz uô trâu tsôngv px jông siêz, njênhs txos, ngênhx y tế tsuv sir jos, muôx têx hlôngr yiêz.

Chiê uô tâu tsưr ziv no, Bộ Y tế tưz fuô uô dưv anr kriê cxaz txux chi tsưr ziv yuôr trâus trâu têx lênhx cưk yuôx, bác sĩ phưx vưv Hlôngr yiêz cxix luôs Y tế (Dưv anr HPET) txix 2014 txos 2020, đros thiêz Liên minh châu Âu thiêz Tsêr nhiêx ntiêx têz li cêr paz. Dưv anr chiê chuôz tsar pênhr jos txix kriê cxaz têx txux chi tsưr ziv trâu canr bôv y tế thiêz yưv pênhr zuôr têx chuôz zênhx jông trâu iz cxênhz qơư y tế xã, yênhx puô tsênhv qơư y tế huyện thiêz qơư kriê têx txux chi tsưr ziv heik sâuv ntơưv 15 tỉnh txov nhêv.

Ntơưv Hà Tĩnh, 90% qơư y tế tưz uô tâu jông luôs hâux lưv seiz njuôk shuôs moz trơưk têz qơưk cui tinhv, hâur co muôx 3 xã zos uô siv fuô kriê uô trâur nuv li heik sâuv. Taz sik, chiê uô tâu têx tsưr ziv no cux tsênhv yuôr ntâu phiv liv.

Giám đốc Tsênhv qơư Y tế dưv phax huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh, zơưv Lê Nhật Thành heik nhav li no:“Têx chuôz zênhx hâur têx qơư y tế mak lol six tsơưs thiêz tsi muôx têx jông. Iz qơư y tế xã uô siv trâur nuv li heik co mak zuôr trâul txos ntâu zav chuôz zênhx jông chiê seiz njuôk shuôs, kho moz. Kror nuv chêx tsôngk uô hâux lưv trơưk tsưr ziv cưk yuôx chuôz zis, mak ntâu lênhx canr bôv y tế tsi tâu tâu cơưv đhâu têx tsưr ziv uô nuv li no trơưk cui tinhv”. Pos Phạm Thị Cảnh, nhoz huyện Hương Sơn heik li no:“Têx chuôz zênhx tsuv jông đuô, chiê pêz tsôngv px tuôx seiz njuôk shuôs moz thiêz pêz tsi tas muk trâu têx tsêr kho moz thênhv siêz. Viv iz jiês muk seiz njuôk shuôs moz trâu têx tsêr kho moz thênhv siêz, pêz cux lok six txov”.

Trơưk li zơưv Nguyễn Ngô Quang, Phưv Cục tsar Cục khoa học Công nghệ thiêz thox cxov (Bộ Y tế)-Giám đốc Dưv anr kriê cxaz txux chi tsưr ziv yuôr trâus trâu têx lênhx cưk yuôx, bác sĩ phưx vưv Hlôngr yiêz cxix luôs Y tế (Dưv anr HPET), Dưv anr no tsênhv paz têx qơư y tế xã iz cxiê zav chuôz zênhx zuôr trâul txos chiê têx cưk yuôx ntơưv qơư seiz njuôk shuôs, kho moz xuz thơưx trâu lênhx nênhs moz đhâu thâuv cơưv cxaz tas têx txux chi tsưr ziv seiz njuôk shuôs moz, muôx txâuk chuôz zênhx jông phưx vưv luôs hâux lưv no.

Đhâu thâuv uô tiêr, Dưv anr heik sâuv zuôr paz chuôz tsar lênhx nênhs, txux chi tsưr ziv lês uô hâux lưv seiz njuôk shuôs, kho moz trâu têx qơư y tế ntơưv qơư hâur thax tsav txov nhêv, chuôz tsar tsoz phưz đas jos tsi so thiêz jông..... trâu lênhx nênhs, chuôz zis thiêz côngv thôngx./.

                         VOV-Riê Lâux cxeik, nhênhv)