Huôv tsar cà phê nhoz Sơn La muôx ntâu phiv liv

Pâuz txos tsoz chos cà phê ntơưv Sơn La txix shông 1980, tâu chos txix nôngz cà phê Arabica. Xav txos trâu nhiv no, tỉnh Sơn la tưz chos tâu 12.300 hec ta cà phê. Hli 7/2015, Sơn La tưz nto bê cà phê xuz thơưx ciês ntơưv huyện Mai Sơn, zos Công ty cà phê Minh Châu, Sơn La uô jos cxuô zav cà phê li: Cà phê zax, Cà phê hmôngr, nôngz ciz đros tsư kaz, muôx njik iêz, tâu chôngz lênhx kruô hâur thax tsav pâuz txos. Pos Nguyễn Bích Vân, hlôngr njêx muôs qơư muôs huv Vân Coóng, số 238, cêr Chu Văn Thịnh, thành phố Sơn La hêik:

“Cà phê Sơn La zos iz kror hax huv lok six yiêz nhoz sâuv thax tsav tỉnh Sơn La. Đros cur, mak pov tsôngv kruô cux lok six nhiêv sir zôngv thiêz lơưr zuôr tror tuôx zuôr jiês 2, jiês 3 thiêz thâuv lơưr hâuk mak lơưr pov cà phê kaz thiêz nhiêv”.

Cà phê Minh Châu, Sơn La tâu uô lơưr tsưr ziv uô yiêz jông hur Ca-na-đa, uô tâu muôx 200 tấn hax huv, bâuv 2.000 tấn txir nhôngk iz shông, tâu hội nôngx mênhx Việt Nam hênhr kruôk zos hax huv kôngz nuv jông shông 2015. Cà phê Sơn La tưz nto bê thiêz paz phênhv trâu gri muôs cà phê Sơn La hâur yênhx shông tâu truôx tuk đuô, đhâu co paz pêx xênhv tso siêz huôv tsar uô.

Taz sik, chiê cà phê Sơn La huôv tsar cov tâu truôx thiêz huv đros chor cà phê muôx suôz bê lox sâuv ciêz đrôngs, mak yuôr iz ntux ntêr thiêz yuôr ntâu phiv liv, tsuv sir jos uô thiêx huôv tsar tâu truôx cà phê Sơn La. Zơưv Đặng Văn Thịnh, Giám đốc công ty cà phê Minh Châu, Sơn La puz pâuz: thâuv tưz uô cà phê zos hax huv, mak xêir tsov chor txir cà phê jông, têx thâuv sâu zuôr lok txos tsuôk zôngv tâu muôx 70%. Thâuv hêik pâuz lok cà phê Sơn La, chôngz lênhx kruô tsênhv tsik tâu xar zuôr, viv công ty vav tiêk zuôr muôx nzir têx tsênhv chêi paz chiê cà phê Sơn La ziv hnuz ziv tâu chôngz lênhx kruô pâuz txos:

“Chiê huôv tsar tâu cà phê Sơn La sâuv ciêz đrôngs mak pêz lok six khov vav, tâu chinhz quyền paz hâur zuk hâux lưv zos nganhx uô, chiê pêz muox tsar tov jông đuô, uô xênhz yar tso tơưv têx hax huv cà phê kaz jông, chiê gra siêz tsiv gri hax huv trâu thax tsav thiêz cux zos gra siêz côngz bê trâu cà phê Sơn La sâuv ciêz đrôngs hâur têz qơưk thiêz ntiêx têz”.

Cà phê Sơn La tâu chos ntâu ntơưv huyện Mai Sơn, Thuận Châu thiêz thành phố Sơn La; txir cà phê sâu tâu 1 tấn ntâu iz hec ta. Nhiv no, 70% chuôz zis chos cà phê tưz muôx meir jov txir nhôngk. Taz sik uô cux tsênhv tsơưs, tiv zos chor mêir zâu, tax tsik tâu tâu zoz qơưx hâur six hơưv sâu truz ntêr muôx 3 hli. Đros co, chuôs li chor chuôz zis chos uô cà phê tsik tâu muôx tsưr ziv xưv lik têx vuôz tsuôz, tiv zix zos têx cuô đêx liv cà phê, uô tsik hur txos tênhv qơư. Hâur ntu nhiv kruôr đhâu tsik ntêr no, iz cxiê qơư uô, jov cà phê lox ntơưv huyện Thuận Châu thiêz thành phố Sơn La tưz uô tsik hur trâu thành phố li hâur đêx uô trâu 5 vạn ntâu lênhx nênhs luz nênhx njiz phiv liv ntâu. Zơưv Phạm Ngọc Dũng, Giám đốc xí nghiệp cungz đêx số 1, Công ty cổ phần cungz đêx Sơn La puz pâuz:

“Lơưr pêz ntâuk gri mak tsik hur hâur đêx tưz muôx yưv txix shông 2012 txos nhiv no, truz ntêr muôx 5 shông lơưv, shông tưs cux li thâuv txos chêix sâu, uô, jov cà phê. Taz sik tsênhz mak shông no têx vuôz tsuôz luôs tsik tso ciês lok trâu đêx lơưv mak lơưr tso ntưk trâu têx qơư zuk pov tsik tâu, uô trâu pêz nriêr tsik tâu qir tiv viv li qênhx shênhx no thiêz truz ntêr li no”.

Tsoz chos cà phê tưz thiêz tsênhv paz tâu trâu yênhx cxênhz ziv chuôz zis px nhoz Sơn La hla đhâu cêr pluôs, uô bluô nux. Taz sik, cxuô cơ quan muôx vax huôv tsuv sir jos yax kriê huôv tsar uô cov cà phê Sơn La ziv hnuz ziv tâu chôngz nênhs pâuz txos, nhiêv sir zôngv./.

(Hoàng Long-Lik Thox cxêik nhênhv)

Lào Cai: Têx lênhx cưk kriê jông nhoz tsêr cơưv Lùng Vùi

          Tas cik sơưr nzor nhiv kruôr pov cêr đơưz liêk, Giả Xênhv Thox- cưk kriê tsêr cơưv mê nhuôs zâu mênhx cxưx Hmôngz, xênhz shông 1992 tưz tuôx tsêr cơưv nhoz jos Lùng Vùi chiê qêz tsêr hur si tos mê nhuôs shux xênhz. Nhiv kruôr muôx 6 six 30 phênhz tưz pov têx mê nhuôs shux xênhz chiv chir mul tơư tuôx cơưv ntơưr, seiz mak têx mê nhuôs shux xênhz co lok six nhiêv cơưv ntơưr.

          Hu tiêk tsêr cơưv ntơưr, taz sik tsênhz mênhx mak tsuôk muôx 2 qar tsêr cơưv tâu Hội jông siêz khơưk muôz nhoz pok sâuv nta trôngz, iz qar chiê kriê thiêz cơưv ntơưr, iz qar uô mor nox. Tas nro tsêr cơưv muôx iz lớp cơưv, đros 16 lênhx shux xênhz cxôngx 3 txos 5 shông tuôx cơưv, tas nro puôr lênhx zos têx mê nhuôs shux xênhz nênhs Hmôngz pluôs nhoz hâur jos, têx mê nhuôs co li niêv txir cux tsi pâuz ntơưr, tsi pâuz heik lul choz tsiz, viv li chiê hlôngr yiêz têx lênhx niêv lênhx txir li siêz xar thiêz kriê ntơưr trâu têx mê nhuôs shux xênhz zos tsi zôngx ziv. Cưk kriê Giả Xênhv Thox pheiz kênh:

          “ Zos nênhs mênhx cxưx nhoz no viv li cur tâu pheiz côngz kriê ntơưr ntơưv no chiê jê pox nhuôs đuô. Shux xênhz nhoz tsêr tsuôk txơưx heik lul Hmôngz viv li cưk kriê heik lul choz tsiz mak phênhv ntâu mê nhuôs shux xênhz tsi pâuz. Muôx têx lênhx mê nhuôs tsi tâu txơưx heik lul, cưk kriê tsuv cê kriê lul Hmôngz, cê kriê lul choz tsiz chiê shux xênhz jênhv pâuz tâu têx yênhx tưv zôngx ziv đuô”.

          Đros thiêz cưk kriê Giả Xênhv Thox, cưk kriê Nông Thị Khoa, mênhx cxưx Nùng, xênhz shông 1988 tâu pheiz côngz phưv txơưx ntơưv tsêr cơưv no. Nhoz no, têx cưk kriê tsi taz jênhv kriê ntơưr, mak tsênhv zos têx lênhx nênhs tsoz phưz trâu têx mê nhuôs cxôngx nox hâuk txos mul pư thiêz uô vêv xênhz tiz nênhs. Phênhv ntâu mê nhuôs shux xênhz nhoz no tsi tâu nox sơưr nzor thâuv tuôx cơưv ntơưr, viv li pluôs nox thâuv tar su cxôngx têz qơưk li phênhv paz txưv thâuv tưs cux tâu uô têx zav nox huv đros tiv zix chiê mê nhuôs nox. NJiê têx mê nhuôs shux xênhz nhiês chiv chir nox nhiês thiêz mul pư têx cưk kriê cux pov zuk li hâux lưv uô ziv muôx cxaz ziz njiêz. Cưk kriê Nông Thị Khoa heik:

          “ Nhoz ntơưv no thâuv tar su shux xênhz li niêv txir cux tuôx paz uô mor trâu shux xênhz nox, cheix no shux xênhz li niêv txir mul Trung Quốc ntâus jus tas viv li pêz sik hlôngr tuôx nzor chiê tsoz phưz mê nhuôs shux xênhz, iz lênhx uô mor, iz lênhx kriê ntơưr chiê jê shux xênhz, uô trâu shux xênhz nhiêv tuôx cơưv ntơưr đuô”.

          Lơưr cưk kriê Phan Thị Hiếu, Phưv hiệu trưởng Tsêr cơưv mê nhuôs zâu Tả Ngải Chồ, viv Lùng Vùi zos jos nhoz đêz tiv zix, txov nhêv tiv zix, viv li tsêr cơưv txơưv tsi muôx txâuk biên chế, taz sik cux sir jos pheiz txâuk 2 lênhx cưk kriê phưv txơưx ntơưv co. Lơưr cui tênhv mak iz hnuz cưk kriê tsuôk taz por kriê txâuk 6 six hơưv sâuv lớp cơưv, taz sik cưk kriê Giả thiêz Khoa thâuv tưs cux sơưr cxôngx thâuv 5 six thiêx li chuôk chiê mul tsêr cơưv, thiêz thâuv lol tsênhv qơư mak tưz tsâus ntux, taz sik, têx hnuz yar ntux cux xưk li lol nas, tsi muôx jiês tưs shux xênhz nhoz tsêr cơưv no so ntơưr:

          “ Tsêr cơưv Lùng Vùi no phêv liv xuz thơưx zos cêr mul lol, hâur co cưk kriê puôr lênhx zos pox niêv. Lơưr co zos shux xênhz tsi txơưx heik lul choz tsiz viv li thâuv kriê ntơưr cux lok six phêv liv. Pir li chiê nhênhv jax ntơưr, heik gâux đros thiêz shux xênhz nhoz thax tsav kis tsuôk pôngz iz tiết lok sik hnuz cơưv co txơưv pâuz, taz sik shux xênhz nhoz no mak tsuv pôngz yênhx ciêz”.

          Tas cik tưs tuôx Lùng Vùi, nhoz ntơưv tsêr cơưv tưz hnor têx mê nhuôs shux xênhz nhênhv ntơưr, heik gâux. Co zos khov muôx têx cưk kriê iz siêz viv têx shux xênhz tox siêz, hnuz tưs cux sir tas đas jos gôngr côngv, kruôz kriê trâu têx mê nhuôs shux xênhz nhoz no chiê tov kaz yênhx têx lênhx nênhs txơưx njê, gôngr côngv trâu têz qơưk./.

(An Kiên- Txâur Vax cxeik nhênhv)