Jax sâu thưr 4, hnuz 23/12/2015:

Lai Châu uô lông hâux lưv tir thêir no njiv trâu tsiêx cxu

 

 

Ciês hâur têx hnuz muôx ntux no njiv, zơưv Chẻo Diếu Vản, hêir nênhs Cho nhoz trâu jos Hoàng Chù Xào, xã đriv têz Huổi Luông, huyện phong Thổ, tưz muôz nhiêx muk zuôr ntâuz tax chox lok thêir chuô thiêz thêir no njiv trâu nhux tưv nhux đas, tsik chiê nas chuô yiê trâu tsiêx cxu. Đros ntơư, zơưv tsêr nênhs tsênhv siz hlôngr trâur tơưk trâu 5 tus tưv ntê cov sor, tsik chiê trâu no njiv. Đros ntơư, zơưv cux đros tsar jos fuô yax kriê tsôngv px hâur jos uô jông cxuô faz tsưr ziv tir thêir no njiv trâu tsiêx cxu thiêz txiêr cov txâuk jâuz tâux trâu nhux tưv nhux đas nox.. Zơưv Diếu Vản hêik pâuz:

 “Hâur jos, iz ziv chuôz zis muôx 3-4 tus tưv, cur cux đros tsar jos yax kriê cxuô ziv chuôz zis hâur jos, tsuv kho đuô têx guôx thiêz muôz ntâuz tax thêir nas chuô tsik chiê  nhux tưv trâus no njiv thiêz txiêr cov txâuk jâuz tâux trâu nhux tưv hnuzz đas nox hâur têx hnuz ntux no njiv”.

Zos iz luz xã tox siêz ntus đriv ntơưv huyện Phong Thổ, px hâur thax tsav xã huôv tsar cêr uô nox, zos khưr chos kôngz lôngk, tu zus tsiêx cxu; xav hur si xã muôx 1.700 tus tsiêx cxu. Txos trâu ntu no, hâur thax tsav xã muôx ntux no njiv thiêz lok huôz jis, pok huôz; têx tsiêx cxu tso muk nox jâuz pêv têx trôngz hâur têx hnuz no tưz sưv đros tsôngv px sđ. Chênhr zos li hêik ntơư, chiê têx tsiêx cxu hâur thax tsav xã tsik trâus no njiv; hâu nov xã tưz fuô yax kriê tsôngv px sđ tsuv muôz têx tsiêx cxu cơư, chiê txiêr jâuz trâu nox thiêz tsuv trâur tơưk trâu nhux tưv nhux đas ntê, tsik chiê têx tsiêx cxu trâus tuôs. Zơưv Hoàng Văn Dọ, phó chủ tịch uỷ ban xã Huổi Luông, huyện phong Thổ hêik pâuz:

 “Luôs hâux lưv tir thêir no njiv trâu tsiêx cxu, tâu tâu hâu nov ntơưv qơư moz siêz yax kriê tsôngv px cxuô ziv chuôz zis, sik đros cir ntơưr, cxiv kho đuô têx guôx cơư tsiêx thiêz muôz ntâuz tax thêir, tsik chiê nas ntuz thiêz tsik chiê yâu chuô trâu ntux tưv nhux đas. Đros ntơư, tsôngv px sđ tsuv txiêr cov txâuk jâuz tâux trâu tsiêx cxu nox, tsik chiê nhux tưv nhux đas trâus yêiz”.

Zơưv Hà Quang Huy, phó giám đốc Sở kôngz nuv huôv tsar tox siêz, tỉnh Lai Châu hêik pâuz: Nhiv no, hâur thax tsav tỉnh Lai Châu muôx 111 cxênhz tus nhux tưv nhux đas, nênhk. Hâur têx hnuz muôx ntux no njiv, sđ têx tsiêx cxu cux zôngx ziv trâus cik caz moz ơưk. Chênhr zos li hêik ntơư, luôs hâux lưv yax kriê tsôngv px sđ tir thêir no njiv trâu tsiêx cxu, zos iz luôs hâux lưv zov chênhr, tsuv uô cov tâu truôx, tsik chiê têx tsiêx cxu trâu tuôs, viv ntux no njiv.

 “Sở kôngz nuv huôv tsar tox siêz, tưz chox car cxuô cơ quan hâur sở, trạm thú y cxuô huyện; lar hêik zos têx huyện nhoz thax tsav tox siêz li Sìn Hồ, Phong Thổ, Mường Tè, tsuv yax kriê tsôngv px sđ, uô jông luôs hâux lưv tir thêir no njiv trâu tsiêx cxu, nhux tưv nhux đas. Ntơư zos muôz ntâuz tax tir thêir nas chuô tsik chiê tsiêx cxu trâu no njiv thiêz zok nriêr cov txâuk jâuz tâux trâu tsiêx cxu nox hâur têx hnuz muôx ntux no njiv”.

Hâur ntu đhâu, tỉnh Lai Châu tưz paz px cxiv uô yênhx cxênhz luz guôx cơư nhux tưv nhux đas thiêz chos yênhx puô ha tâux cxư trâu nhux tưv nhux đas nox thiêz tsôngv px cux khơưk têx kuôr blêx tsês chiê trâu nhux tưv nhux đas nox hâur têx hnuz muôx ntux no njiv, tsik chiê nhux tưv nhux đas trâus yêiz jâuz tâux./.

                                                           (Tsu cxêik-nhênhv-Khắc Kiên)

 

 

 

 

 

Phênhv “tuôr jông đas jos chiê uô nênhx hur siêz” thưr 4, hnuz 23/12/2015:

Têx shux xênhz cxa chax kâuv nkhâuk thiêz tsưr ziv phax kho moz

 

 

Qir tiv uô nkhâuk cxax chax kâuv:

Muôx ntâu qir tiv uô trâu cxa chax kâuv nkhâuk, hâur ntơư 90% lênhx nênhs nkhâuk cxa chax nkhâuk zos tsi pâuz tsênhz qir tiv. Chor nênhs nhênhz chơưv khoa học tưz xav tinhv tâu iz cxiê qir tiv uô trâu cxa  chax kâuv nkhâuk, ntơư zos tiv têx grêix, sâur lênhs, lok sik têx moz txơưr đuô thâuv tsênhv nhoz hâur đruôz thiêz, tiv têx cxa tsi khor, lok sik trâus muôx moz gênhs li chas…..

Nkhâuk cxa chax kâuv nhoz tsêr cơưv zos tiv thâuv shux xênhz jâuv cơưv ntơưr jâuv tsi ndax ( têx trôngx tos tsi huv, tsi fiv đros shux xênhz jâuv cơưv ntơưr hâur lớp, lok sik êv, gra hnaz ntiv têx ntơưr ntâu hênhr uô trâu kêix iz saz, lok sik têx tênhz tơưk pov cêr tsi yuô jông, uô trâu shux xênhz khôngr jê seiz ntơưr, sâu ntơưr…); tiv têx tsi jông li: Muk cêr, sơưr njus tsi trơưk cui tinhv; lok sik uô têx nuv đaz tsi, tsik fiv đros shux xênhz đas jos…. Iz chas ntơư, nkhâuk cxa chax kâuv tsênhv muôx têx zos tiv nhuôs zâu muôx têx moz gênhs li chas cik txos tuk cxa chax kâuv, shux xênhz tsi muôx đas jos tiv tsi yuô uô têx hâux lưv uz no, nox tsi txâuk têx jâuz mor ( chơưz poz) lok sik tiv thâuv tsênhv zâu jâuv thiêz shâuv muk cêr nzor hênhr.

Qênhz pov nzor cxa chax kâuv trâus nkhâuk:

Canr bôv y tế tsêr cơưv, shux xênhz niêv txir muôx têx qênhz shuôs đas jos trâu shux xênhz thiêz zuk têx nhuôs txix têx tsưr ziv uô zôngx ziv.

Qênhz pov cxa chax kâuv trâus nkhâuk:

Qơư seiz njuôk shuôs moz tsuv tiêx, pov cêr chiê lênhx nênhs seiz moz ntơư seiz pov tsênhz. Tso shux xênhz hlê nzir têx trik yo hnar ntơưv chêr, chiê luz đuôr thiêz 2 cxeik tơư tsi muôx đaz tsi thêir, hlê khâu, sơưr ndax, 2 luz lux tơưk tis lok uô cê.

Lênhx nênhs seiz moz  jâuv sâuv trôngx, kuôk đêz shux xênhz đrâuz kâuv 0,5 thiêr, cov seiz pov hur si luz đuôr thiêz njiê ndax tâu siz luôs trâu saz xik thiêz saz lâus ntơưv đuôr.

Lênhx nênhs seiz moz njiê 2 saz xuz  pưs, 2 tuk cxa pưs pu, 2 saz đuôr, trâu 2 saz njas. Zos trâus nkhâuk cxa chax kâuv, lênhx nênhs seiz moz muôx têx seiz pov têx kror li: iz saz xuz pưs siêz, siz xuz pưs kis, 2 saz  pưs pu tsi siz luôs, txix ntơưv 2 tuk poz cxa pưs pu txos trâu tuk cxa chax kâuv tsi siz luôs; 2 saz đuôr ntơưv siê sir cux iz saz lox iz saz mê ; 2 saz njas lox tsi siz luôs, iz saz siêz iz saz kis. Têx lênhx li no muôx têx iz cxeik tơư lur, iz cxeik tơư ntêr, uô lênhx tiz nênhs kêix trâu iz saz thiêz nkhâuk cxa chax kâuv zos viv luz chêr tsi siz luôs; chiê seiz pov tâu tsênhz, lênhx nênhs seiz moz trâu shux xênhz tsuv khôngr ( 2 cxeik têk tso ndax, tso 2 luz xiz tês tis lok uô cê thiêz têik trâu ntơưv hâur châus lok sik muôz zuk 2 cxeik têk cxênhv trâu hâur trôngx” chiê njiê seiz. Zos cxa chax kâuv nkhâuk, mak 2 saz đuôr tsi siz luôs, iz saz siêz iz saz  kis, lok sik pov su têx  luz poz tiv tuk cxa chax kâuv nkhâuk, têx cxa  tar su tuôx.

Chiê shux xênhz khôngr, lênhx nênhs seiz moz muôz ntir têk flưs trơưk tuk cxa chax kâuv grêk har lok sik zôngv chưx mêv, đaz tsi hov têx luz poz kix cxa tuk chax kâuv. Đhâu ntơư chiê shux xênhz sơưr, uô cov đuôr ndax, seiz njiê têx qơư zuk hov ntơư seiz pok siz ndax. Zos tiêk trâus nkhâuk cxa chax kâuv, mak têx poz kix cxa heik sâuv seiz muôx têx luz zuôr tsi yuô ndax, têx kror zuk hov co nhoz tsi siz ndax, muôx têx kêix trâu saz lâus lok sik saz xik./.

                                  (Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)