Jax thưr 4, hnuz 23/3/2016

Thâuv tưs Mường Nhé thiêx tsưx phưv tâu truôx têx jôngr ntông

Mường nhé zos tỉnh Điện Biên li huyện thax tsav tox siêz, ntus đriv, nhoz buôk chiêv 2 têz qơưs Trung Quốc thiêz Lào. Thax tsav A Pa Chải hâur huyện tâu pir xưk li “njêik ntâuz muôx 3 luz câuv-iz tuk kêiz kuô, 3 têz qơưs đros hnor”. Mường Nhé muôx 11 xã, 95 jok; phênhv ntâu zos heir nênhs Hmôngz, Thêir thiêz Hà Nhì uô nênhx nhoz. Lơưr thôngz sâu, têx ar hâur huyện muôx jôngr ntông zos 77 cxênhz ntâu ha, njuôz vor tox trôngz câuv har zuôr xar 46%....

Zơưv Lù Văn Thanh, chủ tịch UBND huyện Mường Nhé heik pâuz: Hâur oz pêz shông đhâu lok no, muôx ntâu tsôngv box tsir têz qơưs tsi trơưk chei lok nhoz hâur huyện lok six phiv liv. Ntơư zos qir tiv chênhr uô trâu têx har jôngr nhoz Mường Nhé iz hnuz ziv trâus ntor luôx tas ntâu jux juk. Nhiv no hâur thax tsav huyện muôx yênhx cxênhz ziv chuôz zis tsir têz qơưs lok nhoz ziv hnuz ziv chôngz.

Đros tsưr ziv phênhz qơư nhoz, truôx luz nênhx trâu têx ziv chuôz zis tsôngv box hâur thax tsav, cov txo grêk tsơưs chor nênhs ntor luôx têx jôngr ntông uô liêx têz, hnuz 31/1/2008, Thủ tướng Chính Phủ tưz thôngz đhâu đêx anr 141 “phênhz qơư nhoz thiêz truôx tuk luz nênhx trâu tsôngv box tsir têz qơưs ntơưv Mường Nhé, tỉnh Điện Biên ntu 2008-2012”. Lơưr co hnuz 12/1/2008, Thủ tướng Chính phủ thôngz đhâu đêx anr số 79 “ phênhz qơư nhoz thiêz truôx tuk trôngv box tsir têz qơưs, huôv tsar kinh tế-XH, taz por txiv ngaz côx phax-txiv ngaz huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên txos shông 2015”. Taz sik, đhâu ntâu shông fuô uô, txos nhiv no huyện nhiv kruôr uô tâu tiêr 20% luôs hâux lưv tso tơưv. Zơưv Lù Văn Thanh, chủ tịch UBND huyện Mường Nhé lênhk jênhv têx luôs hâux lưv uô tsik tâu tiêr cux xưk li por hưv tsi tâu truôx têx jôngr ntông, trâus ruôr ntor luôx jux juk uô liêx têz: “Tsôngv box khiêr têz qơưs lok nhoz ntâu hâur thax tsav cux muôx đros lok six ntâu uô hiêv txos huôv tsar kinh tế, taz por txiv ngaz, ngaz tuk XH hâur thax tsav. Chiê đơưk uô tâu luôs hâux lưv no, huyện tưz sir jos uô jông lơưr Thủ tướng Chính phủ đêx anr số 79. taz sik iz chas ntơư, pêz cux tsưr tsix vênhv tôngv, yax kriê trâu têx ziv chuôz zis tsôngv box nhiv kruôr lok nhoz đhâu thâuv ntu fuô uô đêx anr. Taz, luôs hâux lưv uô no uô tsi yuô tâu jông trơưk tsưr ziv, siêz xar. Iz cxiê ziv chuôz zis đhâu thâuv tưz xa tror lok lơưr kuz têz kuz qơư lok cux khiêr tror kaz tuôx nhoz hâur thax tsav huyện, uô phiv liv txos hâux lưv no”. Yuôr zơưv Lò Văn Thành, thơưx sêiz car jôngr ntông huyện Mường Nhé, niêx hnuz tso lênhx nênhs siz hlôngr muk qênhz shuôs, seiz njôngr têx har jôngr, lênhx tưs cux pâuz tsênhz, tsôngv box tsir têz qơưs lok nhoz hâur thax tsav zos têx lênhx ruôr ntor luôx têx jôngr ntông uô liêx têz, txơưv tưz tâu ngênhx muôx vax huôv thiêz hâu nov ntơưv qơư tsi khênhr ntor luôx; taz sik, iz cxiê lênhx cux tsi njênhs, tsi uô trơưk chei kriê.

Tsuôk xav txix hâur shôngk shông txos nhiv no, tưz muôx 54 thax tsav qơư uô cxâuv chêi ntor luôx têx jôngr ntông, uô puôk tsuôx tas xar muôx 60 ha ha jôngr. Txơưv têx lênhx nênhs uô hâux lưv yuôx jôngr nhoz no tưz sir jos qênhz shuôs, seiz njôngr, taz sik cux tir thêir tsi tâu chor nênhs ruôr ntor luôx têx har jôngr, thâuv tsênhv six muôx tsôngv box luôs 2 chas đrâuv tsir têz qơưs lok nhoz thiêz hâux lưv phênhz qơư nhoz, truôx tuk luz nênhx trâu lơưr uô tsi tâu sei: “Têx lênhx tsôngv box li heik sâuv, lơưr zuôr trâus txos liêx têz uô nox, hok ar, qơư nhoz mak tsi zov chênhr. Hâux lưv phênhz qơư nhoz trâu tsôngv box lơưr đêx anr 79 hâur six hơưv đhâu, têx lênhx nênhs yưv pênhr uô nhiv kruôr phênhz tâu ar nhoz, tsi tâu phênhz ar liêx têz. Iz chas ntơư, đêx anr tsưr ziv tso tơưv zos iz chuôz zis tâu phênhz ar liêx têz 2 ha. Six hơưv đhâu, têx jêx jok tưz pheiz tas qơư nhoz truôx tuk, taz sik lơưr tsi muôx ar liêx têz uô nox. Chênhr viv li, lơưr thiêx nav ntor luôx têx jôngr ntông uô liêx têz”.

Lok sâuv tsưr ziv tir thêir tsi chiê luôx ntor têx jôngr ntông tsi trơưk chei nhoz Mường Nhé, zơưv Lò Văn Tiến, Phưv Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên heik, hâux lưv zov chênhr zos, tsuv qênhz shuôs, tir thêir tâu qênhx shênhx tsôngv box tsir têz qơưs tsi trơưk chei lok nhoz trâu Mường Nhé. Đros trâu têx faz tsưr ziv sir jos chiê qênhz pov, phax tir thêir tsi chiê ntor luôx têx jôngr ntông nzir, tỉnh tưz chox kriê hâu nov ntơưv qơư thiêz ngênhx muôx vax huôv tsưr tsix qênhz shuôs, thôngz sâu tas hur si têx ziv chuôz zis tsir têz qơưs lok nhoz hâur thax tsav; sâu bê cxix cxuô chiê xa tror kaz lok trâu lơưr kuz têz kuz qơư. “ Tỉnh tưz qir qênhz shuôs đuô hur si têx ziv chuôz zis khiêr têz qơưs tsi trơưk chei lok nhoz hâur thax tsav. Lơưr Chính phủ tsưr ziv kriê, thax tsav qơư tưs muôx tsôngv box khiêr muk nhoz trâu Mường Nhé txix hnuz 30/11/2011 tror lok no zuôr muôx vax huôv muk tok tror lok trâu zuk thax tsav qơư nhoz, tsi khênhr nhoz Mường Nhé. Tsênhv njiêz no tỉnh tưz muôx ntơưr heik trâu Chính phủ, taz sik txos nhiv no cux tsi pov Chính phủ têz li chas hlo. Đêx anr 79 mak hâur six hơưv tsưr tsix fuô kriê cux muôx têx phiv liv. Taz sik tỉnh tsưr ziv cux tror heik trâu Chính phủ cov tror tso fuô uô ntêr đêx anr no txos shông 2020”. Txơưv hâu nov ntơưv qơư sir jos bâuv tưs, cux tir thêir tsik tâu chor nênhs ruôr ntor luôx jôngr ntông uô liêx têz, zos têx pêx xênhv iz hnuz six tsir têz qơưs lok nhoz Mường Nhé ntâu jux juk xưk li hâur ntu đhâu thiêz cux tsi muôx faz tsưr ziv tưs phênhz tâu qơư nhoz truôx, cux xưk li ar liêx têz trâu chor pêx xênhv six tsir têz qơưs nhoz tsi truôx qơư. Li ntơư, luôs hâux lưv por hưv jôngr ntông cux zuôr uô tsi tâu truôx.

Hâu nov tỉnh Điện Biên cux xar tiêk: Cxuô tỉnh, TP hâur hur si têz qơưs, tsuv uô jông luôs hâux lưv seiz car pêx xênhv, lênhx tiz nênhs hâur zuk thax tsav qơư nhoz, tsi chiê tsir lok trâu Mường Nhé. Uô tâu li ntơư, Mường Nhé thiêx truôx tuk, huôv tsar; têx jôngr ntông hâur thax tsav Mường Nhé thiêx tsi trâus ruôr ntor por tsês./.

( Thọ Thùy-Riê lâux cxeik, nhênhv)     

Phênhv đas jos thiêz siv nênhx thưr 4.23.3.2016:

YAX MÔNG  CXAX YUÔX PHAX MOZ KRUÔ PIÊK-RUBELLA

Moz kruô piêk thiêz rubella khênhr pov sor tâuz hâu, moz lok cêr uô pa, tơưv poz liêz sâuv tơưr greix. Qir thơưx poz liêz trâu ntơưv têx poz njês txos oz luz plu, chax đaz, hâur siêz, tês tơư, đrâuz kâuv, tas iz chêr. Têx poz ntơư uô trâu têx tơưr grêix khor tas yênhx thax.

          Thâuv moz kruô piêk mê nhuôs luz chêr tsi yuô muôx jos, viv li zôngx ziv trâus têx zav moz njưk, moz hlưz tâuz hâu, thox plaz, đis muôs zos moz hnhar cux zuôr uô trâu tus mê nhuôv ntơư trâus tuôs. Trơưk li njuôk xav, cxuô lênhx nênhs tsi tâu cxax yuôx phax moz, puôr lênhx zuôr trâus moz, tiv zix zos mê nhuôs zâu.

          Pox niêv trâus moz Rubella thâuv muôx mê nhuôs hâur chêr 3 luz hlik xuz thơưx cux zuôr uô trâu tus mê nhuôv ntơư trâus nquôr; txơưv tsik nquôr cux zuôr trâu tus mê nhuôv ntơư trâus tuôs hâur tus niêv chêr. Zos tsik muôx yưv têx kror hêik ntơư, thâuv xênhz zus tâu cux zuôr têx zav moz li: moz plơưr, đis muôs, las njês, choz poz. Mê nhuôs trâus têx zav moz no, lok six phêv liv trâu chuôz zis thiêz xã hôiv.

          Moz kruô piêk thiêz Rubella tsi tâu muôx zav yuôx tưs kho tâu jông. Cxax yuôx phax moz kruô piêk-rubella zos tsưr ziv jông tiv zix chiê phax moz, txu grês têx lênhx nênhs trâus moz…Mê nhuôs tsuv tâu cxax yuôx txâuk 2 jiês. Jiês tiv 1 thâuv mê nhuôs muôx txix 9 txos 11 luz hlik, jiês tiv 2 thâuv mê nhuôs muôx 18 luz hlik.

          Hâur shông 2016, Bộ y tế krêz uô jiês cxax yuôx phax moz kruô piêk-rubella trâu têx mê nhuôs cxôngx 16 txos 17 shông sâuv tas nro têz qơưk.

          Ntơưv tỉnh Sơn La muôx 36 cxênhz lênhx nênhs zuôr tâu cxax yuôx tsi tas nhiêx txiêx hâur jiês cxax côngz tiv 1 ntơưv têx xã, phường, thị trấn. Jiês krêz uô no, tâu uô ntơưv 12 huyện, thành phố, qir uô cxôngx hli 3/2016, trâu ntơưv huyện, xã, phường, thị trấn li tsưr ziv tsênhv tsênhz.

          Ntơư zos iz kror jông thiêz muôx liv trâu cxuô lênhx mê nhuôs nhoz hâur thax tsav tỉnh Sơn La, tâu cxax yuôx phax cxaz moz Rubella thiêz phax moz kruô piêk. Pox nhuôs tsuv chox zuk têx mê nhuôs cxôngx 16-17 shông mul cxax yuôx hâur jiês krêz cxax yuôx phax moz kruô piêk-rubella jiês no./.

( Hồng Việt- Txâur Vax cxeik thav)