Pêx xênhv Phong Thổ pôngz siêz viv tsơưz tuôs

      Chiê muôs tâu chor tsơưz xar muôx 1 hec ta, tix lâus Chẻo Cù Sếnh, mênhx cxưx Cho, nhoz jok Nhiều Sáng, xã Huổi Luông, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu li chuôz zis tsuv txêik têx nênhs cxênhz jê thiêz zênhx hangx 100 triệu đêiv ntâu nhiêx thiêz tas ntâu đas jos chos, tsoz phưz. Đhâu thâuv tsơưz jông sâu, tix lâus chuôz zis sâu tâu 150 triệu đêiv ntâu iz shông. Đros trâu chor nhiêx co, tix lâus tưz thêv tâu chor nhiêx txêik uô ntêx co thiêz zuôr tâu ntâu zav trâu chuôz zis sir zôngv. Pov chos tsơưz sâu tâu lok nhiêx txiêx, nhiv kruôr đhâu, tix lâus chuôz zis tror chos nzir 1 hec ta, taz sik chor tsơưz ntơư ho trâus kruôr blôngx tuôs jux juk.

      Seiz njiê chor tsơưz pov têx blôngx trâus njưk, đax tuôs jux juk, uô trâu tix lâus Chẻo Cù Sếnh pôngz siêz thiêz nưs hêik pâuz tiêk: Tưz tsi zos tix lâus chuôz zis, mak tas nro pox nhuôs hâur jok, hâur xã chor vax tsơưz puôr lênhx trâus đax blôngx, lưx hâur pâuk. Tsơưz tsênhv huôv hloz jông, taz sik chiê kruôr, blôngx đax thiêz hâur pâuk muôx ntâu caz tho nox, tuôs jux juk. Chor thax tsav chuôz zis nhiv kruôr chos têx tsơưz cux trâus caz hmoz uô ruôr hiêv, tsơưz kruôr đêx thiêz tuôs, tsơưr lươngv txo grêk tsuôk yuôr muôx 30%, têx tâur tsơưz mê, sâu tâu tsơưs thiêz muôs tsik tâu gri. Tix lâus Chẻo Cù Sếnh hêik:

      “Cur chuôz zis chos tâu 3 har, har xuz thơưx tưz sâu tâu 3 shông lok no thiêz nhiv no trâus đax blôngx zuôr xar tas. Txix thâuv chuôz zis pov vax tsơưs trâus caz hmoz ruôr hiêv, cux tsik tâu muôx nênhs tuôx paz, pox nhuôs pov li co mak cux xix xưz tsik pâuz uô chak. Tsoz tưs tuôs, lưx mak muôz txiêr por tsês, tsoz tưs tsênhv njuôz mak tsês nưk nhoz nưk xưz”.

     Huổi Luông zos tiv phaz muôx thax tsav chos tsơưz ntâu nhoz huyện Phong Thổ, đros muôx 900 ntâu hec ta, puôr lênhx tâu zuôr zuz txix Trung Quốc lok thiêz trâus caz hmoz uô ruôr hiêv 30%. Xuz thơưx chor tsơưz trâus tuôs zos chor chos tâu txix 3 shông tror sâur; taz sik txos trâu nhiv no, hur tiz si chor tsơưz nhiv kruôr chos tâu hâur cxuô thax tsav cux trâus caz hmoz uô ruôr hiêv, tsik pâuz qir tiv zos li chas? Zơưv Tẩn  A Sử, phưv chủ tịch UBND xã Huổi Luông, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu puz pâuz:

     “Txix shông 2013 txos nhiv no, iz cxiê qơư chos tsơưz paz muôx tâu phênhv sâu lok six muôx chêx cur. Đros caz moz muôx sâuv chor tsơưz mak xã cux tưz hêik huyện muôx tsưr ziv chiê xưv lik, zos muôx mak pêz zuôr đros pox nhuôs tuô lov thiêz tir tar. Taz sik nhiv no pêx xênhv ho chos lok six ntâu, hok têx qơưk muôx yưv caz hmoz ruôr hiêv mak pêx xênhv tưz muôz txiêr por tsês thiêz chos yiêz viv li lax sêiz shuôk tâu”.

     Tas nro huyện Phong Thổ nhiv no muôx zuôr xar 3.000 hec ta tsơưz. Lơưr têx tuz sâu xor xưv sâu jênhv, tưz tsik zos ntơưv Huổi Luông xưz mak tsơưz trâus tuôs cux muôx yưv trâu chor xã iz ndis li: Ma Ly Pho, Hoang Thèn, Bản Lang…uô trâu pox nhuôs cxơưx.

Pos Trương Thị Nhàn, chi cục phưv chi cục tsêz chos kôngz lôngk thiêz por vêv đrox tsuôs, Sở kôngz nuv-huôv tsar tox siêz tỉnh Lai Châu puz pâuz: kror pox nhuôs zôngv chor tsơưz tưz trâus muôx caz hmoz chiê chos nzir uô trâu caz hmoz siz cik sêi. Tsưr ziv khưx phưx nhiv no zos qơư trâus muôx caz hmoz tsơưs mak zôngv yuôx chiê tir tar. Chor qơư trâus ntâu mak muôz txiêr por tsês chiê uô đuô ar thiêz tok iz ntu tov kaz mav muôz chor zuz yiêz lok chos trâu. Pos Trương Thị Nhàn hêik:

     “Tsơưz nhoz Phong Thổ trâus đax blôngx. Chi cục cux tưz côngv đros huyện muôx iz cxiê tsưr ziv chiê kriz uô. Iz zav li caz tho nox mak zôngv iz cxiê zav yuôx mfông trâu hâur pâuk thiêz qơư caz tho nox. Hok trâus đax blôngx mak pox nhuôs zôngv iz cxiê zav yuôx tsuôs trâu”.

     Tsơưz nziv chos trâu thax tsav ar ntơư, viv li tsơưz tưz zos yênhx tsoz chos chênhr, paz muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx trâu pêx xênhv hâur thax tsav chor  xã ntus đriv huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Nhiv no iz hec ta tsơưz paz muôx phênhv sâu txix 160 txos 200 triệu đêiv iz shông thiêz qơư muôs zos muôs trâu saz Trung Quốc. Tsơưz trâus tuôs puôk tsuôx jux juk thiêz sâuv thax tsav tỉnh cux tsik muôx zav tsơưz co, tưz uô trâu ntâu chuôz zis tsuôk pâuz pôngz siêz./.

(Khắc Kiên-Lik Thox cxêik nhêhv)

                  PHÊNHV NÔNGX MÊNHX ZUÔR TSUV PÂUZ

     Shôngx Bá Dênh nhiv no zos lênhx tsưr paz nhux tưv muôx 17 tuk trok maz, lok six jông gâux. Xav kror đruôz đraz iz tuk tưv mê txix 20-25 tsov đeiv, têx tuk hloz tiêr tưv mak 45-50 tsov đeiv, xav lênhx hluôk Hmôngz no têx chuôz zênhx, tsiêx cxu mak cux xar iz tỷ đeiv.

Shông 2012, Shôngx Bá Dênh quyết tinhv xeir uô nox trơưk tsưr ziv tu zus siv têx nhux tưv. Đros thiêz 100 ntâu tsov đeiv têx nhiêx txeik txix cuiv nhiêx paz têx hluôk nênhs huôv tsar uô nox thiêz kêr txeik tsêr nhiêx tsênhv chei xã hội, Dênh zok nriêr zuôr têx nôngz tưv ntơưv qơư lok zus. Shôngx Bá Dênh heik pâuz: "Nhoz no tsi thôngx li luôs 2 chas thax tsav đrâuv, iz hnuz muôx 4 cheix, ntux nas, ntux yar, ntux no...., jêx tưv tsi so grêk kis viv li tsuôk zos têx nôngz tsiêx cxu ntơưv qơư thiêx muôx têx zus tâu. Ntâu tiêv lok no, tsôngv box tsuôk zos tu zus têx tsiêx tso lak yar xưz, thâuv cheix ntux no, tsi txâuk jâuz trâu nox, tsi txâuk sor, phax tar tsi tâu moz trâu têx tsiêx viv li muôx kênh jiês nhux tưv trâul tuôs hâur têx har jâuz lok cux tsi pâuz. Zuk tsi tu zus li ntơư, xor vax tso têx nhux tưv nox jâuz uô cê iz thax tsav qơư, ntiêr nênhs chos tâux, lêis jâuz chiê bax tsês trâu nhux tưv nox. Têx hnuz fênhx yax tsuv ntiêr hur si nênhs pư jor têx tsiêx, yuôr 2 hnuz kaz ciêz mak zuk chiv chir muk seiz shuôs thiêz jor chiê txuôs iz phênhv tưs têx nhiêx txiêx".

     Shôngx Bá Dênh heik: Tu zus tưv yênhx paz li no, phiv liv yax zos thâuv têx tsiêx trâus muôx moz. Thâuv trâus moz mak têx tsiêx tsi muôx jos, lok six cxơưx. Zuk tsuv uô trơưk đreiv li cui tinhv cxax yuôx phax moz, cơưv shâuv têx canr bôv kho moz tsiêx cxu tsưr ziv qênhz pov têx moz gênhs, zuôr yuôx lok tsês, chiv chir kho trâu iz tuk jux juk. Nhiv no mak zuk muôx têx pâuz tâu tsiêx têx moz gênhs li chas lơưv, muôz trâu nhux tưv nox nzir njêr chiê muôx đas jos tir moz, Shôngx Bá Dênh heik kriê li ntơư.

      Chiê muôx txâuk jâuz tâux trâu têx tsiêx nox, tsi khov lok têx jâuz nưk muôx nưk, Shôngx Bá Dênh chos 3 ha têz tâux, ntiêr txix 10-15 lênhx lox tôngv ntơưv qơư tu, lêis jâuz trâu nox hâur niêx hnuz. Iz chas ntơư, nzaz nzơưv têx ar har jôngr, xuz tsuôs muôx tâu, Dênh 2 niêv txir chos 2 ha kriêr chiê muôs trâu ciêz đrôngs hâur tỉnh. Kriêr Hmôngz zênhx iz txưv tâu sơưr đơưk kruôl txos, zos njiv jông, kaz thiêz mê taz sik lox siz luôs, viv li khơưz sâu txos tưs, têx tuz luôv tuôx sâu zuôr txos ntơư. Đros trâu tsưr ziv tu zus nhux tưv, chos kriêr, nhiv no Sôngx Bá Dênh tsênhv paz chi đoanx hluôk nênhs hâur jok Buộc Mú 1 huôv tsar chos kriêr chiê muôs zuôr nhiêx, uô têx luôs hâux lưv hâur chi đoanx.

      Đhâu 6 shông qir têk cxiv uô trâur nuv huôv tsar uô nox li heik sâuv, tsi tiêk thêv tas têx nux grik hâur tsêr nhiêx têz qơưs, mak đros thiêz phênhv sâu tâu, xav kror đruôz đraz tâu nhos 200 tsov đeiv iz shông, Shôngx Bá Dênh tưz yênhx iz lênhx nênhs uô tâu bluô nux hâur xã ntus đriv no.

     Tsôngv box....! Phênhv " Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz" hnuz no tsuôk xâuk li no xưz, phênhv no zos Đeix TNVN đros tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)