Heir nênhs Cho Thanh Y suôz cưr cxiêx siz lưr

No zos lênhx hluôk tuz heir nênhs Cho Thanh Y suôz cưr cxiêx hu zâuv têx nxeik đros uô fôngx zưs tâus cêr tuôx uô si hâur ntênhs hội shông yiêz Bằng Cả. Ntênhs hội jêx jok no tâu tsưr tsix lox yax hâur shông yiêz thâuv têx hnuz ntux yar jông sor sơưr thiêz cux zos thâuv luz six hơưv nênhs Cho Thanh Y, xã Bằng Cả uô tiêr tas hur si cxuô luôs hâux lưv hâur shông, têx tuz nxeik hluôk hâur jok muôx ntâu six hơưv uô si lov jêv. Ntênhs hội jok Bằng Cả, hu zâuv yênhx cxênhz lênhx kruô nhoz cxuô thax tsav qơư tuôx chiê nox siv têx nduôr, mor blâuv kaz, hâuk siv têx chơưr thiêz lar heik zos seiz têx tuz nxeik hluôk Bằng Cả leiv poz, mnôngs lơưr heik cưr cxiêx siz lưr.

Tsi pâuz shor thâuv tưs lok, têx suôz cưr cxiêx siz lưr ntơư tưz muôx nhoz hâur tsôngv box luz nênhx xênhz huôx, yênhx nênhs Cho Thanh Y li txux chi vênhx huôv jông. No zos chor tuz thiêz nxeik hluôk têx suôz sênhr heik siz lưr thâuv ntêx tâu tsôngv box Cho Thanh Y heik hâur ntâu ntênhs, hội li: Nox yôngz cok, đơưk bê lâuk, ntênhs hội thor ntux yar ntux nas, txi kôngz lôngk..... Hâur têx hâux lưv zov chênhr li heik sâuv, cưr cxiêx siz lưr tâu pir xưk li krêz luk, krêz ndâux sik thav lok sâuv têx cêr gâux cêr đrâul, cêr uô nox uô hâuk...trơưk iz txưv jux juk mul:

“Iz lênhx hluôk tuz nhoz saz đêx tiv uz, cox nhoz cox pov đaz tsi hâur đêx, cur pov jax txis jax lâus tsênhv sơưr uô ntuz. Cox nhoz ntus đêx tiv co, cox pov đaz tsi hâur đêx, cur pov jax txis jax lâus tsênhv sơưr nto. Sơưr li tsênhk lok paz ntux yar trâu Hmôngz ntiêx têz, paz ntiêx têz uô nox grêk tâu hnar....”.

Cheix ntux yiêz! Thâuv têx pax txir đuôx qir uô chok pax tơưs đơưz vok, cux zos thâuv khênhr hnor têx suôz cưr cxiêx siz lưr heik uô sênhr zênhs nhoz cxuô jêx jok pêv tox đrav har. Nênhs Cho Thanh y muôx têx heik cưr cxiêx siz lưr thâuv tưs lok tưz tâu, heik mul uô liêx uô têz, muk uô si lov jêv, lok sil heik siz hu hâur niêx hnuz tâu nênhs Cho Thanh Y xar tơưv, sênhr uô suôz cưr cxiêx heik siz lưr. Nênhs Cho Thanh Y suôz cưr cxiêx siz lưr khênhr heik zôngx ziv lok sâuv cêr uô nox uô hâuk, siz chuôs njiz....., taz sik hâur lơưr têx txưv cưr cxiêx co mak muôx ntâu zav lok muôz uô pax lul heik, lar heik zos thâuv têx tuz nxeik hluôk hâur jok lơưr heik cưr cxiêx siz lưr chiê zok nriêr tul zuk hluz zuk nhiêv. Muôx têx heik, no zos nênhs Cho Thanh Y têx tsưr ziv, luk heik jông yax hâur heik cưr cxiêx siz lưr. Txix suôz sênhr uô pax lul heik co, chor nxeik zuôr txeik tâu têx tuz hluôk tsưr ziv, siêz xar đhâu suôz cưr cxiêx thiêz têz, heik tror trâu lơưr. Têx txưv cưr cxiêx siz lưr zos lơưr muôz têx blôngx hmaz blôngx ntông, cêr uô nox uô hâuk hâur niêx hnuz lok sênhr heik uô suôz cưr cxiêx li:

“Txir nênhx: Cox thiêz cur xưk li gâux hnuz, đrâul hli; ưz cêr gâux đrâul, cêr siz hluz zuôr tsi muôx hnuz xâuk.

Lênhx nxeik sênhr suôz têz tiêk: Zos cox thiêz cur ưz xưk li gâux hnuz đrâul hli, cur zuôr iz siêz đros cox muk tas tiêv tax txos hnuz lâuk lâuk”.

Hâur ntênhs hội shông yiêz, mak chor tuz nxeik hluôk heir nênhs Cho Thanh Y têx suôz cưr cxiêx siz lưr heik uô sênhr zênhs, tsi muôx qơư cơưk. Chiê txix ntơư, ntâu lênhx tuz nxeik siz nhiêv trâus, uô gâux uô đrâul sưv jông yênhx txix gơưv. Trương Thị Quý, tror ndo txos thâuv ntu hluôk siz lưr cưr cxiêx li no:

“Chôngz lênhx ntâu tuk đrav ntêx mak xuz thơưx heik cưr cxiêx siz lưr, uô uô tưz yênhx txix gơưv tas. Pov chor tuz hluôk lơưr heik cưr cxiêx siz nuk, zuk pov zuk sênhr suôz heik têz lơưr. Txơưv đaz tsi cux xar txos lok sâuv têx cưr cxiêx siz lưr viv li thiêx uô chôngz lênhx ntâu tuk moz siêz, ndo njôngr chiê. Thâuv tưs cux xar, zuôr uô li chas cov zuk pâuz heik ntâu têx cưr cxiêx siz lưr chiê muk đros têx hluôk siz tưr, zuk heik zênhx mak jông siêz cơưk li”.

Uô ntêx thâuv zuôr sênhr suôz heik têx txưv cưr cxiêx mak nênhs Cho Thanh Y khênhr sênhr suôz ntêr ntêr heik, uô trâu lênhx tiz nênhs mnôngs kho siêz jiv, đhâu sênhr suôz tas zos têx txưv cưr cxiêx siz nuk, siz thav. Đặng Thanh Lương, 75 shông zos iz lênhx txơưx sênhr suôz heik thiêz pâuz ntâu zav txux chi lok sâuv heik cưr cxiêx siz lưr. Zơưv heik pâuz, phênhv ntâu tsôngv box nhoz xã Bằng Cả zos nênhs Cho Thanh Y, taz sik  nhiv no tsi muôx ntâu lênhx pâuz sênhr suôz heik têx cưr cxiêx siz lưr đrav ntêx co lơưv, lar heik zos chor hluôk nhiv no:

“Nhiv no têx hluôk lơưr tưz tsi pâuz heik. Thâuv ntêx mak txơưr. Lênhx tưs tsi tâu muôx pox niêv, muôx txir, lơưr tsưr ziv zos hâur shông yiêz mul zok nriêr tul zuk hluz zuk nhiêv. Six muk heik cưr cxiêx li heik sâuv txix hnuz xiêz 1 tax txos hnuz 15. Zos lênhx tưs shênhx, tsi muôx nuv đaz tsi uô mak mul uô si, heik cưr cxiêx. Viv pêz heir nênhs tsi thôngx li luôs lưv zav nênhs têx. Pov tuk nxeik ntơư jông nziv zuk siêz, tsi car krêz ndâux heik, taz sik zos muôz sênhr uô suôz cưr cxiêx heik mak ho heik tâu. Cur 16, 17 shông tưz mul đros luôs heik cưr cxiêx siz lưr li no lơưv”.

Ntâu shông tror lok no, nênhs Cho Thanh  Y têx cưr cxiêx siz lưr tưz tâu muôz lok nthuôr heik chiê phưx vưv tsôngv kruô ndis shuôs têz qơưk uô si. Co zos iz hâur têx hâux lưv chiê hu zâuv tsôngv kruô, piêr kriê nênhs Cho Thanh Y têx txux chi vênhx huôv txos trâu tsôngv kruô ndis shuôs têz qơưk uô si hâur thiêz đrâuv luôs 2 chas thax tsav pâuz txos. Zơưv Đặng Văn Mạnh, Chủ tịch Ủy ban xã Bằng Cả heik:

“Têx shông jê lok no, pêz đros cxuô cấp uô hâux lưv yax mông, piêr kriê thiêz iz cxiê lênhx tsôngv box cux moz siêz uô ju lix. Pir li niêx shông đhâu ntênhs hội, tsôngv kruô nhoz luôs 2 chas thax tsav tưz tuôx seiz pov suôv qơư muôx têx txux chi vênhx huôv Cho mak iz hnuz cux muôx chôngz lênhx ntâu tul lơưr siz zâuv tuôx uô si. Pêz vênhv tôngv têx tuz nhuôs, lênhx tưs muôx txux chi jông, txơưx heik cưr cxiêx, đhiê pax vuôs..... mak kriê trâu chor zâu, chor hluôk chiê lơưr đros por hưv tsês chiê nênhs Cho Thanh Y têx txux chi vênhx huôv”.

Hâur cheix, ntux mê njik no nzux nziês hâur shôngk shông yiêz, trơưk li cxiê niêx cxiê jâuk, nênhs Cho Thanh Y xã Bằng Cả siz zâuv  tuôx trâu ntơưv lênhx tsưr jok tsêr chiê uô ntênhs txi côngv hâur shông, sik đros nox đros hâuk, đros heik cưr cxiêx siz lưr uô si lov jêv, thor cov shông yiêz sđ uô tâu nox tâu hâuk, tsôngv cưr tix nênx tsa nhoz khax kha, tsi muôx moz tsi muôx gênhs, tu tsiêx tu cxur trơưk têk, uô kôngz uô lông lok pur cxaz./.                                                                                                           (TTĐB-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tsôngv pox niêv vir ndâuk poz ziz têx tsôngk yo jông jav hâur chêix ntux yiêz

          Tsôngv pox niêv vir ndâuk hêir nênhs poz ziz têx tsôngk yo tưz zênhx muôx thâuv nzor lok; lar hêik zos thâuv txos trâu tsưr tsix ntênhk hội thiêz tsưr tsix nthuôr uô cêr lov jêv hâur têx hnuz tsiêz lok sik txos trâu thâuv nox yôngz cok trâu tuz nhaz; txơưv li chas hêir nênhs poz ziz têx pox niêv vir ndâuk tưz hnar zuk hêir nênhs têx tsôngk yo jông jav cxôngx nzor. Pos Cầm Thị Xuân, nhoz jos Hài, phươngx Chiềng An, đrôngl Sơn La hêik pâuz:

 “Txix thâuv nzor lok, cur zênhx hnar sưv zuk hêir nênhs têx tsôngk yo thiêz hâur têx hnuz tsiêz, têx hnuz ndê tsêr yiêz, têx hnuz nox yôngz hâuk cok, cur puôr lênhx hnar zuk hêir nênhs têx tsôngk yo poz ziz jông jav”

          Ntơư zos hêir nênhs poz ziz đơưz thiêz poz ziz đuz, viv li hêir nênhs poz ziz têx tsôngk yo cux jông txơưr tsik siz thôngx. Tsôngv pox niêv hêir nênhs poz ziz đuz luz njêx yo mak xơưk ntêr mê njik; tsôngv pox niêv poz ziz đơưz luz njêx yo ho xơưk cux lur mê njik thiêz huv đros. Niêv lâuk Lò Thị Bình, nhoz jos Bó, xã Chiềng An, đrôngl Sơn La, zos iz lễnh pâuz xơưk zuk hêir nênhs têx tsôngk yo hêik pâuz:

           “Txiêr xơưk zuk hêir nênhs têx tsôngk yo, tsuv njuôk cov huv đros lênhx nênhs hnar, pir li luz chax đaz yo, têk yo, chêr yo, tsuv xơưk cov huv đros, hnar thiêx jông jav”.

          Tsôngv pox niêv vir ndâuk poz ziz têx tsôngk yo, thâuv tưs tsuv tik iz lênhx nhiêk khơưv trâu ntơưv xuz ntiês, huv đros. Zos xav li hâur ntu đrav ntêx mak, tsôngv pox niêv vir ndâuk poz ziz têx tsôngk yo, tsuôk zos muôz nhiêk khơưv tôngx chox lok tik trâu; taz sik nhiv no, tsuôk zos tik nhiêk khơưv cxuôk đros trâu têx tsôngk yo, đơưz, njuôz, đuz, siêr…cov huv đros chêr tsôngk yo hnar ntơư.

          Đros trâu tsôngv pox niêv vir ndâuk poz ziz têx yo jông jav, tsuv tâu hnar đros tsôngv pox niêv poz ziz têx tsôngk tiêz đuz, siê six nhiêx đros thiêz thâuv hnar tâu ntơư cux jông jav hênhr.

          Niêv lâuk Lò Thị Tọi, nhoz jos Chậu, phươngx Chiềng Cơi, đrôngl Sơn la hêik pâuz nzir:

 “Cur tsuv uô tiz jông xơưk cov zuk hêir nênhs têx tsôngk yo, tsôngk tiêz cov jông jav thiêx muôx chôngz lênhx ntau tus tuôx xơưk thiêz tsuv xơưk li chas cov huv đros tsôngv kruô siêz nhiêv”

Tsôngv pox niêv vir ndâuk poz ziz têx tsôngk tiêz, tsôngk yo, thâuv hnar ntơư tsuv ntông fuôv txiêx đros thiêz chuôs li ziv uô trâu tus nxêik ntơư ziv jông gâux đuô. Chênhr zos li hêik ntơư, txơưv têz qơưs muôx ntâu hlôngr yiêz, taz sik tsôngv pox niêv vir ndâuk poz ziz cux tsênhv tuôr tsês chiê tâu zuk hêir nênhs têx tsông tiêz, tsôngk yo muôx đros đrêiv hâur luz nênhx đhâu ntâu tiêv txos trâu nhiv no tsik chiê pôngz plox./.

                        (Tsu cxêik nhênhv-Lường Hạnh, CQTT Tây Bắc)