Jax sâu thưr 5 hnuz 24/3/2015

Lai Châu: Pêx xênhv yuôr nux gri njiê txir hơưk trâus tuôs tas

Jâuv tơưv chuôz zis li 2 hec ta txir hơưk sâuv trôngz Hoàng Liên Sơn trâus tuôs tas, niêv tix Na Xênhv vax nhoz jok Chu Va 12, xã Sơn Bình, huyện Tam Đường hêik: oz niêv txir siz zuôr xar muôx 10 shông, tâu niêv txir muôz 1 cxênhz ntâu yiv ar uô liêx, taz sik sir jos uô luôx tưs cux tsuôk txâuk nox. 5 shông uô ntêx, pox pêx xênhv hâur jok muk pêv har jôngr chiê chos txir hơưk, sâu tâu ntâu nhiêx txiêx viv li niêv tix lok sêiz lax đros tuk txir kir txêik nhiêx txiêx hâur zênhx hangx thiêz sơưr đơưk chiê chos txir hơưk. Đhâu 3 shông, txir hơưk piz jông sâu, txix co txos nhiv no, khov muôs txir hơưk niêv tix chuôz zis tưz thêv tas têx nux gri trâu sơưr đơưk. Shông no, chuôz zis njuôk xav sâu txir hơưk muôs chiê thêv cov tas xar muôx 100 triệu đêiv txêik hâur zênhx hangx chêk trâus njiz ntux hiêv. Đâuk bu tưz uô txir hơưk tuôs tas hur si, ntâu thax tsav tsênhv trâus lưx hâur pâuk tas hur si, viv li nhiv no tsik pâuz muôz nhiêx kror tưs lok thêv trâu zênhx hangx: “Pêz Hmôngz mak tsik muôx nhiêx, tsuv muk txêik lok uô txos thâuv sâu tâu txir hơưk muôs tâu nhiêx mak thêv nhiêx liv thiêz nhiêx txêik. Kuôk no 4 shông chuôz zis tưz txêik 30 triệu đêiv, yuôr 60 triệu đêiv mak thiêx txêik chiê yưv pênhr zuôr qir zuôv trâu txir hơưk thiêz muk luôx têz. Nhiv no txir hơưk tuôs tas hur si, tsik muôx nhiêx thêv nhiêx liv thiêz nhiêx txêik trâu zênhx hangx lơưv. Nhiv no 4 tuk mê huôs muk cơưv ntơưr cux tsik muox hiêx trâu lơưr, tsik pâuz muôz đaz tsi lok uô nhiêx loưv”. Tsưr jok Chu Va 12 Tsu Xênhv Vax hêik: Jok muôx 94 ziv chuôz zis mêhx cxưx Hmôngz, mak zuôr xar 90 chuôz zis chos txir hơưk. Chor shông đhâu, qiv hơưv huv đros, yênhx shông iz chuôz zis sâu tâu muôx nhos 70 triệu đêiv txix muôs txir hơưk; chuôz zis chos ntâu mak sâu tâu muôx oz pêz puô triệu đêiv. Txir hơưk tưz zos phênhv sâu chênhr, paz ntâu chuôz zis hâur xã cxuôv yêiz thiv pluôs thiêz uô bluô nux. Chuôs li chor chuôz zis puôr lênhx txêik nhiêx zuôr qir zuôv chiê tsoz phưz trâu zuk chuôz zis li thax tsav txir hơưk. Nhiv no txir hơưk trâus tuôs tas hur si, pox nhuôs lok six shix cxơưx viv chuôz zis tsik pâuz nriêr nhiêx txiêx txix kror tưs hlo: “Pox nhuôs li phênhv sâu chênhr chiê cxuôv yêiz thiv pluôs zos txir hơưk, taz sik hiv no txir hơưk trâus tuôs tas hur si mak tsik pâuz muôz đaz tsi chiê pox huôs cxuov yêiz thiv pluôs. Nhiv no tsik muôx hâux lưv uô, phênhv sâu, pox nhuôs muk uô jos trâu saz Trung Quốc lok six ntâu, têx thâuv tsênhv muôx shux xênhz tso ntơưr tsês chiê muk uô jos trâu saz Trung Quốc. Nhiv no pox nhuôs njiz phiv liv tiv zix zos tsik muôx nhiêx chiê thêv nhiêx zuôr qir zuôv thiêz nhiêx nox nhoz cơưv ntơưr trâu mê nhuôs. Sêiz têz qơưk muôx tsênhv chêi chiê paz trâu pox nhuôs hâur jêx jok, nhiv no pêx xênhv tsik pâuz uô đaz tsi chiê nriêr nox”. Tỉnh Lai Châu nhiv no muôx 4.000 ntâu hec ta txir hơưk, phênhv ntâu zos chor xã, jêx jok nhoz siêz muôx 1.200 yiv tror sâur, hâur har jôngr lâul. Jiês đâuk bu nhiv kruôr đhâu, ¾ thax tsav txir hơưk hâur tỉnh tưz trâus hiêv. Pêx xênhv chos txir hơưk puz pâuz, txir hơưk zos zav tsoz chos tsik tuôr hâur pâuk, zos đâuk bu tsik ntâu mak txơưv tuôs car lok tsênhv zuôr tror hlar tuôx. Taz sik, zos tror hlar tuôx lok tsơưs tiv zix cux tsuv 2 txos 3 shông tov kaz pox huôs thiêx zuôr tror sâu tâu. Ciês thax tsav txir hơưk trâus hiêv hnhar tiv đâuk bu, lưx hâur pâuk mak traus tuôs hur si thiêz tsuv tror chos đuô.

Zơưv Hà Văn Um, giám đốc sở kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok tox siêz tỉnh Lai Châu puz pâuz: Nhiv no, nganhx tsênhv sik côngv đros chính quyền chor tiv phaz  kruôz kriê pox nhuôs suô luôx tas nro hur si chor tsoz chos tưz tuôs, tsoz phưz chor txir hơưk tsik tâu lưx hâur pâuk, chiê txos thâuv qiv hơư sor tuôx mak tsoz chos zuôr tror chiêx tuôx. Txir hơưk phênhv ntâu zos nhoz hâur chor har jôngr lâul, viv li chiê por vêv chor har jôngr lâul, ntâu shông lok no tỉnh Lai Châu tsik muôx tsưr ziv kriz đar thax tsav thiêz cux tsik muôx tsưr ziv paz thax tsav txir hơưk trâus hiêv hâur jiês lok đâuk bu nhiv kruôr đhâu. “Njuôk xav trâus hiêv xar muox 3.000 hec ta, iz hec ta tsơưs tiv zix cux txix 40-50 triệu đêiv, xav lok nhiêx txiêx mak cux tas muôx 100 tỷ đêiv ntâu. Tỉnh tsik muôx tsưr ziv kriz đar thax tsav chos txir hơưk, viv li pox nhuôs têx trâus hiêv tsuôk zos tôngv vênhx thiêz kriê pox huôs tsoz phưz thiêz sêiz shuôk thax tsav nhiv no muôx xưz. Lok six ntâu shông lok no tỉnh tsik paz trâu chor thax tsav txir hơưk trâus hiêv lơưv, viv li txir hơưk nhiv no pêx xênhv tsuv chiv chir tsoz phưz”.Kror txir hơưk tuôs tas ntâu đhâu jiês lok đâuk bu nhiv kruôr đhâu tsênhv uô trâu yênhx puô ziv chuôz zis pêx xênhv nhoz tox siêz Lai Châu njiz phiv liv. Nhiv no, tiv phaz tsuôk nhiv kruôr paz trâu pêx xênhv trâus hiêv têx tsiêx cxu thiêz tsoz chos cxuô zav mak tsik tâu muôx tsưr ziv pz trâu thax tsav chos txir hơưk trâus hiêv.

Pêx xênhv chos txir hơưk nhoz Lai Châu tsênhv pôngz siêz, tso tsês têx thax tsav txir hơưk trâus tuôs, uô muôx yưv zôngx ziv cuz jôngr sâuv thax tsav thiêz uô trâu yênhx cxênhz ziv chuôz zis pêx xênhv yuôr nux gri tsik pâuz thêv li chak./.

(Khắc Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

Phênhv thưr 5, hnuz 24/3/2016:

Huôv tsar kinh tế txix uô ntâu zav nuv

Xênhz thiêz hloz lox hâur iz ziv chuôz zis uô liêx têz, txix ciês thâuv tsênhv zâu, Vì Văn Thảo tưz uô sưv têx liêx têz. Taz sik kror uô trâu tix lâus xar tsik txơưx tas, zos tiv li chas? tas nro têx lênhx nênhs hâur chuôz zis sir jos khưr bâuv tưs lok luz nênhx cux txov nhêv li ntơư, muôx kênh ntu tsênhv trâus njiz cêr yeiz thiêz. Xar zos tsi hlôngr tsưr ziv uô nox, luz nênhx zuôr tsar ndê tsi tâuk. Shông 2002, tâu têz qơưs paz zuz nôngz kôngz, Thảo heik chuôz zis muôz xar 5 cxênhz xưv phaz ar têz chos poz cưk, chos kok ntông tsi jông, hlôngr chos 100 txir quýt. Đhâu 4-5 shông, têx ntông quýt tưz txi txir tâu sâu đê fâuv xuz thơưx, taz sik tiv tsi tâu muôx tsưr ziv tu têx ntông txi txir ntơư, sâu đê tsi tâu nju. Tâu canr bôv cxiz kôngz kriê tsưr  ziv đros trâu têx sir jos cơưv shâuv txix têx lênhx nênhs txơưx chos thiêz tu têx ntông txi txir ntơư, 2, 3 shông đhâu lok no, xav kror đruôz đraz, tix lâus chor txir ntông quýt tưz sâu đê tâu muôx 2-3 tênhr txir iz shông, grê muôs zos 15 cxênhz đeiv iz cir, iz shông tix lâus chuôz zis cux sâu tâu txix 35-40 tsov đeiv. Trơưk li Vì Văn Thảo: Ntơư zos tsưr  ziv, pênhr jos chiê tix lâus truôx siêz bo yưv pênhr krêz uô đar liêx têz chos nzir 100 tsoz txir quýt hâur ntu zuôr txos: “Thâuv ntêx chuôz zis têx liêx têz zos chos poz cưk, kok ntông viv li nhiêx tưz sâu tsi tâu pêk tsơưs, chuôz zis li muôz hlôngr chos têx txir quýt. Chos zav txir ntông no, tu thiêz nthuô đoz têx đrox cux zôngx ziv, tsi tas ntâu six hơưv, hnuz nhôngs uô. Xuz thơưx chuôz zis chos 100 tsoz, 5 shông tov kaz cux txi txir, tâu sâu đê”.

Seiz têx liêx têz cux tsênhv yuôr, uô tsi tas, Vì Văn Thảo tưz xar tsưr ziv tu zus keiz thiêz khơưz pak đêx zus njêl, xav kror đruôz đraz iz fâuv keiz, tix lâus Thảo tu zus 2, 3 puôk tuk. Iz chas co, Thảo chuôz zis tsênhv chos iz ha ntâu têz kok ntông, uô 3 cxênhz xưv phaz liêx 2 chiv kôngz hâur iz shông. Cê uô cê cơưv shâuv tsưr ziv huôv tsar cêr uô nox yiêz, xav hur si Thảo chuôz zis têx nhiêx txiêx sâu tâu đhâu yưx côngk đas jos uô, cux sâu tâu muôx nhos 150 tsov đeiv iz shông. Chiê huôv tsar kinh tế txix têx nuv uô heik sâuv, lênhx hluôk Vì Văn Thảo heik kriê tsưr ziv uô li no: “Chiê uô tâu trơưk tês, trơưk siêz xar tsuv muôx tsưr ziv uô, thiêz gruôs zok nriêr, cơưv shâuv têx lênhx txơưx huôv tsar uô nox têx tsưr ziv uô li uô tâu. Luz cheix ntux kruôr, têx ntông quýt khênhr njưk, kruôr tuôs tas, tsi txi txir viv li tsuv zuôr meir lok tsuôs, lok zưs đêx trâu”.

Seiz pov Vì Văn Thảo tsưr ziv huôv tsar uô nox tâu truôx, ntâu ziv chuôz zis tsôngv box thiêz têx hluôk nênhs hâur jok cux cơưv shâuv, uô trơưk Vì Văn Thảo têx tsưr ziv kriê. Xưk li tix lâus Vì Văn Dẫn chuôz zis, cux muôz têx têz hlôngr chos txir ntông  quýt thiêz huôv tsar uô têx nuv txơưr đuô, niêx shông muôx phênhv sâu tâu yênhx puô tsov đeiv. Iz chas tix lâus Dẫn chuôz zis, jok Lọng Tòng nhiv no tưz muôx 10 ntâu chuôz zis hluôk nênhs tsênhv taz tov hlôngr yiêz tsoz chos, tsiêx tu zus trơưk li lênhx hluôk Vì Văn Thảo tsưr ziv uô nox. Tix lâus Vì Văn Dân, Bí thư chi đoanx jok Lọng Tòng heik pâuz: “Vì Văn Thảo tsưr ziv huôv tsar uô nox, xuz thơưx tưz uô tâu trơưk tês, trơưk tsưr ziv. Chi đoanx tsi so yax kriê, vênhv tôngv têx lênhx hluôk nênhs hâur chi đoanx cơưv shâuv, uô trơưk Thảo têx tsưr ziv huôv tsar uô nox chiê sik đros uô, siz chos huôv tsar kinh tế”.

Car xar car uô, Vì Văn Thảo thiêz têx lênhx hluôk nênhs hâur jok Lọng Tòng tsênhv sir jos sik tưr huôv tsar uô nox, cxuz cêr yeiz pluôs, cxiv tsa jêx jok ziv hnuz ziv hlôngr yiêz thiêz muôx luz nênhx tsâu sor./.

( Cà Thành-Riê Lâux cxik, nhênhv)