Jax thưr 3, hnuz 24/5/2016

Sơn La: Bax tsưr ziv phax tir thêir moz  vưv

Ntơưv tỉnh tox siêz Sơn La, cxuô ziv chuôz zis khênhr tu zus đêr, têx đêr tu zus hâur niêx shông njuôk xav muôx 200 cxênhz tuk. Đros têx đêr tu zus ntâu li ntơư, txos cheix ntux sor cux zos luz six hơưv têx moz vưv khênhr huôv xênhz phiv liv. Chiê phax tir thêir tâu jông zav moz no, taz por truôx tuk trâu têx ziv chuôz zis, Chi cục kho moz tsiêx cxu Sơn La tưz sir jos uô luôs hâux lưv yax kriê txos trâu yênhx ziv chuôz zis tsôngv box lok têx tsưr ziv cxax yuôx phax moz vưv trâu têx đêr.

Tix lâus Đinh Huy Hải nhoz phường Tô Hiệu, TP Sơn La chuôz zis tu zus đêr txix ntâu shông lok no, seiz muôx ntâu tsôngv box, cưr tix nênhx tsa sđ hâur jok khênhr muk lok đhâu, lar heik zos têx nhuôs zâu, viv li thâuv tưs txos luz cheix no hâur niêx shông, tix lâus puôr lênhx hu canr bôv kho moz ươk tsiêx cxu tuôx cxax yuôx vắc xin phax moz vưv trâu zuk têx đêr. Tix lâus Hải heik:

“ Cur pov moz vưv lok six riêz nênhs, lar heik zos hâur ntu nhiv no, hâur jok cux muôx lok six ntâu têx nhuôs zâu, viv li thâuv tưs txos six hơưv no cur ho hu canr bôv kho moz tsiêx cxu tuôx qênhz yuôx thiêz cxax yuôx phax moz vưv trâu cur chuôz zis têx đêr”.

Txix hâur shôngk shông txos nhiv no, qơư kho moz tsiêx cxu TP Sơn La tưz tsưr tsix cxax yuôx phax moz vưv trâu zuôr xar 5 cxênhz tuk đêr hâur hur têx xã, phường hâur TP Sơn La. Qơư kho moz ươk tsiêx cxu no tưz tso canr bôv muk trâu luz jêx jok chiê yax kriê, vênhv tôngv tsôngv box cxax yuôx phax moz cxix cxuô trâu têx đêr. Đhâu ntơư, tsôngv box cux jênhv pâuz jux juk lok moz vưv têx riêz nênhs. Tix lâus Nguyễn Thành Luân, canr bôv qơư kho moz tsiêx cxu TP Sơn la heik pâuz:

“ Đhâu têx luôs hâux lưv uô cur seiz tsôngv box sđ cux gra siêz jux juk txux chi tsưr ziv jênhv pâuz hâur phax tir thêir moz vưv. Hâur jiês cax yuôx chênhr, zos lơưr tsi nhoz tsêr, têx đêr tsi tâu cxax yuôx phax moz mak lơưr chaz đêr tuôx ciês ntơưv pêz qơư uô hâux lưv lok sik heik cov canr bôv kho moz tsiêx cxu muk cxax yuôx phax moz ntơưv tsêr trâu lơưr têx đêr”.

Txos trâu nhiv no, hâur thax tsav tỉnh Sơn la tưz muôx zuôr xar 90 cxênhz tuk đêr tâu cxax yuôx vắc xin phax moz vưv. Taz sik nhoz iz cxiê suôv qơư, thax tsav, lar heik zos têx jêx jok tox siêz đêz đrôngs, ntâu ziv chuôz zis chox đêr đros muk lok đhâu uô liêx têz đêz, viv li cxax tsi tâu yuôx phax moz. Txix qênhx shênhx no, zơưv Lừ Văn Trường, chi cục phưc Chi cục kho moz tsiêx cxu tỉnh Sơn la heik pâuz nzir li no:

“ Pêz heik trâu tsôngv box sđ tiêk, zos thâuv trâus đêr vưv tov, lok sik xav tiêk tuk đêr co trâus vưv tov mak tsuv chox ciês tuôx trâu qơư y tế jê yax chiê tâu heik kriê tsưr ziv kho moz. Tiv 2 zos tsuv cxax yuôx phax moz 100% trâu têx đêr tsênhv tu zus txix yuôx vắc xin phax moz vưv”.

Txix ntâu hâux lưv uô tsênhv tsênhz li: Niêx hli cxax yuôx vắc xin phax moz cxaz nzir trâu têx đêr nhiv kruôr hloz lok sik nhiv kruôr zuôr lok zus; muk iz ziv chuôz zis jux juk chiê qênhz shuôs thiêz cxax yuôx vắc xin phax moz…., tỉnh Sơn La tsênhv sir jos txo grêk tsơưs têx trâus uô ruôr hiêv tiv moz vưv, iz chas ntơư paz tsôngv box pâuz tsênhz txos têx zov chênhr lok luôs hâux lưv cxax yuôx vắc xin phax moz vưv trâu têx tsiêx tu zus hâur yênhx ziv chuôz zis./.

( Hoàng Long-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Phênhv thưs 3 hnuz 24-5-2016

PHÊNHV CXƠƯZ CXIZ UÔ KÔNGZ

Tu zus ok

Khov lơưr tsar tov tu zus, chêix chiv thiêz qiv hơưv mav cuêz tênhv huôv tsar tu zus. Tu zus huv đros, ok zuôr hloz jông thiêz tsik trâus cik caz moz ươk.

Tu zus; Khov lơưr tsar tov tu zus, chêix chiv, qiv hơưv mav cuêz tênhv huôv tsar tu zus. Zos zus huv đros mak ok hloz jông thiêz tsik trâus cik moz ươk. Jông tiv zix zos chor ok muôx txix 1-2 ciêz hnuz nhôngs, tu zus 18-19 tuk iz yiv ndis guôx. Ok muôx txix 3-5 ciêz hnuz nhôngs (12-13 tuk iz yiv ndis guôx).

Jêx tưv: hâur ntu tu zus tsuv sêiz shuôk ok đros jêx tưv. Zos ok lok nhoz jê ntơưv qơư muôx tênhz mak guôx muôx tsik txâuk jêx tưv, ok trâus no. Zos ok khiêr đêz qơư muôx tênhz thiêz nkrik đêx mka ol sor hênhr tsuv kho đuô jêx tưv. Zos ok nhoz trâu iz kror qơư mak zos yâu chuô tsuv thêir guôx cov jông. Thâuv jêx tưv huv đros mak ok nox tas ntau jauz kraur.

Zav uô sor trâus ok: Zuôr zôngv tâu kê tênhz tênhv. Qơư tso kê tênhz siêz, kik mak khov lơưr guôx jêx tưv sor lok zos txiêk thiêz lơưr yênhx ntu. Jêx tưv huv đros yênhx hnuz trâu ok; txix 1-3 hnuz nhôngs mak 31-33 tưv; 4-7 hnuz mak 29-31 tưv; 8-14 hnuz mak 26-29 tưv. Ok mak tsuv muôx txâuk qơư uô pa. Taz sik guôx trâu ol iz hnuz nhôngs mak tsuv thêir cv jông, 3 hnuz tov kaz mak hlôngr đuô qiv hơưv tsik chiê qơư ol nhoz nông, lax uô pa uô trâu ol huôv tsar tsik jông. Thiêz li co zuôr uô trâu ol zôngx ziv trâus moz.

Lok pov cêr: Six hơưv uô pov cêr hâur oz ciêz xuz thơưx: 23 six hơưv iz hnuz. Đhâu co txo grêk tsơưs jux juk iz hnuz grêk iz six hơưv txos 14-18 six hơưv iz hnuz. Tsuv zôngv kê tênhz đêi kuôk plas guôx txix 0,3-0,5 yiv. Txix ciêz tiv 5 tror muk mak tsik zôngv kê tênhz. Đêx hâuk: đêx hâuk tsuv zos đêx jông thiêz hlôngr tsik so. Car đêx thiêz qơư trâu tsuv vêv xênhz. Xav jênhv chor đêx hâuk lơưr co ntâuk gri paz ok li huôv vav ntau. Zos tiêk chor đêx hâuk tsik huv đros mak zuôr uô trâu ok nox hâuk tsik huv thiêz ok zuôr hloz kênhz.

Tsov cưv: Ok zâu mak tsuv muôx txâuk đêx. Viv li đêx zos kror ol tsuv muôx xuz thơưx ciês, đhâu thâuv ol đâus muôz lok zus mak tsuv chiê ok hâuk đêx sor hâur oz hnuz xuz thơưx zos jông tiv zix. Qơư trâu đêx trâu ok hâuk mak tsuv tsês ntơưv têx qơư ol zôngx ziv hâuk tâu. Sir zôngv zav trâu đêx khênhx hov 2 lir txos 5 lir khov lơưr ok li hnuz nhôngs. Zav nox thiêz tsưr ziv muôz trâu ol nox: taz por zav nox yiêz jông, tsik lưx, tuôx pưv. Zav nox tsuv muôx cxix cxuô tsơưr pưr chiê ok hloz lox thiêz huôv tsar. Chiê ok nox ntâu, muôx chêx cur tsuv muôz trâu ok nox lơưr yênhx pluôs, nox tas mak thiêx muôz trâu ol nox nzir chiê zav nox kaz uô trâu ol nox ntâu đuô./.

                                (Thanh Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv)