Điện Biên: Xã uô tâu luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jos yiêz, tsênhv

sir jos uô cov tiêr têx luôs hâux lưv tsênhv yuôr

          Đhâu 5 shôngk ntâu krêz uô, đraz shông 2017, xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên tâu côngz jênhv tax ploz tsênhr nôngx cxênhz yiêz, đros 19/19 ploz tsênhr hâux lưv uô tâu tiêr. No cux zos 1 hâur 3 xã uô tiêr ploz tsênhr nôngx cxênhz yiêz nhoz tỉnh Điện Biên hâur ntu no, zos uô kaz xã Thanh Chăn. Taz sik ploz tsênhr 6.3, ploz tsênhr số 6 lok cui tênhv iz jêx jos tsuv muôx iz tsêr vênhx huôv xênhz huôx côngv thôngx mak xã tsênhv uô tsi tâu tiêr, viv txos nhiv no, xã Noong Hẹt nhiv kruôr muôx 4/27 jêx jos muôx tsêr vênhx huôv; chor jêx jos tsênhv yuôr tsi tâu muôx pênhr nhiêx thiêz ar chiê cxiv uô tsêr vênhx huôv. Zơuv Trần Công Kha, Chủ tịch UB xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên puz pâuz:

          “ Đangv, chinhr quyênx tiv phaz lok six xar nriêr tâu ar chiê cxiv uô tsêr vênhx huôv. Thiêz no cux zos iz hâur ploz tsênhr lax uô tâu tiv zix. Zos chiê tsôngv box zuôr ar chiê uô tsêr vênhx huôv mak zuôr tsi tâu, viv zos ar nhoz jê cêr mak yênhx tỷ đeiv iz yiv ndis, viv li tsôngv box tsi muôx pênhr xưv chiê gôngr côngv, ar têz tsôngv box muôx nhiv no cux lok six muôx grê siêz viv xã Noong Hẹt nhoz thax tsav muôx liv ntâu”.

          Cux lơưr chinhr quyênx xã Noong Hẹt mak txơưv xã tưz tax ploz tsênhr số 2 lok cêr zaoz thôngz nôngx cxênhz, taz sik cêr mul lol hâur jêx jos nhiv kruôr tâu luôv suôz jêz. Xã tâu côngz jênhv nôngx cxênhz yiêz, taz sik iz cxiê luôs hâux lưv cux tsênhv uô tsik tâu trơưk li tsôngv px li siêz xar:

          “ Nôngx cxênhz yiêz no tâu côngz jênhv nzor, yuôr têx ploz tsênhr cêr nôngx cxênhz, tsêr vênhx huôv, vêv xênhz tênhx qơư tsi tâu tax tâu ploz tsênhr. Tsôngv box li siêz xar njôngr nhiv no zos uô tiêr cêr nôngx cxênhz, tsêr vênhx huôv, đêx hur. Nhiv no đêx pêv hâur đêx tâu têz qơưk yưv pênhr uô mak zôngv tâu 2,3 shong txơưv liêv. Nhiv no têz qơưk tsi puz pênhr thiêz, ar chiê uô tsêr vênhx huôv cux tsi muôx, tsuv xênhz huôx hâur tsar jos li tsêr xưz, cux phêv liv”.

          Cux xưk li ntơư zos xã Thanh Yên, huyện Điện Biên, tưz tâu côngz jênhv tax ploz tsênhr nôngx cxênhz hâur shông 2017, taz sik iz cxiê ploz tsênhr số 6 cux nhiv kruôr muôx 11/23 jêx jos muôx tsêr vênhx huôv. Tsi muôx qơư thiêz pênhr nhiêx cxiv tsa uô, viv li hâux lưv no tsi pâuz txos thâuv tưs thiêx li uô tiêr. Đrâuv co, hâux lưv tuôr truôx têx ploz tsênhr đros ploz tsênhr số 17 lok tênhx qơư cux tsênhv njiz ntâu phêv liv. Zơưv Lê Tiến Dũng, Chủ tịch UB xã Thanh Yên, huyện Điện Biên puz pâuz:

          “ UB xã cux tror thix ziv đros têx cấp muôz pênhr chiê xã cxiv qơư por têx vuôz tsuôz kiês nênhs. Tiv 2 zos yax mông vênhv tôngv tsôngv box tuôr truôx têx ploz tsênhr tưz tax tâu thiêz iz cxiê njiêz luv tsi tâu uô tâu li tênhx qơư...Yuôr iz cxiê njiêz luv muôx lênhx coaz txos nhiêx txiêx mak têx chiz coaz thênhv siêz paz txưv trâu xã chiê uô hâur têx shông zuôr txos”.

          Lơưr hâu nov huyện Điện Biên, phênhv ntâu ploz tsênhr têx xã uô tsik tâu tiêr zos têx ploz tsênhr tsôngv box chiv chir uô. Yuôr ploz tsênhr số 6 yuôr iz cxiê njiêz luv lok cungz loa nta suôz trâu têx jêx jos, tiv pênhr nhiêx yưv uô tas ntâu, viv li huyện tưz thix ziv đros UB tỉnh Điện Biên lok cơ chế paz txưv. Têx njiêz luv lok vêv xênhz tênhx qơư hâur ploz tsênhr số 17; phênhv ntâu tsôngv box txov nhêv lok kinh têr, thâuv cxiv tsa tsêr vêv xênhz, tsêr nzuôr chêr, guôx cơư tsiêx cxu huv vêv xênhz lơưr ploz tsênhr, cux tsuv muôx ntâu pênhr nhiêx, têz qơưk tsuôk paz txưv iz phênhv, viv li cux tsi pâuz thâuv tưs thiêx li uô tiêr. Đros njiêz luv cxiv tsa tsêr vênhx huôv jêx jos, lok six ntâu xã cux tsik zôngx ziv uô tâu tiêr trâu hâur ntu zuôr txos. Zơưv Ngô Xuân Chinh, Phưv chủ tịch UB tỉnh Điện Biên heik:

          “ Kror phêv liv nhiv no zos tsôngv box li gôngr côngv. Lok six ntâu jêx jos txơưv muôx ar têz tưz tâu têz qơưk paz txưv taz sik huiz tôngv tsôngv box gôngr côngv cxiv tsa mak njiz ntâu phêv liv. Tiv zix zos đros têx jêx jos muôx ntâu chor ziv chuôz zis pluôs. Hâur co pox nhuôs xar njôngr cxiv tsa tsêr 4 qar lok sik tsêr lơưx zos vênhv thix lox, muôx têx jos pheiz fênhx pheiz lênhx nênhs mak ndê txos 2 tsov đeiv iz chuôz zis, pox nhuôs cux tsi muôx pênhr xưv gôngr côngv”.

          Hâur tas nro tỉnh Điện Biên li 13 xã tax ploz tsênhr nôngx cxênhz yiêz, muôx txos 9 xã nhoz huyện Điện Biên. No zos tiv phaz zôngx ziv uô tâu tiêr tsaz yênhx nôngx cxênhz yiêz sâuv tas nro tỉnh. Txơưv li ntơưv, chinhr quyênx thiêz tsôngv box nhoz ntơưv no cux tsi pâuz uô li chas chiê uô tiêr têx ploz tsênhv yuôr cux xưk li tuôr truôx têx ploz tsênhr tưz tâu côngz jênhv uô tiêr. Tsênhz mênhx mak tsi pâuz txos thâuv tưs têx luôs hâux lưv no thiêx li tâu uô tiêr./.

                            (Hữu Lợi- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Kruô Xênhv Shôngx yênhx nênhs bluô nux txix tu zus tsiêx cxu

(Hlôngr suôz)

Shông 1997, zơưv Kruô thiêz chuôz zis đros iz cxiê chuôz zis tsôngv box Hmôngz yêik txar lok nhoz ntơưv jok Đề Sủa, xã Lao Chải, huyện Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái.

Thâuv co, Đề Sủa zos thax tsav muôx jôngr, liêz chuôv, câur, muôk lưx kuôx, yê đrông ntưk cxiê qơư. Tsi muôx tênhv tênhz tơưk pov cêr, tsi muôx đêx sir zôngv, nox hâuk lok six txov nhêv, taz sik zơưv thiêz cxuô lênhx sđ cux sik thôngx siêz, sir jos krêz uô têx liêx têz. Xuz thơưx zơưv Kruô xeir yis zos zav tsiêx tu zus chênhr chiê huôv tsar kinh tế chuôz zis. Tưz muôx kênh thâuv zơưv chuôz zis têx yis ndê txos 40 tuk, taz sik tsi muôx qơư tu zus, tsuv ntiêr qơư muôx jâuz ntơưv Lai Châu chiê zus têx yis, viv li uô tsi truôx luôs hâux lưv no. Shông 2007, iz chas têx pênhr tsês tâu iz kro mê njik, zơưv Kruô kêr txeik 10 tsov txix pênhr nhiêx tsênhv chei XH huyện Mù Cang Chải chiê cxiv uô qơư tu zus tưv thiêz buô. Đros trâu têx cêr sir jos khưr thiêz gruôs tu; viv li 3 shông tov kaz zơưv chuôz zis tưz thêv tas têx nux grik chiê zuôr nzir nôngz nhux tưv, keiz buô lok zus thiêz cxiv kho đuô têx qơư tu zus cov jông. Seiz pov huyện Mù Cang Chải tsi tâu muôx lênhx tưs tu zus têx ok ntês kê muôs, zơưv Kruô tưz nhênhz chơưv, zok nriêr qơư sâu zuôr thiêz quyết tinhv zuôr 200 tuk nôngz ok lol zus.

Nhạc cắt

Chiv chir zok nriêr, cơưv shâuv têx tsưr ziv tu zus thiêz phax  tar moz trâu keiz ok, zơưv Kruô tsênhv lok hur si Hà Nội chiê zuôr meir jov krâur trâu ok nox, zok nriêr thiêz cơưv shâuv tsưr ziv tu zus, phax tar moz. Txơưv tiêk tsi tâu cơưv đhâu iz lớp tưs lok têx tsưr ziv hlo, taz sik zơưv Kruô  tưz muôz têx meir jov cxur kuz thiêz chiv chir xar tơưv tsưr ziv uô yênhx côngz meir uô krâur nox trâu tsiêx cxu, cxênhx txuôs six hơưv, hnuz nhôngs cux li đas jos uô têx hâux lưv uz no.

Khov sir jos uô lơưr têx tsưr ziv yiêz hâur huôv tsar uô nox uô hâuk, iz chas ntơư muôz têx nôngz tsiêx cxu yiêz thiêz jông lok tu zus, zơưv Kruô chuôz zis paz tsiêx cxu thâuv tưs hloz lox jông, tsi trâus muôx moz. Txos nhiv no, zơưv Kruô tsênhv tu zus 800 tul ok ntês kê, 400 tul ok nkruôz, 3 tuk tưv, 6 tuk nhux. Paz ok ntês kê 800 tuk ntơư, xav kror đruôz đraz iz hnuz ntês tâu 500-600 luz kê, muôs  3 cxênhz đeiv iz luz, tưz gra lok phênhv sâu tâu ntâu trâu chuôz zis. Iz chas co, zơưv Kruô chuôz zis tsênhv nzaz nzơưv têx ar têz por to đo chiê chos nzir têx ntông nox txir li: Tsơưz, txir khơưz, txir tuôz ziz.....

Txix tu zus tsiêx cxu, chos têx ntông nox txir, iz shông yưx hur si têx uz no tas, zơưv chuôz zis tưz muôx phênhv sâu txix 200-300 tsov đeiv. Đros thiêz tsôngv box tox siêz huyện Mù Cang Chải-Suôv qơư luz nênhx tsênhv yuôr ntâu txov nhêv, mak no zos iz phênhv sâu tâu ntâu. Khov muôx phênhv sâu tâu truôx no, zơưv Kruô chuôz zis cxiv uô tâu vax tsêr jông nhoz đros thiêz muôx cxix cxuô zav chuôz zênhx jông thiêz zuôr tâu yêz lox, yêz meir, meir jov cxur....

Lar heik, zơưv Kruô chuôz zis thâuv tưs tưz jông siêz thiêz shir phaz lus sik pheiz kênh têx tsưr ziv huôv tsar uô nox, paz lok six ntâu chuôz zis tsôngv box hâur xã hla đhâu yeiz pluôs.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk muôx li no xưz, phênhv no zos Đeix nta suôz VN đros tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)