Yên Bái: Moz Whitmore zuôr kho tâu jông,

pêx xênhv tsik cxoz cxơưx

Thor cox puz pâuz. Moz Whitmore zos zav moz li chak? Qênhx shênhx zav moz no sâuv thax tsav tỉnh Yên Bái zos li chak?

 “(Moz Whitmore zos zav moz tâu iz lênhx khoa học muôx bê Whitmore nriêr pov. Moz zos tiv zav caz moz muôx hâur têx ar uô cik moz trâu lênhx nênhs. Lênhx nênhs zuôr trâus cik moz thâuv cor tâu têx ar thiêz đêx muôx zav caz moz no. Moz zuôr cik trâu tas nro cxuô lênhx nênhs. No zos zav moz tâu pâuz txos txix thâuv ntêx lok, taz sik zos zav moz tsuôk muôx yưv tsơưs, tsik siz cik txix lênhx nênhs trâu lênhx nênhs, tsik huôv yênhx uô moz lox; taz sik thâuv tưz trâus moz cux zuôr uô trâu lênhx nênhs trâus moz hnhar, zôngx ziv trâus tuôs. Ntơưv Yên Bái, hâur ntu đhâu lok no tưz muôx 6 lênhx nênhs trâus moz Whitmore. Hâur co muôx 4 lênhx tưz trâus tuôs, tiv tuôx chơưv kho trâu tsêr kho moz lis thiêz muôx 2 lênhx tưz tâu tsêr kho moz đa khoa tỉnh chơưv paz kho tâu jông.

Têx jênhv pâuz thâuv trâus moz zav moz no zos li chak thor cox puz pâuz nzir?

 “Zav moz no tsik zôngx ziv sêiz njuôk shuôk pov, zôngx ziv sêiz njuôk shuôk  zuôv cêr đros têx zav moz txơưr.

Thâuv qir moz zos uô lênhx nênhs cuz (Thâuv lênhx nênhs uô cuz mak muôx yưv nhoz cxuô zav moz), moz têx lênhs têk tơư, muôx têx qơư trâus moz vôngk sâuv tơưr grêix, moz lok cuô trax njês, moz njưk, moz po, moz trâuv…đros ntơư, zav caz moz no cux zuôr gas muk hâur têx nyar uô chor nyar tsik jông thiêz moz trâu sâuv têx hlưz hâu.

Jênhv pâuz moz txix cor tâu ar, đêx, têx pa ar tsik hur, taz sik kror chênhr zos njuôk shuôk nyar, cuô jik lok sik têx cuô pâus hâur kror njêx cux pov tâu caz moz.

Thor cox puz pâuz tênhv qơư nhoz thiêz chor caz moz no muôx tâu trâu hâur luz chêr zos li chak?

 “Caz moz nriêr pov tâu muôx hâur têx ar thiêz đêx. Viv li, moz zuôr cik đhâu cor tâu ar thiêz đêx muôx caz moz, tiv zix zos đhâu têx qơư trâus to sâuv tơưr grêix; oz zos gruk tâu têx pa ar vuôz tsuôz kiêk nênhs muôx caz moz; pêz zos nox tâu têx zav nox thiêz hâuk tâu têx đêx muôx caz moz”.

Thor cox puz pâuz, zav caz moz no puôk kho tâu jông? Nganhx y têr Yên Bái hêik li chak trâu pêx xênhv pâuz chiê phax tar caz moz?

 “Viv tsik tâu muôx yuôx vắc xin phax tar zav caz moz hêik ntơư, viv li Bôv Y têr hêik tsuv phax tar caz moz li đrav kaz:

1. Tsik cxoz cor têx ar, đêx vuôz tsuôz kiêk nênhs.

2. Chor nênhs tsik so uô hâux lưv đrâuv têx ar mak tsuv chox hnaz lôngx têk thiêz trâu khâu trax. Tiv zix zos chor nênhs zôngx ziv trâus moz shâur nyar siêz, tso jik kaz jiz, moz trâuv, moz plơưr.

3. Thâuv lênhx nênhs têx tơưr grêix trâus to, têx qơư moz vôngk lok sik cuz hnhiêz tsuv tsik cxoz cor ar, đêx muôx caz moz. Zos tiêk cor mak  tsuv chox lôngx têk tsik chiê têx ar, đêx vuôz tsuôz kiêk nênhs cxênhv trau zuk têx grêix.

4. Thâuv trâus moz tsuv chox zênhx max muk chơưv kho trâu qơư y têr chiê sêiz njuôk shuôk thiêz chơưv kho nzor.

Moz Whitmorê zuôr kho tâu jông zos chơưv kho nzor nzor thiêz zôngv têx yuôx kho huv đros./.

(Tuấn Xuân-Lik Thox cxêik nhênhv)

NÔNGX MÊNHX ZUÔR TSUV PÂUZ

Niêv tix Say txơưx uô bluô nux

Niêv tix Say Xênhv Zax, mênhx cxưx Hmôngz, nhoz jok Sín Chải, xar Quan Thần Sán, huyện Si Ma Cai (Lào Cai) tưz huôv tsar uô tsưr ziv kinh tês cxuô kror, iz shông sâu tâu yênhx puô triệu đêiv

3 shông uô ntêx, chiê hla đhâu cêr pluôs, niêv tix Say tưz sêiz lax đros tuk txir kir txêik zênhx hangx 30 triệu đêiv nhiêx chiê zuôr nhux tưv zus sha mê nhuôs. Chiê txar jav tâu têx phiv liv, niêv tix tưz đros cơưv cxuô lớp kriê cơưv chos tâux, phax tar caz moz ơưk trâu tsiêx tu zus zos Trạm cxơưz cxiz uô kôngz huyện tsưr tsix. Muôx kênh ntu, niêv tix chuôz zis zus muôx 10 ntâu tuk tưv sha mê nhuôs. Đhâu 3 shông sir jos huôv tsar tu zus, niêv tix Say tưz thêv tas chor nhiêx kir txêik tror trâu zênhx hangx. Thâuv muôx mê njik pênhr tsês chiê, niêv tix oz niêv txir yưv pênhr muôx 100 trệu đêiv chiê huôv tsar tu zus tưv lơưr saz hax huv. Đros co, niêv tix tsênhv zus nzir tsâus, buô, yil thiêz kêiz ok paz muôx nzir phênhv sâu tâu nhiêx txiêx trâu chuôz zis. Chiê muôx tâu zav nox phưx vưv trâu tsiêx tu zus, niêv tix hlôngr 5 ha ar têz chos nông poz cưk, blêx chiê chos poz cưk txuôv tsơưr lươngv siêz. Đros ntơư, niêv tix chuôz zis tsênhv chos 5 ha jôngr ntông; 3.000 ntâu tsoz txir hơưk thiêz chos tsoz chos tam thất. Pâuz tsênhz pox nhuôs hâur xar li zoz qơưx thâux xa têx hax huv lok six ntâu, niêv tix sêiz lax đros tuk txir zuôr yêz ô tô chiê thâux hax huv. Nhiv no, niêv tix Say luôs hâux lưv uô kinh têr iz shông paz trâu niêv tix chuôz zis sâu tâu liv txix 150-200 triệu đêiv.

Nhạc cắt

Iz chas uô bluô nux trâu chuôz zis, niêv tix tsênhv sir jos paz trâu chor chuôz zis muôx luz nênhx txov nhêv hâur xar hla đhâu cêr pluôs. Ntơư zos paz trâu zơưv Chính Xênhv Thox, nhoz jok Hồ Sáo Chải chuôz zis; Lùng Xênhv Cư, jok Sín Chải, iz chuôz zis, niêv tix Say muôz iz tuk tưv zus sha mê nhuôs, tsiv gri 10 triệu đêiv. Nhiv no, chor chuôz zis co tưz hla đhâu cêr pluôs thiêz muôx luz nênhx tsâu sor jux juk./.

Phênhv Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz hnuz no tsuôk xâuk li no xưz. Phênhv no zos Đaix TNVN iz suôv faz Bắc sik côngv đros tsênhv qơư cxơưz cxiz uô kôngz têz qơưk uô./.

(TTTB-Lik Thox cxêik nhênhv)