Nhoz huyện pluôs muk uô lox tôngv saz đrâuv têz qơưk-70% chor chuôz zis tưz hla đhâu cêr pluôs

Lênhx hluôk tuz mênhx cxưx Hmôngz Tắc Xênhv Zax ziv chuôz zis nhoz xar Sín Chén, huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai muôx 10 lênhx cưr tix nuk muôs. Siêz xar muk uô lox tôngv saz đrâuv têz qơưk, hlôngr yiêz luz nênhx trâu chuôz zis  xưk li zuôr uô tsik tâu hlo, zos tiêk oz pêz shông uô ntêx tix lâus Tắc Xênhv Zax tsik pâuz txos Thủ tướng Chính phủ li têx tsênhv chêi tsov cưv paz txix Cuêz tênhv 71:

“Shông 2010 cur muk uô tuz lênhv lok nriêr tsik tâu qơư muk cơưv kror tưs cov huv đros trâu zuk hlo, cur thor muk uô lox tôngv saz đrâuv têz qơưk, muôx xêir zuôr muk trâu Nhật Bản. Cur tâu muk 6 luz hli, tâu kruôz kriê thiêz cơưv shâuv đas jos, cơưv ntơưr thiêz nriêr pâuz lok vênhx huôv Nhật. Tâu têz qơưk paz viv li cur tưz tsik thav txêik nhiêx hâur zênhx hangx. Cur muk lơưr nganhx cxiv tsa uô vax tsêr, phênhv sâu txix 25 txos 30 triệu đêiv iz hli. Xav tas hur si mak tâu muôx 500-600 triệu đêiv. Thâuv tror lok mak cur zuôr yêz tải chiê thâux hax huv thiêz uô vax tsêr”.

Tưz tsik zos uô tâu tsêr xưz, tu zus tâu têx mê nhuôs cơưv ntơưr txos qơư, ntâu lox tongv chuôz zis pluôs, lox tôngv zos mênhx cxưx tsơưs nênhs muk uô hâux lưv saz đrâuv têz qơưk tror lok tưz hlôngr yiêz tâu tsưr ziv xar thiêz uô nox, uô hâuk, txix co hlôngr yiêz đuô luz nênhx. Hlôngr trâu tsuôk pâuz uô kôngz nuv ntơưv têx jêx jok, đhâu muk tror lok, ntâu lênhx nênhs muôx txux chi, txơưx uô hâux lưv, muôx pênhr tưz sir jos yưv pênhr kriz uô xênhz yar kinh doanh ntơưv zuk qơư nhoz lok sik tưz zok nriêr tâu hâux lưv uô muôx tâu phênhv sâu truôx hâur têx công ty saz đrâuv têz qơưk nhoz Việt Nam. Đros niêv tix Trần Thị Huyền thiêz tix lâus Trần Xuân Dương, nhoz xar Khang Ninh, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn ziv chuôz zis mak muk uô lox tôngv saz đrâuv têz qơưk tưz tsik zos paz trâu chuôz zis hla đhâu cêr pluôs mak tsênhv paz muôx tsar tov trâu chuôz zis uô bluô nux khov chor nhiêx cxênhx txuôs tâu txix niêv tix oz niêv txir muk uô lox tôngv hâur 4 shông ntơưv Đài Loan (Trung Quốc). Niêv tix Trần Thị Huyền hêik:

“Muk saz tov mak cur tuk txir cơưv tâu uô hâux lưv hav hlâu, lok tsêr chiv chir kriz uô hâux lưv hav hlâu tsik thav muk cơưv nzir lơưv. Hok cur muk saz tor lok mak muôx pênhr tâu nhos 500 txos 600 triệu đêiv kriz qơư muôs hax huv chiê paz huôv star kinh têr hâur chuôz zis. Muk uô hâux lưv saz đrâuv têz qơưk txơưv phiv liv taz sik cơưv shâuv tâu ntâu kror txix lơưr, paz trâu zuk thâuv tror lok tsêr uô nox mak cux zôngx ziv đuô”.

Lơưr Bôv Lox tôngv Xaz pênhz thiêz xar hôiv li hêik pâuz, txos nhiv no tưz muôx yênhx châuv lênhx nênhs lox tôngv chuôz zis pluôs, lox tôngv mênhx cxưx tsơưs nênhs muk uô hâux lưv saz đrâuv têz qơưk, hâur co tsêx tsôngk trâu chor têz qơưk li: Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Nhật Bản, Malaysia, Ả rập xê út… Lox tôngv nhoz têx huyện pluôs muk uô hâux lưv saz đrâuv têz qơưk phênhv ntâu zos uô têx hâux lưv: Cxiv tsa, kôngz nuv, đêx nuv thiêz paz uô têx hâux lưv hâur vax tsêr…đros muôx phênhv sâu tâu truôx. Đros muôx têz qơưk paz lok nhiêx txiêx muk lok, đhâu thâuv uô tiêr li hux thôngx tror lok zuk têz qơưk (six hơưv zos 3 shông), nênhs lox tôngv zuôr cxênhx txuôs tâu tsơưs tiv zix 100 triệu đêiv ntâu. Khov co, xar muôx 60-70% chor chuôz zis muôx nênhs muk uô lox tôngv saz đrâuv têz qơưk tưz hla đhâu cêr pluôs.

Zơưv Nguyễn Gia Liêm, Phưv cục trưởng cục sêiz car lox tôngv saz đrâuv têz qơưk (Bôv lox tôngv xaz pênhz thiêz Xar hôiv) puz pâuz:

“Nhiv no, ciêz đrôngs Nhật Bản tsênhv zos qơư lox, txêik tok ntâu thiêz cux tsênhv txêik tok lox tôngv uô hâur kôngz nuv. Ntơưv Nhật Bản li iz cxiê tiv phaz mak tsik so txêik tok lox tôngv uô lơưr chêix chiv thiêz têx no lok six huv đros trâu chor lox tôngv nhoz thax tsav tox siêz Việt Nam, nênhs lox tôngv zuôr uô tâu kôngz nuv, tsik thav muôx txux chi siêz, tsar tov thiêz nhiêx txiêx muk lok cux tas tsik ntâu. Six hơưv uô hâux lưv mak tsuôk muôx nhos 7 luz hli ntơưv Nhật Bản xưz. Thiêz six hơưv đhâu, chôngz nênhs lox tôngv muk lơưr tsaz yênhx no cux tưz tax tâu têx chêx cur lok six jông”.

Tis njiê đuô côngz xưv tso nênhs nhoz têx huyện pluôs muk uô lox tôngv saz đrâuv têz qơưk hâur têx shông đhâu puz pov cux tsênhv yuôr têx phiv liv, uô tsik tâu tâu jông. Taz sik chêx cur njiê pov tâu zos ntâu luz tsêr lox đar jông tưz tâu cxiv uô ntơưv têx jêx jok pluôs. Ntâu ziv chuôz zis tưz muôx nzir tsar tov kriz đar uô xênhz yar kinh doanh. Chôngz lênhx nênhs nriêr tâu hâux lưv uô truôx tuk, hla đhâu cêr pluôs truôx đrênhk khov txux chi cơưv tâu đhâu thâuv muk uô hâux lưv saz đrâuv têz qơưk tror lok./.

(BTS-Lik Thox cxêik nhênhv)

Bí thư chi bộ jok Ón tâu tsôngv box njênhs njôngr, nhiêv txos.

Txôngr Xênhv Zax luz nênhx thâuv ntu tsênhv zâu zos têx hnuz nhôngs txov nhêv njuôr, đros niêv thiêz txir muk cxuô tỉnh, muôx kênh thâuv nhoz tỉnh Sơn La, têx thâuv muk trâu uz trâu no nhoz tỉnh Thanh Hóa, thiêz cux muôx jiês khiêr muk trâu Hủa Phăn, têz qơưk Lào...... Thâuv uô kaz ciês, jok Ón zos qơư Txôngr Xênhv Zax chuôz zis nhoz uô nênhx.

Viv txơưx njê, gruôs thiêz sei đơưv viv li Txôngr Xênhv Zax tâu niêv thiêz txir xa tuôx muk cơưv ntơưr trâu ntơưv tsênhv qơư. Tâu njiz têx lênhx cưk kriê, fôngx zưs, tâu cơưv txux chi, pâuz tâu ntâu txux chi tsưr ziv yiêz, Txôngr Xênhv Zax ziv pâuz tsênhz lok têx cêr txov, yeiz pluôs niêx shông, luz nênhx pôngz kaz nhoz zuk thax tsav qơư. Txix ntơư tix lâus xar njôngr tsuv sir jos cơưv txux chiê muôx tsưr ziv lok paz tsôngv box:

“Shông 2010, cê cơưv ntơưr phưv thôngz cê cơưv uô cưk yuôx jêx jok, muk uô tuz lênhv, pâuz thiêz pov tsôngv box sđ tsi yuô tâu muôx txux chi tsưr ziv jênhv pâuz, thâuv co cux khov têx lênhx seiz zêis, uô nênhz, zuk pov pôngz kaz, tsi jông, zuk mul cơưv chiê yax kriê tsôngv box, paz lơưr cov txo grêk tsơưs iz phênhv têx cêr txov trâu tsôngv box”.

Tsôngv box  pluôs, txov nhêv, đros thiêz txơưx jênhv zos lênhx bí thư chi bộ, Txôngr Xênhv Zax tưz đros têx lênhx đảng viên hâur chi bộ sir jos vênhv tôngv chor lâul jok đros thiêz tsôngv box hlôngr yiêz luz nênhx, cơưv tsưr ziv uô blêx liêx, muôz têx zuz nôngz kôngz, tsiêx cxu yiêz lok tsêz chos thiêz tu zus. Txôngr Xênhv Zax tưz vênhv tôngv tsôngv box sđ hâur jok cov uô blêx liêx, chos poz cưk, kok ntông txuôv, chos ndêz..... Chiê tsôngv box uô trơưk, Txôngr tưz sir jos muôz thax ar têz phaz luôx, khơưz puôz uô liêx, tok đêx pêv trôngz, têx cưx ha cưx đês lok chos blêx hâur hur 2 chiv. Txuôk txos thâuv têx blêx liêx tưz cxơưr, uô hnaz, siêr lêis sâu hur si 2 chiv, poz cưk txuôv cux ntêik sâu tâu ntâu, tsôngv box sđ puôr lênhx uô trơưk. Niêv lâuk Phàng Thị Nụ, nhoz jok Ón, shir phaz heik: 

“Thâuv ntêx uô blêx têz iz shông nhiv kruôr muôx iz chiv, iz chas ntơư mak mul khơưz kok ntông, kok tox grênhz lok nox xưz, shông tưs cux trâus yeiz. Txix hnuz mnôngs trơưk Txôngr heik uô blêx liêx, chos poz cưk, chuôz zis iz chiv uô tâu 100 hnaz blêx, nox thiêz tu zus tsiêx cxu tas nhos 50 hnaz, yuôr đuô li mak tsês chiê, zos chiv tov kaz tâu ntux paz, sâu tâu nju mak mav muôz muôs iz kro njik. Chos blêx liêx tưz paz tsôngv box Hmôngz muôx ntâu kôngz, tsi nyei trâus yeiz li đrav ntêx ntơư”.

Tâu tsôngv sđ hâur jok thiêz cấp ủy hâu nov nhiêv trâus, bo xeir uô Bí thư chi bộ, txix chi bộ tsuôk muôx 3 lênhx đảng viên shông 2012, txos nhiv no, jok Ón tưz muôx 17 lênhx đảng viên. Chor đảng viên hâur chi bộ chênhr zos têx lênhx uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv hâur jok li: Tso tsês têx cêr nênhx pôngz kaz, sik tưr huôv tsar uô nox, tuôr truôx cêr txiv ngaz jêx jok. Zơưv Hà Văn Thiếu-Chủ tịch Ủy ban xã Tam Chung, huyện Mường Lát heik pâuz:

“Xuz thơưx zos đôngx chir Bí thư chi bộ cêr moz siêz lês uô hâux lưv, tsi so heik têx canr bôv, đảng viên hâur jok, yax kriê tsôngv box tsi cxoz luôx jôngr ntông uô têz, pâuz por hưv jôngr, pâuz tu zus tsiêx cxu chiê đros luôs muôx nox muôx hnar, txoz cxơưx trâu têx tuz nhuôs muk cơưv ntơưr. Têx tsưr tsix chính trị hâur jok thâuv tưs tưz tâu đôngx chir Bí thư chi bộ Txôngr Xênhv Zax tsi so moz siêz txos, chox kriê jux juk cxiv tsa jok Ón hlôngr yiêz hâur têx shông jê lok no”.

Nhiv no, txox cêr txix tsênhv qơư xã Tam Chung muk trâu jok Ón ntêr 24 cêik cux tưz tâu yưv pênhr krêz uô đar; 12 cêik cêr nhiv kruôr tâu uô, luôv suôz jêz tưz paz jok Ón zôngx ziv mul lok chiê huôv tsar uô nox uô hnar, cxiv tsa jêx jok yiêz. Đros thiêz tsôngv box Hmôngz nhoz nor, jok Ón huôv tsar tâu jông li hnuz no, iz chas Đảng, têz qơưk cêr moz siêz paz max, yưv pênhr uô, hâu nov ntơưv qơư li chox kriê, tsôngv lax px cêr sir jos, muôx tsi tsơưs Txôngr Xênhv Zax, lênhx Bí thư chi bộ têx cêr moz siêz, sir jos paz viv tsôngv px hâur jok./.

(Sỹ Đức VOV1-Riê Lâux cxeik, nhênhv)