Yên Bái: Yênhx cxênhz lênhx pêx xênhv Tân Hợp cux tsik tâu muôx tênhv tênhz

Hâur luz tsêr đos đis, zơưv Trần Hồng Điều, nhoz jok Khe Ca, xar Tân Hợp tsênhv taz tov muôz đêiv nzuôv shôngz chox lok nzuôx cov tsik yuôx sor. Zơưv Điều hêik, tsik muôx tênhv, viv li têx mêir nzuôx chuô cux zôngv tsik tâu, têx zav txơưr đuô li ti vi, lâux câuz tênhv uô mor cux sir zôngv tsik tâu. Yênhx puô shông lok no, đhâu ntâu tiêv nênhs, pêx xênhv nhoz no cux tsênhv zôngv chuz tơưl uô jâuz mor nox, tơưl têz trox a. Njiê trâu cxuô jêx jok, xar, pov luôs tơưl tênhv tênhz chis pov cêr; ti vi, tủ txiêk muôx cxix cxuô mak qiv siêz hênhr:

“Thâx tsav no txix thâuv ntêx lok lơưv tsik tâu muôx tênhv tênhz têz qơưk tuôx txos hlo. Pox nhuôs nhoz no cux lok six chôngz, tsik muôx tênhv tênhz mak uô tsik tâu đaz tsi hlo. Nhiv no pêx xênhv vav tiêk zuôr muôx tênhv tênhz tuôx txos chiê huôv tsar kinh têr chuôz zis, huôv tsar kinh tế, xar hội… cov luz nênhx tâu truôx tuk muk ntêr. Lok six khov vav cxuô cấp cxuô nganhx paz cov muôx tênhv. Tsênhv tsênhz mak muôx 10 shông lok no thor cov chaz tênhv tuôx lok cux tsik pov muôx tênhv…”

Jê no, pêx xênhv nhoz jok Khe Ca thiêz têx jêx jok yưv pênhr chaz tênhv thiêz đêx chiê lav sir zôngv. Lơưr co, iz chor ziv chuôz zis sik côngv muôx 7 triệu đêiv chiê cxiv uô cxuô njưr thêir đêx thiêz iz chuôz zis nhiêk zuôr nhiêk iz luz mêir tênhv đêx đros gri txix 5-6 triệu đêiv chiê lôngx uô tênhv đêx sâuv tuk đêx Ngòi Cạn. Txơưv tiêk tas ntâu nhiêx txiêx pir đros pêx xênhv nhoz tox siêz, taz sik chor tênhv no cux tsuôk tâu tơưl pov cêr thâuv hmo ntux hok têx chuôz zênhx txơưr đuô mak cux sir zôngv tsik tâu. Đuô thiêz, txos chêix ntux nas, đêx huôv lok mak chuôs li tas nro pêx xênhv têx uô co trâus đêx cuôr yôngz lok sik puôk tsuôx hnhar. Tix lâus Trần Quốc Thái, lênhx nênhs nhoz jok Khe Ca hêik:

“Lok uô têx mêir tênhv đêx no mak tas lok six ntâu nhiêx txiêx, chuôz zis tưs muôx mak thiêx uô tâu, hok zos chuôz zis pluôs mak zuôr uô tsik tâu hlo.Kror phiv liv mak njiê tưz pov lơưv, chor mêir no zuôr txix Trung Quốc lok , thâuv tưs tênhv sik txêik mak cor tsik tâu hlo, zos cor tâu mak zuôr uô tuôs nênhs, tưz muôx nênhs trâus tênhv gruk tuôs kuôk no oz shông lơưv”.

4 jok Khe Ca, Câu Dạo, Làng Lớn, Làng Mít xar Tân Hợp nhiv no muôx 360 ziv chuôz zis đros xar muôx 1.500 lênhx nênhs, phênhv ntâu zos hêir nênhs Tày. Tsik tâu muôx tênhv tênhz viv li pêx xênhv nhoz no luz nênhx njiz ntâu phiv liv. Xar Tân Hợp tưz hêik trâu thênhv siêz thiêz tâu pâuz huyện Văn Yên tưz muôx tsưr ziv, njuôk xav txos shông 2020 zuôr muôx tênhv tênhz txos trâu têx jêx jok no. Zơưv Triệu Đình Khôi, phưv chủ tịch UBND xar Tân Hợp, huyện Văn Yên hêik:

“Txos nhiv no mak UBND xar Tân Hợp tưz muôx lok six ntâu jiês hêik, thiêz UBND huyện cux tưz têz thiêz muôz tso trâu hâur tsưr ziv uô. Nhiv no mak cux tsik tâu muôx tênhv tênhz viv li pox nhuôs lok six khov vav muôx tênhv tênhz tâu chaz lok txos trâu tiv phaz….”

Lok chor jêx jok thax tsa txov nhêv xar Tân Hợp, huyện Văn Yên têx hnuz no, njiê pov tâu cêr lox tưz muk txos trâu tsênhv qơư, chor tsêr cxiv uô lox jông hlôngr trâu têx luz tsêr vor blôngx, grênhz thâuv ntêx. Pêx xênhv luz nênhx tsênhv muôx đuô jux juk, nhiv no tsuôk yuôr tsik tâu muôx tênhv cxuô xưz. Pox nhuôs nhoz no hêik thiêz yênhx hnuz tsênhv tok njôngr trâu têz qơưk thiêz nganhx tênhv tsov cưv txos yưv pênhr uô côngz trinhx, chaz tênhv tơưl pov cêr lok, chiê pêx xênhv nhoz tox siêz muôx tâu luz nênhx jông đuô./.

                              (Đinh Tuấn-Lik thox cxêik nhênhv)

Niêv lâuk Hặc sâu yênhx puôk tsov đeiv cxôngx chos ntông nox txir

          Xar tiêk tsi tror chiê luz nênhx six fênhx txov nhêv li ntơưv thâuv chuôz zis muôx ntâu ar têz. Niêv lâuk Quàng Thị Hặc 2 niêv txir qir nriêr pâuz, nhênhz chơưv tsưr ziv hla đhâu cêr yeiz pluôs. Shông 2005, cxôngx mênhv chêx 1 hecta ar kôngz nuv niêv txir tsês chiê trâu, niêv lâuk Hặc heik tul txir huôv tsar kinh têr chuôz zis lơưr saz chos ntông nox txir.

          “ Thâuv zuôr txir, pheiz chuôz mak luz nênhx lok six tõv nhêv, đros mênhv chêx ar têz niêv txir pheiz trâu cur, cur tưz heik cur tul txir txeik pênhr zênhx hangx kôngz nuv chiê chos txir xoài thiêz cà phê, đhâu 2-3 shôngk tsoz phưz jông chuôz zis tưz muôx phênhv sâu. Cxôngx co muôx nhiêx txiêx cxơưx trâu chuôz zis thiêz mê nhuôs mul cơưv ntơưr”.

          Đros chor nhiêx txiêx cxênhx txuôk tâu, niêv lâuk Hặc txeik cxaz 10 tsov cxôngx zênhx hangx kôngz nuv chiê chos cxaz 50 tsoz txir mo môngk Đài Loan, 250 tsoz txir mo mômgk tiv phaz. Zuôr cxaz 3 cxênhz hâur pâus cà phê chox lol chos hâur mênhv chêxốtoz chos txir mo mômgk, chos cxaz têx tsoz chos lur hnuz chiê phưx vưv luz nênhx. Thâuv chos xoài tâu 2-3 shông, niêv lâuk chos chês cxaz txir xoài tiv phaz trâu xoài Đài Loan, đhâu 2 shôngk chos chês niêv lâuk chuôz zis tưz muôx jiês sâu txir xoài xuz thơưx tâu muôx nhos 1 tênhr. Đros hâux lưv uô trơưk tsưr ziv tsoz phưz sâuv ntơưr pov tsir, ti vi thiêz cơưv shâuv chênhz zênhv cxôngx têx lênhx nênhs chos uô ntêx, niêv lâuk li chor txir xoài tưz sâu tâu ntâu đuô. Li shông 2011 txos shông 2012 niêv lâuk chuôz zis sâu tâu muôx nhos 3 tênhr xoài iz shông, grê muôs thâuv co zos 20 cxênhz đeiv iz cir. Cxôngx shông 2013 txos shông 2017 sâu fênhx pheiz 5 tênhr txir. Txos shông 2018 no, niêv lâuk chuôz zis sâu tâu 8 tênhr txir, grê muôs zos 15 cxênhz đeiv iz cir. Đros thiêz phênhv sâu cxôngx chos cà phê, fênhx pheiz iz shông niêv lâuk oz niêv txir sâu lok tâu 200 tsov đeiv.

          Muôx phênhv sâu cxôngx chos ntông nox txir, niêv lâuk Hặc chuôz zis tưz muôx nox muôx tsês. Tsi taz li ntơưv, niêv lâuk oz niêv txir tsênhv zuôr cxaz 1 hecta ar kôngz nuv chiê tror yưv pênhr chos cxaz 300 tsoz txir nhãn, nhiv no tưz chos chês, zos qiv hơưv jông mak shông tov kaz zuôr muôx txir chiê sâu đê. Niêv lâuk Quàng Thị Hặc puz pâuz:

          “ Hâur six hơưv zuôr txos chuôz zis zuôr tror tsoz phưz mênhv chêx ntông nox txir tưz muôx thiêz zuôr chos cxaz 300 tsoz txir khơưz sâuv mênhv chêx ar kôngz nuv mak chuôz zis nhiv kruôr zuôr tâu”.

          Chuôz zis luz nênhx tâu hlôngr yiêz, niêv lâuk Quàng Thị Hặc tưz pheiz kênh tsưr ziv uô nox uô hâuk, tsưr ziv tsoz phưz ntông nox txir trâu pox niêv vir ndâuk hâur jos. Niêx shông, thâuv txos cheix sâu đê txir, niêv lâuk Hặc ho muôz hâux lưv uô trâu muôx nhos 15-20 lênhx nênhs lox tôngv tiv phaz, 200 cxênhz đeiv iz lênhx iz hnuz uô hâux lưv. Niêv lâuk cux sir jos cxaz chuôz têx phongz yaox Hội pox niêv, tiv zix zos phongz yaox pox niêv sik đros paz max cxuôv yeiz thiv pluôs, cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz. Pos Lò Thị Hựa, Chủ tịch Hội liên hiệp pox niêv xã Chiềng Ngần heik:

          “Hâur phongz yaox tưr thik pox niêv sir jos cơưv shâuv, lox tôngv jông, cxiv tsa chuôz zis shir phaz thiêz pox niêv sik paz max huôv tsar kinh têr chuôz zis txu yeiz cxuôv pluôs truôx vênhs, chuôz zis niêv lâu kQuàng Thị Hặc zos chuôz zis uô ntêx nyuôk hâur txơưx uô kinh têr. Niêx shông niêv lâuk chuôz zis tưz paz pox niêv muôx luz nênhx txov nhêv hâur jos nôngz tsoz chos, pênhr thiêz tsiêx tu zus chiê lơưr sir jos hla đhâu cêr pluôs, đrâuv hâux lưv huôv tsar kinh têr chuôz zis, niêv lâuk Hặc tsênhv zos iz hội viên pox niêv jông hâur jos, hâur huôx tôngv hội...”./.

                              (Cà Thành- Txâur Vax cxeik nhênhv)