Hêir nênhs poz ziz Sơn La xav hli ntux

          Hêir nênhs poz ziz xav hli ntux cux iz zav li cxuô hêir  nênhs txơưr, muôx hli xiêz, hli gris thiêz iz shông muôx 12 luz hli iz zav li hli ntiêx têz. Zơưv Lò Văn Chung, nhoz phươngx Chiềng Lề, đrôngl Sơn La hêik pâuz: “hâur ntu đrav ntêx, thâuv tưs têx txir ntông pêv têx har jôngr har tsuôs siêr mak hêir nênhs poz ziz thiêx chuôz piz muk tsêz chos chiv kôngz lôngk yiêz cov ndax chêix”.

          Iz chas njuôk xav hli ntux, hâur iz luz jos hêir nênhs poz ziz nhiêk cux muôx nhiêk iz fâu ntơưr sêiz shuôk hnuz jông, hli jông hâur hli xiêz, hli đra, hli gris.

          Hêik txos hêir nênhs poz ziz hli ntux, zơưv Lò Xương Hặc, muôx 95 shông nhoz xã Chiềng Đông, huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên hêik pâuz:“Hêir nênhs poz ziz xav hli ntux cux txơưr tsik siz thôngx; tsênhz mênhx zos tsôngv px hêir nênhs poz ziz sêiz njiê luz hli xiêz, hli đra, hli gris thiêz njuôk xav shông tưs zuôr muôx ntux yar, shông tưs zuôr muôx ntux nas ntâu”

          Chênhr zos li hêik ntơư, hâur shông 2005, zơưv Cà Chung, kuz cán bộ sở khoa học công nghệ tỉnh Sơn La tưz nhênhz chơưv tâu tiêr lịch ntơưr xav hli, xav hnuz. Đros ntơư, zơưv Chung cux njuôk xav thiêz uô tâu tiêr hêir nênhs poz ziz lịch ntơưr tsês trâu máy tính, chiê sêiz njuôk shuôk hâur yênhx hnuz, yênhx hli txix shông 1800 txos trâu shông 2199 lok zos (400 shông), njuôk xav hli ntux thiêz hli ntiêx têz. Zơưs Cà Văn Chung hêik pâuz nzir:  “Hêik nênhs poz ziz lịch ntơưr tsês trâu hâur máy tính thiêz hội vênhx huôv VN tưz niêk tơưv tâu yênhx fâu lịch ntơưr, xav iz shông jux juk,  xav hâur têx shông zuôr txos thiêz xav txos trâu 400 shông, puôr lênhx khơưk tsês chiê trâu hâur máy tính hur tiz si”

          Njuôk xav tâu hêir nênhs poz ziz li lịch ntơưr, cux paz phênhv uô trâu hội vênhx huôv VN ziv hnuz ziv huôv tsar truôx./.

                                                   (Tsu cxêik nhênhv-Lường Hạnh)

Sir jos tuôr tsês, por hưv chiê têx txux chi vênhx huôv jông thâuv nzor nhoz tsêr Têrêsa

Đhâu 5 shông cơưv thiêz uô đreiv luôs hâux lưv xơưs têx pax ntâuz, tsôngk tril yo ntơưv tsêr Têrêsa, niêv lâuk H’Juel H’Long tâu qơư uô pax ntâuz, xơưs tsôngk tril yo no tuôr tsês chiê uô cưk kriê, kriê chor zâu, têx nhuôs uô zav nuv co. Hâur niêx hnuz thâuv zar hnuz kêix, hâur luz tsêr ntêr, lox đar nhoz hâur têx xuz ntông, muôx nhos 8-10 lênhx nhuôv nxeik hnuz nhôngs txix 10-16 shông jâuv moz siêz lus ntok ntâuz, uô pax ntâuz, muôx lênhx mak pheiz xor, kênh lênhx shâuv ntok, iz cxiê lênhx mak nriê xor, xơưs tsôngk yo. H’Juel H’Long moz siêz tơư kriê iz lênhx jux juk chiê têx zâu, chor nhuôs uô tâu trơưk li tsưr ziv, nriê, xơưs tâu têx pax ntâuz jông, kaz côngz gôngr. H’Juel heik pâuz, no tsi tiêk zos hâux lưvv gra lok cêr shir phaz, muôx phênhv sâu tâu, mak zov chênhr đuô zos paz niêv lâuk kriê tâu txux chi tsưr ziv uô pax nâtuz, xơưs tsôngk tril yo txos trâu têx nhuôv zâu txơưr đuô thiêz muôx têx por hưv tâu tsês têx txux chi jông co xưz:“Thâuv zuk cơưv mak pov zôngx ziv đuô zuk kriê, viv thâuv kriê mak muôx kênh lênhx tsi yuô pâuz uô viv li tsuv max mav kriê thiêz kho iz kro jux juk, kriê chor zâu tsưr ziv nriê, xơưs li chas cov kaz côngz gôngr, jông. Taz sik, thâuv kriê mak lol six jông siêz thiêz shir phaz, viv muôx têx kriê tâu têx txux chi trâu lưv tuk txơưr đuô, lơưr cux pâuz uô iz zav li zuk, txix ntơư thiêx tuôr thiêz por hưv tâu tsês zuk heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông thâuv nzor”.

Tâu têx lâuk, têx hloz kriê txux chi, tsưr ziv, lênhx nhuôv nxeik H’Vâng, 13 shông, heir nênhs Mnông, nhoz xã Đắc Sắc, huyện Đắc Mil, tỉnh Đắc Nông cux tsênhv sir jos cơưv shâuv uô pax ntâuz, xơưs tsôngk tril yo. Iz chas six hơưv muk cơưv txux chi hâur tsêr cơưv, têx jiês zar hnuz kêix shênhx, tsi muôx hâux lưv đaz tsi uô, H’Vâng ho huôk njôngr six hơưv tuôx ntơưv tsêr Têrêsa chiê tâu niêv lâuk H’Juel kriê nzir tsưr ziv uô pax ntâuz. H’Vâng heik, hâur cur chuôz zis tsuôk yuôr pos thiêx pâuz uô pax ntâuz, xơưs tsôngk yo xưz. Taz sik, pos tưz lâuk, hnuz nhôngs siêz lơưv, kror muôs tsi yuô pov cêr viv li pos cux tsi yuô uô têx pax ntâuz, tsôngk yo ntơư. Txix thâuv tuôx ntơưv luz tsêr no, tâu seiz chor niêv lâuk uô pax ntâuz, cur cơưv shâuv uô trơưk, cur ziv nhiêv thiêz xar cov uô tâu zuk heir nênhs Mnông têx pax ntâuz, tsôngk tril yo hnar. “Cur cơưv uô pax ntâuz, xơưs tsôngk yo tâu 2 ciêz thiêz pov lok six jông viv li thor tuôx cơưv. Nhiv no mak muôx têx xơưs tâu têx hlaz thiêz nriê xor lơưv. Cur xar tiêk, thâuv zuk pâuz uô tâu têx pax ntâuz jông, zos hloz lox cur muôx têx nhoz hâur no chiê tror uô hâux lưv xơưs pax ntâuz, tsôngk tril yo lok sik krêz iz qơư mê kror tưs hâur jok thiêz kriê têx txux chi no trâu chor zâu, têx nhuôv hâur jok shâuv uô thiêz”.

Iz chas uô pax ntâuz, xơưs tsôngk tril yo, têx nhuôv zâu hâur tsêr Têrêsa tsênhv tâu cơưv iz cxiê zav nuv txơưr đuô li: Uô trôngx tok; jêik, đhok uô têx trax uz no; shâuv yuôz trax; đhiê pax vuôs uô cêr lov jêv.... Hâur têx hnuz zar hnuz kêix, ntơưv yar tiêx luz tsêr heik sâuv muôx ntâu paz nhuôs zâu shâuv uô têx nuv nhiêk txơưr nhiêk,  chor nhuôv nxeik mal lơưr shâuv uô pax ntâuz, xơưs tsôngk tril yo; têx nhuôv tuz lơưr cơưv shâuv uô trax, uô trôngx tos, ntâuk đruôl ntâuk trax. Niêx shông tsêr Têrêsa tsênhv tsưr tsix têx jiês sik tưr thik lol têx txux chi tsưr ziv jông li: Iz paz côngv đros iz heir nênhs ntơư tsuv heik têx cưr cxiêx, lul heik thiêz ntâuk đruôl, ntâuk trax zos zuk heir nênhs têx txux chi. Niêv lâuk Nguyễn Thị Thuận, car seiz luz tsêr Têrêsa heik pâuz, no zos hâux lưv uô chiê kriê trâu têx nhuôs lok sâuv por hưv chiê cxuô heir nênhs têx txux chi vênhx huôv. Iz chas ntơư, têx nhuôs muôx tsưr ziv jông li chas, mak zuôr zok nriêr lênhx nênhs lok kriê têx txux chi ntơư trâu têx nhuôv, paz chor nhuôs pâuz tâu thiêz nhiêv, đros tuôr , por hưv tsês zuk heir nênhs têx cêr nênhx vênhx huôv co tsi chiê pôngz plox. Đros trâu têx li heik co, tsêr Têrêsa cux sir jos zok nriêr qơư sâu zuôr têx xiv huv uô tâu, hux thôngx nthuôr uô cêr lov jêv ntơưv têx qơư ju lix chiê muôx nzir phênhv sâu tâu trâu têx nhuôs, cxơưz paz đas jos trâu têx mê nhuôv moz siêz thiêz đros tuôr tsês têx txux chi jông cô. “Têx nhuôs muôx ntâu txux chi, lar heik zos lok sâuv trax thiêz têx pax ntâuz uz no. Iz paz heir nênhs txơưr mak muôx têx txux chi nhiêk jông txơưr lơưv nhiêk tsi siz thôngx, chênhr viv li nhoz no xar cov têx nhuôs tâu cơưv thiêz tuôr tâu chiê têx li heik co, por hưv thiêz huôv tsar, xar cov têx tuz nhuôs, cxênhx hluôk nhiêv, shir phaz lok zul heir nênhs txux chi vênhx huôv jông, cơưv shâuv, đros por hưv tsês tsi chiê pôngz lox. No zos chor lâuk, chor hloz nhoz tsêr Têrêsa no tsưr ziv, siêz xar njôngr”.

Tâu yênhx lix txix shông 2003, txos nhiv no, tsêr Têrêsa por hưv chiê têx txux chi vênhx huôv heik sâuv tưz paz zus thiêz kriê 200 ntâu lênhx nhuôs tâu cơưv thiêz hloz tiêr, muôx txux chi tsưr ziv. Nhiv no, nhoz co tsênhv kriê 20 lênhx txix lớp 1 txos lớp 12  nhoz 14 heir nênhs nhiêk txơưr nhiêk ntơưv tỉnh Đắc Lắc thiêz Đắc Nông. Thiêz no puôr lênhx zos têx shux xênhz pluôs, heir nênhs tsơưs, sir jos cơưv ntơưr nhoz têx jêx jok txov nhêv, tsi tâu muk đros luôs cơưv ntâuz cơưv ntơưr lok sik nhoz đêz tsêr cơưv chiê muôx têx tâu đros luôs lưv tuk mul cơưv txux. Tsi tiêk tâu cơưv ntơưr, têx nhuôs tsênhv tâu buôk ti, pâuz txos zuk heir nênhs têx txux chi vênhx huôv thiêz tsưr ziv uô pax ntâuz, xơưs tsôngk tril yo thâuv nzor, đros thiêz tsưr ziv, xar paz têx nhuôs gra siêz txux chi vênhx huôv, đros nhiêv, đros por hưv, tuôr chiê zuk côngv thôngx têx cêr nênhx phôngz cxưx./.

(VOVTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv)