Hlôngr yiêz nôngx cxênhz yiêz ntơưv huyện pluôs Tân Uyên

          Kuôk nor 5 shôngk, tix lâuk Tòng Văn Dung, mênhx cxưx Thái chuôz zis nhoz jos Bút Dưới, xã Trung Đồng, huyện Tân Uyên zos chuôz zis txov nhêv tiv zix. 6 lênhx nênhs hâur chuôz zis tsuôk tos njôngr lok phênhv sâu cxôngx 2 cxênhz yiv ndis liêx chos blêx 1 chiv thiêz 5 cxênhz yiv ndis ntâu yuôx zêx. Tsưr ziv tsêz chos pôngz kaz, viv li chêx cuk kinh têr kis, luz nênhx njiz ntâu phêv liv.

          Tix lâuk Tòng Văn Dung heik: Pov ntơưr pov tsir, Đeix heik ntâu txos têx trâur nuv tu zus, tsêz chos tso lok chêx cuk kinh têr siêz, zuk muôx ar taz sik ho pluôs, viv li chuôz zis nriêr tsưr ziv uô lơưr. Cxôngx têz qơưk li pênhr paz txưv tsês trâu chuôz zis pluôs, txeik pênhr zênhx hangx, chuôz zis tix lâuk krêz uô trâur nuv tu zus njês, kar, keiz thiêz chos têx zav ntông nox txir. Jux jus luz nênhx muôx têx hlôngr yiêz, tsi taz thêv tas nux grê trâu zênhx hangx mak chuôz zis tsênhv cxiv uô tâu tsêr yiêz, zuôr tâu yêz ô tô...

          “Cur chuôz zis nhiv no muôx phênhv sâu iz shông cux tâu zuôr xar 300 tsov đeiv. Taz sik pêz tsênhv xar njôngr têz qơưk tsov cưv đuô thiêz txos pêz trâur nuv. Nhiv no qơư sâu zuôr xiv huv tsi tâu ngaz tul, xar njôngr têz qơưk paz sâu zuôr xiv huv trâu pêz”.

          Cux xưk li tix lâuk Dung, chuôz zis zơưv Nguyễn Quang Nghĩa, nhoz jos Ngọc Lại, xã Phúc Khoa, huyện Tân Uyên cux muôx iz ntu zos chuôz zis pluôs hâur xã. Khov muôx têz qơưk li phênhv apz txưv tsês trâu chuôz zis pluôs, zơưv Nghĩa tưz chêx chôngk huôv tsar kinh têr chuôz zis cxôngx tu zus keiz. Txos nhiv no, đrâuv phênhv sâu cxôngx muôs keiz iz shôngk tâu 100 tsov đeiv ntâu, chuôz zis li zuôr xar 1 hecta yuôx zêx cux tưz sik côngv đros doanh nghiệp sâu zuôr xiv huv:

          “Têx chuôz zis chos yuôx li pêz cux lok six khưr, viv li zos uô tsi zênhx mak tsar jos, bí thư, mặt trận thôngz pov trâu cxuô lênhx nênhs hâur jos sik đros muk paz max. Nhiv no cêr zaoz thôngz hâur jos, cêr muk lok hâur yênhx chuôz zis heik cxuô hur đu thiêz ciêz tưs pêz cux qêz suô iz jiês lok hnuz thứ 6 thiêz thứ 7”.

          Qir cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz cxôngx shông 2011 thâuv tsênhv zos iz huyện pluôs, nhiv no Tân Uyên tưz muôx têx trâur nuv huôv tsar tsiv uô kôngz nuv lơưr tsưr ziv yiêz, sik côngv hâur tsiv uô, sâuv zuôr xiv huv. Khov sik côngv đros doanh nghiệp, yar lengx, tsiv grê têx xiv huv tsoz chos, tsiêx tu zus chuôz ndê siêz hâur yênhx shông, paz yênhx puôk ziv chuôz zis pluôs sir jos uô bluô nux.

          Zơưv Lê Thanh Huy, Phưv chủ tịch UB huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu puz pâuz: Nhiv no, đrâuv tuôr truôx 3 cxênhz 100 ntâu hecta yuôx zêx, tsôngv box tsênhv chêx chôngk huôv tsar mênhv chêx ciêv fix, mắc ca thiêz krêz đar mênhv chêx tu zus njês hâur tơưz sâuv niêv pas đêx tênhv chiê cxiv tsa thax tsav chos kôngz lôngk uô hax huv, muôz siêz tsiv grê phênhv sâu. Huyện cux tưz muôx 8/10 xã, thị trấn uô tiêr hâux lưv cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz, đros lênhx nênhs li phênhv sâu fênhx pheiz zos hla đhâu 32 tsov đeiv iz lênhx iz shông thiêz sir jos txos tas shông no yênhx huyện xuz thơưx nhoz tỉnh Lai châu tax nôngx cxênhz yiêz.

          “Huyện tsênhv đros têx xã uô ntâu tsaz yênhx, dự án, zuôr txos zos dự án tu zus tưv, têz qơưk paz txưv 2,3 tỷ đeiv thiêz tsôngv box gôngr 1,3 tỷ đeiv. No cux zos iz hâur têx dự án txu grês chor ziv chuôz zis pluôs thiêz muôz siêz phênhv sâu trâu tsôngv box. Thôngx cxix, huyện cux yưv pênhr lok six ntâu tsaz yênhx, dự án txơưr li chos ciêv fix, txir tuz ziz chiê muôz siêz phênhv sâu trâu tsôngv box. Đros huyện li ploz tsênhr nôngx cxênhz yiêz mak nhiv no pêz tưz tax 5/9 ploz tsênhr thiêz lơưr Ban chox kriê li ntâus grê mak 4 ploz tsênhr tsênhv yuôr xav tênhv kaz shôngk shông no zuôr tax tâu”.

          Tsôngv box luz nênhx tsênhv yênhx trus tâu hlôngr yiêz. Qơư tsov txos zos yênhx huyện xuz thơưx hâur tỉnh uô tiêr tsaz yênhx têz qơưk li qơư tsov txos lok cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz jux jus zuôr tax tâu./.

(K.Kiên- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Tsaz yênhx 135: Tsaz yênhx Đảng tso tơưv, pêx xênhv siêz xar

Đros tsưr ziv “gra siêz luz nênhx trâu tsôngv box mênhx cxưx nhoz chor xar txov nhêv tiv zix tox siêz, đêz đrôngs; paz tsar tov trâu jêx jok nhoz têx thax tsav no hla đhâu qênhx shênhx yêiz pluôs, pôngz kaz; gôngr phênhv taz por ngaz tuk xar hôiv, ngaz tuk côx phax, Tsaz yênhx 135 ntu I (1999-2005) tâu piz txix 1.000 xar pluôs tiv zix Việt Nam thiêz kriz đar jux juk trâu 2.362 xar pluôs. Đhâu 7 shông kriz uô, xav txos shông 2005, Tsaz yênhx 135 tưz cxiv tsa tâu 20.026 côngz trinhx, uô tiêr 300 tsênhv qơư xar muôz lok sir zôngv, uô tiêr 50.000 ntâu cêik cêr cxuô zav, 96% chor xar muôx cêr muk lok txos tsênhv qơư xar.

Tror uô lơưr ntu I, Tsaz yênhx 135 ntu II tâu kriz uô txix shông 2006-2010, tâu kriz uô sâuv 1.848 xar thiêz 3.274 jok txov nhêv tiv zix nhoz chor xar thax tsav II. Lơưr ủy ban Tài chính thiêz nhiêx txiêx Côx hôiv li hêik pâuz, txos tas shông 2009, 100% pêx xênhv muôx zoz qơưx tâu paz pháp lý tsik tas nhiêx txiêx; chor chuôz zis pluôs tâu txo grêk  txos yuôr 31% ntâu. Tsaz yênhx tưz paz 14.000 tiv đêiv ntâu trâu têx tiv phaz; cxiv tsa 4.125 tsưr ziv huôv tsar kôngz nuv, đêx nuv; cxiv tsa 12.000 ntâu dự án kruôz kriê nzir txux chi trâu cán bộ tiv phaz. Ủy ban mênhx cxưx tưz kruôz kriê trâu 3.500 lênhx cán bộ cxaz chuôz sêiz car Tsaz yênhx 135 txix cấp tỉnh txos cấp huyện.

Hâur ntu III, Tsaz yênhx 135 tâu phêiz uô oz ntu: 2011-2015 thiêz 2016-2020.

Ntu 2011-2015, Tsaz yênhx 135 muôx têx hlôngr yiêz pir li oz ntu uô ntêx, tưz tsik zos yưv pênhr, paz huôv tsar kinh têr-xar hôiv mak tsênhv tsêx trung trâu thiv pluôs nhoz chor xar, jêx jok txov nhêv tiv zix, hlôngr yiêz đuô uô kinh têr lơưr saz uô xênhz yar hax huv, chuôz cxaz phênhv sâu, hlôngr yiêz thiêz gra siêz luz nênhx trâu tsôngv box cxuô mênhx cxưx; txo grêk sik cêv kuôk lok huôv tsar nhoz cxuô mênhx cxưx thiêz cxuô thax tsav hâur têz qơưk.

Hâur ntu 2011-2015, Tsaz yênhx 135 tsêx trung tsov cưv txos yưv pênhr, paz oz tsênhv njiêz chênhr zos vax tsêr cxuô zav thiêz huôv tsar uô xênhz yar. Đhâu 5 shông kriz uô, “98% tsênhv qơư xar thiêz 70% jêx jok tưz muôx tênhv, pir li tsưr ziv zos 95% tsênhv qơư xar thiêz 60% ntâu jêx jok muôx tênhv. 58,94 xar muôx cxiv luôs đêx liv zâu tax tâu zoz qơưx uô xênhz yar thiêz luz nênhx, pir li tsưr ziv zos 50%”.

Ntu 2016-2020, tsaz yênhx 135 zos dự án 2  hâur Tsaz yênhx tsưr ziv têz qơưk thiv pluôs truôx đrênhk lơưr Thủ tướng Chính phủ li Cuêz tênhv 1722/QĐ-TTg, hnuz 2/9/2016 lok hâux lưv tso tơưv tsaz yênhx  tsưr ziv têz qơưk thiv pluôs truôx đrênhk ntu 2016-2020.

Hla đhâu 20 ntâu shông kriz uô, Tsaz yênhx 135 tưz tâu tas nro cxiv luôs chính trị, pêx xênhv thôngz têz qơưk ndo njôngr xưk li zos iz kror paz trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs thiêz thax tsav kinh têr-xar hôiv txov nhêv tiv zix. Zơưv Muôk A Chang, mênhx cxưx Hmôngz, tsar jok Bu Cao, xar Suối Bu, huyện Văn Chấn puz pâuz:

“Tâu Đảng thiêz têz qơưk paz ntâu kror, tưz txar qơư nhoz trâu iz cxiê ziv chuôz zis txix jok Bu Cao kuz, txar lok trâu qơư nhoz ntơưv jok Bu Cao yiêz. Nhiv no zôngx ziv zos pox nhuôs tưz muôx tâu qơư nox nhoz truôx jông. Têx tuz nhuôs tâu cơưv ntơưr jông đuô, muôx tênhv tênhz trâu pox nhuôs sir zôngv. Pox nhuôs lok six shir phaz. Uô tsâus txos Đảng thiêz têz qơưk li têx paz no”.

Zơưv Nhà Xênhv Zax, mênhx cxưx Hmôngz, nhoz ntơưv huyện tox siêz ntus đriv Mường Khương, tỉnh Lào Cai hêik:

Tsuôk xav txix shông 2016 txos nhiv no, Tsaz yênhx 135 tâu paz chor pênhr xar muôx 20 cxênhz tiv đêiv. Đuô li, ntu no, Chính phủ Ai Len cux tưz paz tsik zuôr thêv 12 triệu Euro (bâuv li 318 tiv đêiv). Chor pênhr no tưz paz tsik tsơưs trâu thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs cxiv tsa vax tsêr cxuô zav, huôv tsar uô nox txix co sir jos hla đhâu cêr pluôs. Đros têx sir jos kriz uô, txos shông 2019, muôx 125 xar nhoz 29 tỉnh thiêz 1.298 jêx jok nhoz 39 tỉnh tưz uô tiêr tsưr ziv Tsaz yênhx 135.

Hla trâu ntu 2021-2025, Tsaz yênhx tsưr ziv têz qơưk huôv tsar truôx đrênhk kinh têr-xar hôiv thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs thiêz tox siêz tưz tâu côx hôiv thôngz đhâu đros tas nro nhiêx txiêx yưv pênhr njuôk xav muôx 94.526 tiv đêiv. Đros chor pênhr no, têx cêr shir phaz yiêz tsênhv muôx ntâu jux juk đros thiêz têx hlôngr yiêz, huôv tsar thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs txov nhêv nhoz tox siêz, đêz đrôngs zuôr tâu paz uô hâur ntu nênhx tsik ntêr tov ntêx no./.

(VOV4-Lik Thox cxêik nhênhv)