Theox chênhv paz txưv thiêz muôz nhiêx kir txêik tsi huv đros, chuôz zis pluôs kir txeik tsik tâu pênhr nhiêx

          Chuôz zis tix lâuk La Văn Phái, mênhx cxưx Thái, nhoz jos Nà Khoang, xã Phúc Khoa, huyện Tân Uyên muôx 5 lênhx nênhs thiêz zos ziv chuôz zis pluôs ntơưv tiv phaz. Chuôz zis luz nênhx tsuôk khov txos mê njik ar uô kôngz iz chiv thiêz nhiêx côngz 2,3 tsov đeiv iz luz hlik mul uô jos....

          Đhâu chinhr quyênx xã li qênhz yuôx, tix lâuk Phái chuôz zis tâu sơưv ntâu tsênhv chêi, hâur co muôx têx tsênhv chêi paz txưv li zuz yuôx zêx. Taz sik, lơưr  tsênhv chêi paz txưv mak tsuv muôx tsơưs tiv zix cxôngx 1 cxênhz yiv ndis ar tror sâu, tix lâuk Phái chuôz zis tsuôk muôx 700 yiv ndis, viv li tsi tâu paz txưv:

          “Cur muk uô jos chiê cxơưx trâu luz nênhx, iz shông cux tsuôk tâu 8-10 tsov đeiv xưz. Nhiv no tsi muôx txâuk ar uô kôngz, uô tsi tâu nox, cur niêv cur txir cux pheiz mê njik ar xưz. Nhiv no chuôz zis muôx tsi txâuk ar huôv tsar uô nox uô hâuk”.

          Xã Phúc Khoa, huyện Tân Uyên zos phênhv ntâu tsôngv box mênhx cxưx Thái li qơư nhoz uô nênhx. Tiv phênhv ntâu zos ar têz nxaz, muôx tsi txâuk ar uô kôngz viv li nhiv no xã tsênhv muôx zuôr xar 30% ziv chuôz zis zos chuôz zis pluôs. Tsi txâuk ar uô xênhz yar, đhâu thâuv sâu blêx tas, pox nhuôs khênhr muk uô jos, taz sik phênhv sâu cux tsi tâu hor ntâu.

          Zơưv Nguyễn Kim Tuyền, Phưv chủ tịch UB xã Phúc Khoa, huyện Tân Uyên puz pâuz, muôx ntâu tsênhv chêi paz txưv txu grês cêr pluôs sei thiêz truôx vênhs trâu thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs, taz sik theox chênhv paz txưv mak siêz viv li pox nhuôs tsi tâu sơưv. Iz cxiê chính sách txơưv muôx txux zôngv cxôngx nzor thiêz cux tưz xar tas six hơưv uô taz sik viv muôx tsi txâuk pênhr chiê uô, viv li lok six phêv liv trâu têx ziv chuôz zis pluôs:

          “ Iz cxiê ziv chuôz zis pluôs thâuv uô trơưk tsênhv chêi mak phêv liv, lơưr tsi muôx nhiêx txiêx huv đros chiê uô trơưk tsênhv chêi; viv li iz cxiê  tsênhv chêi krêz uô lơưv mak tsênhv yuôr têx ziv chuôz zis pluôs, chuôz zis zuôr xar pluôs; nhiv kruôr hla đhâu cêr pluôs lơưr tsi muôx nhiêx txiêx huv đros chiê tâu sơưv têx chính sách têz qơưk paz txưv. Tỉnh, chính phuv li iz cxiê chính sách lơưr đề án tsênhv kênhz tâu yưv pênhr, xar njôngr six hơưv zuôr txos, têx chính ách tưs tâu paz txưv mak ciêr chênhr muôz pênhr, chiê xã krêz uô txos pox nhuôs, chiê pox nhuôs sir jos hla đhâu cêr pluôs”.

          Lơưr số laov thôngz sâu ntu 2016-2019, sâuv thax tsav huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu tưz uô yênhx châuv  tsênhv chêi cxuôv cêr yeiz pluôs đros tas nro pênhr yưv zos zuôr xar 150 tỷ đeiv, hâur co Trung ương li pênhr yưv zos 130 tỷ đeiv. Hâur ntu krêz uô, iz cxiê  tsênhv chêi tưz chox lok chêx cuk tsênhv tsênhz, gôngr phênhv coaz tsôngv lok hâur cxuôv yeiz thiv pluôs li tsaz yênhx 30a, 135, 755...

          Zơưv Tòng Văn Đỉnh, Tsar phongx mênhx cxưx huyện Tân Uyên puz pâuz, têx chính sách tưz paz txưv lok chuôz zênhx, cxuô zav meir, hlôngr yiêz hâux lưv uô, côngz tsinhx đêx xênhz huôx thiêz ntâu côngz tsinhx cxuô zav tưz tâu cxiv uô. Ntâu thax tsav nôngx cxênhz yiêz tâu hlôngr yiêz jông, tiv zix zos thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs, gôngr phênhv txu grês chor ziv chuôz zis pluôs nhoz huyện Tân Uyên cxôngx 30% ntâu shông 2015 yuôr 14% ntâu li nhiv no. Taz sik, đros iz cxiê chính sách nhiv no, pênhr tsênhv tsơưs, uô trâu tsôngv box tsi tâu muôx txâuk ar nhoz, ar uô kôngz, cux kir txeik tsik tâu pênhr huôv tsar uô nox uô hâuk:

          “Thủ tướng chính phủ li tsênhv paz txưv trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs lơưr cuiz tênhv 2085, txơưv tâu thôngz đhâu cxôngx hli 9/2017 taz sik pênhr muôz tsi tâu hor ntâu, tsi tuôv zênhv tâu zoz qơưx txeik pênhr chiê hlôngr yiêz hâux lưv uô trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs. Chiê uô jông têx tsênhv chêi , xar njôngr tov kaz no têx đề án tror krêz uô thiêz muôz pênhr taz por six hơưv chiê uô”.

          Cux xar trơưk li zơưv Tòng Văn Đỉnh, pos Lê Thị Tình- Tsar phongx lox tôngv saz pênhz thiêz xã hội huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu puz pâuz, nhiv no lok six zuôr trâus têx  tsênhv chêi mênhx, tsaz yênhx têz qơưk paz txưv lơưr saz lêx ntêr trâu thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs thiêz tox siêz. Têx  tsênhv chêi cux tsuv muôx tsưr ziv phênhz tsênhz mênhx txơưx jênhv thiêz tsov cưv txos pênhr chiê krêz uô:

          “Hâur tas nro đề án tưz tâu thôngz đhâu uô têx tsaz yênhx têz qơưk li qơư tsov txos lok txu grês cêr pluôs truôx vênhs sâuv thax tsav huyện mak cux muôx iz cxiê pênhr tâu muôz tsi taz por lơưr tsưr ziv huyện tso tơưv. Huyện li xar njôngr zos tror tâu yưv pênhr thiêz muôz tas chor nhiêx txiêx nhoz hâur đề án chiê huyện tror uô têx tsaz yênhx paz txưv”./.

(Khắc Kiên- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Têx cor cav tưs paz txo grêk tsơưs phiv liv lok moz suôz liêz?

Tsôngv pox nhuôs sơưr đơưk hmor yuô! Đros chor nênhs trâus moz zâu, sơưr đơưk zuôr chơưv kho tâu moz suôz liêz ntơưv tsêr mak tsik thav tuôx muk tsêr kho moz. Ndo njôngr tsuv hâuk đêxcov txâuk thiêz nox yuôx txo grêk cuz lok sik yuôx kho moz lơưr bác sĩ hêik kriê. Đuô li chiê phax tar caz moz, thâuv muk txos trâu iz cxiê qơư muôx moz suôz liêz, sơưr đơưk tsuv bax jông.

Drav kaz no zos iz cxiê tsưr ziv chiê paz phax tar moz suôz liêz:

- Tsuv nhoz ntơưv têx qar nhoz muôx mêir nzuôx chuô txiêk lok sik hur si chiê tsik muôx zôngr;

- Tsik muk đrâuv jôngr thâuv sơưr nzor, zuôr tsâuk ntux thiêz hmo ntux, viv thâuv co mak zos six hơưv muôx zôngr ntâu;

- Hnar trik yo cov ntov. Thâuv muk trâu têx qơư muôx caz moz, tsuv hnar têx trik yo ntêr, trâu khov khưv thiêz trâu khâu ntâuz;

- Sơưr đơưk cux tsuv plênhr yuôx tir tar zôngr tov ntơưv têx qơư trik muôx trik yo vor thêir vor lo oz cxêik tệ, njêx muôs, chax đa…

- Chor zôngr muôx caz moz mak muôx nhoz iz ndis têx vax tsêr. Chor zôngr tsik so nhoz ntơưv têx qơư muôx đêx tâur, iz zav li hâur têx huz, thungz lok sik pak njêl. Tsuv luôx cov hur si têx pak njêl cux xưk li thoz huk têx kror đêx tâur chiê zôngr ntês tsik tâu kê thiêz huôv xênhz tsik tâuk.

- Sơưr đơưk cux tsuv cơưv cov ntov têx chuôz zênhx trâu đêx, tsik muôz têx zav zuôr tâur tâu đêx nas por tsês trâu cxiê qơư (iz zav li plaz yêz kuz, têx têik, ntiv, fiêz…). Cux zuôr zôngv tâu têx zav tsiêx muôx hâur đêx chiê nox têx kê zôngr li njêl. Zos muôx yưv moz mak tsuv khov txos chính quyền tiv phaz paz tsuôs yuôx tuô lov têx caz moz.

- Tsuv uô cov hur si, nkra nris iz ndis qơư nhoz. No zos tsưr ziv jông tiv zix paz trâu sơưr đơưk tsik trâus zôngr tov thiêz muôx tâu têx zav caz moz txơưr. Zos nhoz ntơưv tsêr mak tsuv qêz suô, so hur si vax tsêr yênhx hnuz.

Nhạc cắt

Moz suôz liêz zos zav moz phiv liv, lênhx tưs cux zuôr trâus cik moz. Iz jiês trâus moz, muôx lok six chôngz lênhx nênhs tuôs thiêz tas ntâu têx zav yuôx, nhiêx txiêx chiê chơưv kho.  Cxuô lênhx nênhs tsuv moz siêz txos phax tir tar moz. Tsuv ndo njôngr tiêk tsik muôx zôngr mak zuôr tsik trâus cik moz suôz liêz. Sơưr đơưk tsuv uô vêv xênhz hur si qơư zuk nhoz, thoz huk têx qơư tâur đêx lok sik têx qơư vêiv zôngx ziv hloz lox, tsuv pư hâur vix tsav txơưv tiêk zos đruôz hnuz.

Zos pov muôx yưv têx kror xưk li trâus moz suôz liêz mak tsuv tuôx ciês trâu qơư y têr chiê tâu sêiz njuôk shuôk thiêz chơưv kho moz cov sêi./.

(Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)