Yên Bái: Phax tar chor nênhs tror muôx zênhk zax zênhz đhâu thâuv chiv tsik tâu zênhk zax zênhz trơưk siêz xar

          Hoàng Văn Cường nhoz xã Tân Lĩnh, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái nhiv no tưz muôx 56 shông hnuz nhôngs, taz sik tsênhv tror muk chiv zênhk zax zênhz ntơưv tsênhv qơư chiv zênhk zênhz sâuv pas Thác Bà jiês tiv 5. Cường heik: “Têx shông 1988, thâuv co huyện Lục Yên qir muôx hâux lưv uô poz jêz, tas nro jêx jos tso liêx têz tsês muk khơưz poz jêz muôs. Thâuv co, iz lênhx nênhs zôngx ziv muôx tâu yênhx tsov đeiv iz hnuz cxôngx muôs poz jêz ru-bi liêz....Muôx nhiêx txiêx zôngx ziv li ntơưv, viv li zơưv Cường tưz sir zôngv zax zênhz lơưr fôngx zưs li luk hâuz zâuv, đhâu co zos zôngv zênhz đơưz. Cxôngx co muôx zênhk zax zênhz, chuôz zis luz nênhx trâus zênhr shar ntâu. Thâuv tâu nus viv li chas ho tror muôx zênhk zênhz ntâu jiês li ntơưv, học viên Cường heik:

          “Truôx siêz chiv zênhs zax zênhz mak tưz truôx siêz lơưv, taz sik thâuv tror lok tsêr nênhs muôx zênhs nhoz đrâuv xã hội lok six ntâu, ho tror zôngv viv li tror muôx zênhs zax zênhz”.

          Yuôr học viên Đào Hồng Quang, 47 shông hnuz nhôngs nhoz phường Tân An, thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái mak no zos jiês tiv 6 tror tuôx chiv zênhs zax zênhz. Nhiv kruôr đhâu tưz txiêr tâu zênhs zênhz, đas jos tưz jông đuô tuôx. Heik txos txox ntu muôx zênhs zax zênhz, Quang heik: Iz ntu xar tsi thôngz, muk zuôv cêr, Quang uô hâux lưv ntơưv têx thax tsav jôngr tsiv gri I, II cxôngx ntus đriv buôk têz qơưk Lào txos têx qơư cơư ntông nhoz tas nro thax tsav Tây Bắc viv li muôx lok six ntâu nhiêx txiêx, iz jiês gra nhiêx txiêx lok trâu Quang niêv mak niêv nyei tiêk mê nhuôs muk huôz nhiêx kror tưs lok. Muôx ntâu nhiêx txiêx, muôx zênhs zax zênhz thâuv tưs cux tsi pâuz, muôx hor ntâu nhiêx txiêx puôr lênhx zôngv chiê zuôr zax zênhz lok zôngv.

          Cxôngx thâuv chuôz zis pâuz, tưz 6 jiês Quang muk chiv zênhs zax zênhz chiê tror lok uô luz nênhx jông đuô, zuôr pox niêv, xênhz zus mê nhuôs tsoz phưz niêv tưz muôx zuôr xar 80 shông, taz sik jiês tưs tror lok tsêr ho tror muôx zênhs zax zênhz. Quang puz pâuz, têx jiês xuz thơưx tror lok tsêr zos tiv trâus fôngx zưs muôx zênhs zênhz hâuz zâuv, tov kaz no zos tiv txax muôs, tiv cxuô lênhx tsi car đros zuk uô fôngx zưs thiêz viv li tror zôngv zax zênhz. Học viên Đào Hồng Quang heik:

          “Thâuv tuôx no chiv zênhs zax zênhz mak tênhx qơư jông đuô, nox hâuk thiêz pư muôx six hơưv viv li cur đas jos, chinhz yênhx jông đuô lok six ntâu. Thâuv tror lok tsêr, txơưv tsi muôx lênhx tưs zâuv, taz sik viv txax muôs, trâus ntâu lênhx nênhs seiz tsi tsiv gri viv li cur tror nriêr zax zênhz chiê zôngv”.

          Ntơưv qơư chiv zênhs zax zênhz sâuv pas Thác Bà nhiv no muôx 370 ntâu học viên tsênhv chiv zênhs zax zênhz, phênhv ntâu zos têx lênhx nênhs tror tuôx chiv zênhs zax zênhz tsơưs tiv zix tưz 2,3 jiês. Têx học viên tuôx no puôr lênhx tsuv uô 5 hâux lưv zos: tos jênhv, pheiz zav muôx zênhs, txiêr zênhs zênhz, kho moz thiêz đhâu co zos cơưv shâuv hâux lưv uô... Têx học viên thâuv uô txâuk 5 hâux lưv co zos muôx zênhs zav zax zênhz tưs mak đas jos cux puôr lênhx jông đuô tuôx, tuôv zênhv tâu zoz qơưx chiê tâu tso muk tsêr, tiv zix zos têx lênhx nênhs zôngv yuôx ARV kho moz HIV.

          Taz sik, lok six ntâu lênhx nênhs tsuôk nhiv kruôr tâu tso lok tsêr iz ntu tưz tror pov muôx zênhs zax zênhz tuôx. Lơưr zơưv Lê Công Huấn, giám đốc qơư chiv zênhs zax zênhz- Sở lox tôngv saz pênhz thiêz xã hội tỉnh Yên Bái mak; tsi muôx thôngz sâu tưs tsênhz mênhx, taz sik têx lênhx nênhs tror muôx zênhs zênhz mak tsênhv lok six siêz, muôx nhos 70% ntâu. Qir tiv iz phênhv zos nênhs muôx zênhs zênhz tsi truôx siêz, zôngx ziv trâus hâuz zâuv; iz phênhv zos tiv txax muôs, tiv trâus luôk têx seiz tsi tsiv gri....viv li tror nriêr zax zênhz chiê zôngv. Zơưv Lê Công Huấn puz pâuz:

          “Tâu tso lok tsêr mak cưr tix, fôngx zưs muôx zênhs zax zênhz chôngz, muôx ntâu qơư muôs zax zênh, pox niêv, chuôz zis mak seiz tsi tsiv gri viv li lênhx nênhs co khênhr tror nriêr zênhz chiê zôngv, ho tror muôx zênhs zax zênhz tuôx”.

          Đros thiêz têx tuk tsi tsênhv muôx tso pov, côngz xưv phax tar tror muôx zênhs zax zênhz đhâu thâuv chiv zênhs zênhz tâu nhoz Yên Bái tsi tâu tâu uô jông li siêz xar, têx lênhx nênhs tror muôx zênhs zax zênhz tsênhv lok six siêz. Viv li, đros thiêz côngz xưv cxuôv por tsês têx qơư muôv muôs zax zênhz, lok six zuôr trâus chinhr quyênx tiv phaz, têx tsưr tsix đoanx thêv, tiv zix zos nênhs muôx zênhs zênhz li chuôz zis, lênhx nênhs cxênhz jê tsov cưv, paz max nênhs muôx zênhs zax zênhz đhâu thâuv chiv zênhs zax zênhz tâu tror lok tsêr, cxôngx co gôngr phênhv muôz siêz chêx cuk chiv zênhs zax zênhz, txu grês lênhx nênhs tror muôx zênhs zax zênhz đhâu thâuv tưz chiv zênhs zax zênhz tâu./.

(Trịnh Xuân- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Têx lo luk nus tsik so njiz trâus lok cxax yuôx vắc xin phax tar moz vưv 5

Moz vưv zos zav moz muôx caz moz zuôr zôngx ziv trâus tuôs. Đhâu ciês thâuv lênhx nênhs trâus đêr mir tov mak tsik so cxơưx tiêk zuôr cxax yuôx phax moz vưv lok tsik cxax thiêz cxax li chak? Lơưr no, pêz tror hêik txos iz cxiê kror cxơưx tsik so njiz trâus lok cxax yuôx phax tar moz vưv trâu nênhs trâus đêr mir tov thiêz sơưr đơưk pâuz.

* Cxax yuôx phax moz vưv mak tsuv chêir đaz tsi? Puôk zuôr tsuv chêir tsik hâuk chơưr bia?

Đhâu thâuv cxax yuôx vắc xin phax moz vưv mak tsuv chêir tsik hâuk chơưr, bia thiêz têx zav txơưr đuô muôx tsơưr iz zav li.

* Cxax yuôx vắc xin phax moz vưv puôk phiv liv li chak txos xênhz zus mê nhuôs?

Cxax yuôx vắc xin phax moz vưv Verorab tsik phiv liv li chak txos xênhz zus mê nhuôs.

* Chor jiês tsuôk tsuv sêiz shuôk jông têx đêr, mir?

Zos têx jiês li trâus tov to tsơưs, tsik trâus tov jê têx qơư mok, phiv liv (iz zav li tov ntơưv co tơư). Ntơưv six hơưv tuk tsiêx co tov nênhs, tuk tsiêx co cux tsik pov uô chak, tsik jông li trâus moz vưv. Ntơưv thax tsav qơư trâus tsiêx tov tsik pov muôx yưv caz moz vưv nhoz tuk tsiêx tưs hlo.

Tsuv sêiz shuôk jông tuk tsiêx co muôx 15 hnuz. Hâur ntu sêiz shuôk tsiêx zos pov tuk tsiêx co muôx yưv têx kror li: moz, tsik xar nox, tuôs, tsik pov, muôz muôs lok sik muôz tuô nox grêix…mak tsuv tuôx ciês trâu têx qơư phax moz vưv chiê cxax yuôx phax moz. Zos tiêk đhâu 15 hnuz xav txix thâuv trâus tuk tsiêx co tov tuk tsiêx co cux tsênhv nox nhoz li kuz mak tsik thav cxax yuôx phax tar moz vưv.

* Têx kror tsuv tsov cưv txos đhâu thâuv cxax yuôx phax moz vưv?

Tsuv cxax yuôx cov nzor đhâu ciês thâuv trâus tuk tsiêx tov, lok sik cor tâu tuk tsiêx xav tiêk trâus moz vưv.

Tsuv cxax cov txâuk côngz yuôx, huv six hơưv nhoz cxuô côngz cxax lơưr bác sĩ hêik kriê đros thiêz yênhx zav yuôx phax moz vưv thiêz tsưr ziv cxax.

Tsuv cxax cov txưv yuôx, huv kỹ thuật thiêz vắc xin tsuv tâu tsês chiê nhoz jêx tưv 4 tưv txos 8 tưv.

Hâur ntu cxax yuôx mak tsik uô ntâu hâux lưv hnhar, tsik hâuk chơưr, bia thiêz cxuô zav txơưr iz zav li co.

Tsik hâuk, nox têx yuôx tsik huv đros yuôx vắc xin phax moz vưv thiêz txo grêk tsơưs đas jos tir tar caz moz…hâur thiêz đhâu six hơưv cxax yuôx phax tar moz vưv zos 6 luz hli./.

(Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)