Tsôngv box thax tsav 3 Chiềng Sơ, Sông Mã: Lok six zuôr trâus muôx iz tul qox chiê mul lol

          Tiv tsi tâu muôx qox mul đhâu đêx, viv li nhiv no, pox nhuôs 2 saz ntus đêx nhoz xã Chiềng Sơ phênhv ntâu zos mul đhâu 2 tul qox lav uô mak tsôngv box chiv chir gôngr chuôz zênhx, đas jos chiê uô. Têx tul qox no tâu zôngv xor hlâu, shôngz...chiê uô. Thâuv txos cheix lol nas mak trâus đêx cuôr yôngz tas, đhâu cheix lol nas pox nhuôs ho chiv chir tror uô tul yiêz, six fênhx li ntơưv cxôngx ntâu cxênhx nênhs lol no. Cheix ntux kror mak mul lol tâu, taz sik txos cheix ntux nas mak pox nhuôs lok six lax mul lol tâu đhâu đêx. Phênhv ntâu zos lơưr uô iz siêz zôngv fuôx gox mul đhâu đêx, lok six riêz nênhs. Pox nhuôs nhoz uô nênhx phênhv ntâu khov txos hâux lưv uô kôngz nuv sâuv 2 saz ntus đêx. Txos six hơưv sâu chiv cheix, hâux lưv thâux xiv huv kôngz nuv mul đhâu tul qox chiv chir uô lok six phêv liv. Cheix ntux nas, muôx têx lênhx nênhs trâus moz gênhs xar mul kho moz cux mul tsi tâu đhâu đêx. Muôx têx jos nhoz uô nênhx iz saz, taz sik qơư nza ho nhoz iz saz tiv uz, thâuv muôx lênhx nênhs tuôs, chiê chox tâu mul phâus mak lok six phêv liv thâuv mul đhâu đêx, taz sik tsi pâuz uô li chas thiêz. Lax tiv zix zos têx mê nhuôs shux xênhz, ntâu lênhx txos cheix ntux nas, chuôz zis tsuv tso mê nhuôs nhoz ciês saz đêx tiv uz chiê cơưv ntơưr yênhx ciêz. Muôx chuôz zis mak tsi xar chiê mê nhuôs mul đhâu đêx mul cơưv ntơưr mak tsuv thâux mul yênhx châuv cei cêr lok six đêz chiê mul cơưv ntơưr. Hâux lưv no uô zênhr shar lok six ntâu txos têx mê nhuôs shux xênhz li chêx cuk cơưv ntơưr. Pos Lò Thị Điện, tsôngv box nhoz jos Nà Sẳng puz pâuz: “Têx mê nhuôs mul cơưv ntơưr lol hnuz tưs mak jông siêz hnuz no. Hnuz tưs lol lis mak niêv txir nhoz saz ntus đêx tiv uz tos njôngr....Xar njôngr Đảng, têz qơưk cxiv uô trâu pox nhuôs iz tul qox tuôv đhâu tul đêx no chiê pox nhuôs mul lol tâu zôngx ziv đuô”.

          Ntơưv têx jos muôx tul qox tsôngv box chir chir uô, pox nhuôs tsênhv tsưr tsix sâu nhiêx txiêx mul đhâu đêx đros thiêz têx lênhx nênhs nhoz têx tiv phaz txơưr mul đhâu zos 10 cxênhz đeiv iz luz yêz meir, 5 cxênhz đros thiêz iz lênhx nênhs. Lơưr tsôngv box nhoz no: phênhv sâu zos chiê phưx vưv trâu hâux lưv kho đuô qox. Thâuv txos cheix ntux nas pox nhuôs ho hu tas nro tsôngv box mul truz tul qox lol. Hâux lưv uô no lok six riêz nênhs viv ntux nas lox njuôs xav zuôr cuôr tas nro qox thiêz lênhx nênhs mul. Pos Lèo Thị Hòa, nhoz jos Lứa Khoa, xã Chiềng Sơ, huyện Sông Mã puz pâuz cxaz: “Têx ziv chuôz zis hâur jos sik hlôngr sâu nhiêx phí mul lol đhâu qox. Thâuv txos cheix ntux nas mak hu tas nro jêx jos tuôx truz tul qox lol. Zos đêx lox truz tsi tâu mak car li chiê đêx cuôr tul qox lowuv xưz, đhâu cheix ntux nas pêz ho tror uô tul qox yiêz, mul lol lok six phêv liv, mul uô liêx têz cux lax. Đhâu đêx cxôngx zôngv fuôx gox, muôx iz shông muôx iz txuz nzênhr fuôx gox, môngr jông chơưv tâu lênhx nênhs co. Uô fuôx mak muôx têx lênhx tsi txơưx tsar cux uô nzênhr, tsi pâuz uô li chas. Mê nhuôs mul cơưv ntơur mak niêv txir tsuv paz chox mul, chox tsi tâu mak tsuv tso mê nhuôs so ntơưr xưz”.

          Zơưv Tòng Văn Công, Chủ tịch UB xã Chiềng Sơ puz pâuz: Xã cux tưz muôx ntâuz ntơưr thix ziv têx cấp, nganhx tsov cưv heik txos njiêz luv no chiê cxiv uô iz tul qox trâu tsôngv box ntu 2016-2021. Taz sik txos nhiv no tsi tâu jênhv tâu xor mông tưs cxôngx thênhv siêz: “Pox nhuôs mul uô kôngz nuv zôngv fuôx gox, cheix ntux kruôr mak zôngv qox tsôngv box chiv chir uô chiê mul lol. Chiê car chêx têx phêv liv, huôv tsar uô kinh têr hâur xã Chiềng Sơ thix ziv têx cấp, chiz coaz têz qơưk, tỉnh thiêz thênhv siêz xar njôngr nzor cxiv uô tul qox ntơưv tsênhv qơư xã, tuôv zênhv zoz qơưx mul lol, txu grês têx txiêz nanv thâuv pox nhuôs mul đhâu đêx hâur cheix ntux nas, tiv zix zos têx mê nhuôs shux xênhz thâuv mul cơưv ntơưr. Nênhs moz gênhs mul đhâu đêx tsi tsuv mul đêz thiêz”./.

(Lường Hạnh- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Bax tsêr guôx trâu nhux tưv hâur têx hnuz ntux no njiv

Bax têx tsêr guôx trâu nhux tưv hâur chêix ntux no

- Tsêr guôx tsuv tâu cxiv uô ntơưv têx qơư lax siêz, tis trâu saz đông nam, chiê muôx yar ntux uô sor thiêz tsik trâus chuô. Khov lơưr thax tsav thiêz tsar tov kinh têr haur yênhx ziv chuôz zis, zuôr cxiv uô tâu tsêr truôx lok sik lav uô têx tsêr thêir vor trâu. Faz nja: Thêir tas nro iz ndis tsêr guôx txix nxêik, tax, hnaz tsax, ntâuz…cov tsik yâu chuô lok trâu. Thêir jông chuô faz Đông faz. Zuôr hiêz tâu nxêik, zôngv hnaz tsax uô yênhx đêiv chiê zôngx ziv hlê, đhok, câur thêir trâu têx qơư co.

- Plas tsêr guôx tsuv kruôr krơưr, hur si. Puô txix têx xuô blêx lok sik nhaz blêx, blôngx tsơưz kruôr, đrox kruôr (tuôz muôx iz đraz đok) uô qơư pư trâu nhux tưv.

- Lôngx đhôk tênhz tơưl pox cêr chiê muôz trâu nox thâuv hmo ntux thiêz uô sor thâuv chêix ntux nas, ntux no.

- Chêix ntux no mak tsuv uô vêv xênhz têx tsêr guôx thiêz tsuôs yuôx tuô lov caz moz tsik so: uô vêv xênhz hur si têx tsêr guôx, tsuôs yuôx tuô lov caz moz têx tsêr guôx uô ntêx thâuv zuôr tu zus lok sik đhâu iz jiês muôs tas. Tsuôs yuôx tsik so chiê tuô lov caz moz 20-30 hnuz iz jiês.

- Nênhs tu zus, chuôz zênhx tu zus tsuv tâu uô vêv xênhz tuô lov caz moz uô ntêx thâuv zuôr muôz muk trâu hâur têx tsêr guôx thiêz thâuv gra hâur tsêr guôx lok. Txo grêk tsơưs nênhs thiêz tsiêx cxu muk lok hâur qơư tu zus.

- Tsik so thoz huk têx qir trâu hâur têx kror qơư trâu qir, tsik tsês chiê trâu ntơưv guôx.

Nhạc cắt

Uô cov sor trâu tsiêx cxu

- Trâur tơưl lok sik uô qơư trâur sor txix xuô blêx, hmôngr ntông. Njuôk xav cêv kuôk chiê taz por txâuk sor thiêz muôx kror trêi lax nziês chiê tsik trâus cuz hnhiêz lok sik trâus pa tơưl cxơưz ntâu uô nhux tưv uô tsik tâuk pa. Khov lơưr qơư yưv pênhr uô chiê lôngx đhok mêir uô sor txix tênhv lok sik gas, biogas. Zuôr lôngx đhok tâu đros têx tênhz chiê tơưl pov cêr chiê muôz trâu nox thâuv hmo ntux thiêz uô sor thâuv ntux lok nas thiêz no.

- Câur sor trâu nhux tưv li: Xuôk hnaz tsax, têx khâuz pav kuz, hnaz tax, trik yo kuz, lok sik zôngv têx hnhaz blêx kruôr câur sor trâu nhux tưv. Tsuv uô cov lox đar, câur thêiz uô sor trâu tas nro nhux tưv luz chêr. Taz sik tsuv tâu câur ntov ti gâuk nhux tưv têx grêix mak thiêx sor thiêz tsik trâus yâu chuô./.

(Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)