Por hưv tsês têx nôngz keiz jông, suôz bê keiz Tiên Yên

“Hur tiz si cxuô zav tsiêx cxu txơưr đuô li: Ok nkruôz, nhux tưv, buô puôr lênhx muôx têx tso tâu tơư trơưk li tsưr ziv xar zos muôz côngz cxax, taz sik viv li chas keiz ho uô tsi tâu li ntơư? Têx luk nus no uô trâu cur xar tsi thôngz. Đhâu nriêr pâuz, fêis shuôs keiz luz đros chêr, cur pov keiz têx jâuk kê tsi thôngx li chor tsiêx cxu heik sâuv. Chênhr zos li co, ntâu lênhx nênhs nhênhz chơưv khoa học xar tsi tâu tâu tsưr ziv uô li heik sâuv. Txix têx li co, cur sir jos uô thiêz cur tưz uô tâu yênhx côngz trơưk tsưr ziv siêz xar”.

Zơưv Lý Văn Diểng, nênhs Sán Dìu, Chủ tịch Hội Nôngx mênhx huyện Tiên Yên heik li no. Keiz Tiên Yên zos zav nôngz keiz ntơưv qơư, iz lox, jông gâux. Đhâu thâuv tuô tsênhr, muôz hâu siêr, tơưr đax trur, tuôz thiêz chi. Seiz njiê đhâu uô, hâu tâu siêr mê njik trol, tsi yuô xar nox, taz sik zos muôz têx grêix đuô, cxôngr lok nox mak kaz hênhr. Zav keiz no, tsi yuô ntês kê ntâu thiêz têx kê cux tsi yuô đâus jông, iz shông tsuôk ntês 2, 3 jiês kê. Viv li chor nôngz keiz no lok six tsơưs thiêz tsuôk tâu zus iz kro mê njik hâur têx jêx jok. Đhâu 3 shông nhênhz chơưv, xar tsưr ziv huôv tsar tu zus (2010-2013) Tsi pâuz pêk tsơưs jiês uô tsi tâu trơưk tsưr ziv, zơưv Lý Văn Diểng tưz uô tâu yênhx côngz viv xar por hưv tsês chiê zav nôngz keiz jông co trâu tsôngv px sđ tu zus:“No zos tsưr ziv yiêz tâu uô nhoz VN thiêz tâu uô txix shông 2013..... Chiê chor lâu keiz đros, pok têx pox li lưv zav keiz txơưr đuô mak tsi yuô đâus jông, lar heik zos chor keiz nôngz tsi jông gâux, lox tsi siz luôs, hloz tsi jông. Chênhr viv li uô trơưk tsưr ziv muôz côngz gruk tus lâu têx cuô lok cxax trâu tus pox mak chor kê đâus tâu lok six jông, lar heik zos por hưv tâu tsês chiê zav nôngz keiz no khov uô li heik sâuv”.

Keiz Tiên Yên zos iz hâur têx xiv huv OCOP chênhr hâur tỉnh Quảng Ninh, sir tas ntâu tsưr ziv, côngz đas jos cxiv uô qơư, suôz bê thôngz đhâu lo ntơưr chiv thiêz heik tsênhz qơư tu zus. Keiz Tiên Yên thâuv tưs cux muôs tâu gri txix 120-200 cxênhz đeiv iz cir thiêz khênhr muôx ntâu lênhx nênhs zuôr txos, lar heik zos thâuv têx hnuz ntênhs, hnuz tsiêz cux tsi txâuk sđ zuôr. Lok têx hnuz fênhx yax, iz cxênhz ntâu tus keiz tâu muôs đhâu trâu têx ciêz đrôngs, têx qơư yêz đrêk so, qơư uô jâuz mor nox nhoz trơưk 2 saz ntus cêr lox 18A hâur thax tsav huyện Tiên Yên. Iz chas ntơư, hâur qơư nhoz sir jos piêr kriê, heik trâu têx công ty, qơư uô jâuz mor nox, ciêz đrôngs li: TKV, Big C Hạ Long thiêz cxuô thax tsav nhoz jê iz ndis li: Hà Nội, Hải Phòng pâuz txos thiêz đros zuôr muôs chor keiz co. Tix lâus Tô Văn Hà, iz chuôz zis tu zus keiz ntơưv xã Tiên Lãng heik pâuz:“Chor nôngz keiz Tiên Yên lok six jông zus, viv muôx jos, hloz lox jông. Txix thâuv đâus txos 21 hnuz ntơư, zuôr tâu tu jông iz zav tu têx keiz tso lak yar, nưk râuz zok nưk caz nox, đhâu co tâu cxax yuôx vắc xin phax tar moz, muôz poz cưk, krâur cưk trâu nox xưz. Chor keiz tsuv muôz tso iz qơư lox đar chiê đhiê, zok râuz caz uô si. Iz tus gâux, iz tus pox keiz zuôr cov kaz grêix jông nox mak tsuv zus txix 6 luz hlik, hok keiz sik, keiz sav zos 8 luz hlik. Keiz Tiên Yên tưz paz ntâu chuôz zis pluôs hla đhâu cêr txov thiêz yeiz pluôs truôx”.

Txơưv tưz muôx suôz bê nto uô ntâu tus chôngz lênhx pâuz txos, taz sik chiê keiz Tiên Yên huôv tsar tâu trơưk li tsưr ziv xar thiêz tuôr truôx tâu tsơưr lươngv li nhiv no, huyện Tiên Yên tsuv uô lơưr têx tsưr ziv yiêz chiê xeir tsov iz zav nôngz jông, muôx tsơưr lươngv, kaz grêix....Lar heik zos tsuv xeir têx qơư tu zus keiz nôngz pâuz tsênhz qơư thiêz txâuk njênhs chiê tu zus trơưk cui tinhv, cxax yuôx vắc xin phax tar caz moz ơưk, zus tâu ntâu, muôs tâu grê. Zơưv Lâm Văn Phong, Phưv Tsar Phongx seiz car khoa học, Sở Khoa học thiêz công nghệ Quảng Ninh heik pâuz:“Pêz zuôr hux jos đros têx lênhx nhênhz chơưv khoa học chiê xeir tsov têx nôngz keiz ok jông trâu sđ zus chiê por hưv, tuôr tâu tsês tsơưr lươngv suôz bê keiz Tiên Yên”.

Txix têx lul heik nhoz Pạc Sủi, Tiên Yên tưz cxiv uô tâu ntâu qơư tu zus ntâu keiz jông muôs trâu tuz luôv ciêz đrôngl, tsôngv px muôz phênhv sâu tâu nhiêx txiêx chox lok cxiv kho chuôz zis muôx luz nênhx truôx tuk, tsâu sor./.

(VOVĐB-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Lênhx cưk kriê paz shux xênhz tox siêz Sơn La uô tâu trơưk tsưr ziv siêz xar

          Cưk kriê An Văn Thái nhiv no zos cưk kriê kriê môn Hóa học, tsêr cơưv THCS Lê Quý Đôn, TP Sơn La. Têx shông tov ntêx, cưk kriê kriê ntơưr ntơưv tsêr cơưv THCS thị trấn Bắc Yên, huyện Bắc Yên (Sơn La). No zos huyện tox siêz, phênhv ntâu shux xênhz zos nênhs mênhx cxưx tsơưs nênhs, muôx ntâu lênhx shux xênhz muôx luz nênhx txov nhêv, viv li cưk kriê thâuv tưs cux xar njôngr zuôr uô li chas chiê têx mê nhuôs nhiêv cơưv ntơưr thiêz paz têx mê nhuôs shux xênhz pâuz tâu sei têx yênhx tưv hâur cxuô jiês cơưv ntơưr. Đhâu ntâu hmo pư tsi tsâus jos chiê xar tsưr ziv, cưk kriê tưz xar tâu tsưr ziv zos sir zôngv têx cơưv hâur ntơưr chiê uô tsênhv tsênhz, cxôngx têx tsưr ziv li đros shux xênhz cơưv thiêz uô têx trâur nuv nhênhz chơưv khoa học, đhâu co jênhv tâu têx cưk kriê txơưr hâur tsêr cơưv li thôngx ziv thiêz shux xênhz jông siêz cơưv, cưk kriê An Văn Thái pheiz kênh:     “Yênhx tưv no zos yênhx tưv tổng hợp, muôx lênhx coaz txos ntâu bộ môn, muôx têx thâuv zuk cux pov lax, viv li zuk cux tsuv nriêr pâuz cxaz, nus cxaz têx cưk kriê txơưr chiê uô li chas uô jông txơưx jênhv, chox tâu yênhx tưv cxix cxuô tiv zix chiê kriê trâu shux xênhz, paz shux xênhz uô tiêr jông zuk li dự án”.

          Đhâu zuôr xar 20 shông uô hâux lưv kriê ntơưr, cưk kriê Thái tưz paz têx shux xênhz uô yênhx côngz yênhx châuv trâur nuv nhênhz chơưv khoa học, tax tâu ntâu giải hâur Hội tưr thik khoa học kỹ thuật cấp Thành phố, cấp tỉnh thiêz cấp têz qơưk. Tiv zix zos: trâur nuv tsiv uô qir hữu cơ vi sinhc xôngx têx vi sinh vật thiêz têx xiv huv kôngz nuv tsi zôngv txos nhoz tiv phaz tưz tâu ntâu ziv chuôz zis uô kôngz nuv sir zôngv; Phưv chuôz zênhx phân hủy dung dịch đa năng tax giải 1 cấp thành phố, giải 2 cấp tỉnh thiêz giải jông tiv zix cấp têz qơưk phưx vưv trâu hâux lưv kriê thiêz cơưv ntơưr; kror chuz hlơưr têx vuôz tsuôz kiês nênhs cxôngx zôngv yar ntux tax giải 2 cấp thành phố, giải 3 cấp tỉnh thiêz nhiv no tsênhv dưv thik giải xar tơưv khoa học hluôk nênhs cấp têz qơưk...      Đhâu têx trâur nuv nhênhz chơưv khoa học kỹ thuật tsênhv tsênhz, cưk kriê Thái tưz yênhx lênhx nênhs paz têx mê nhuôs shux xênhz xar tơưv uô tâu zuk li siêz xar njôngr, nhiêv thiêz sir jos cơưv ntơưr đuô. Shux xênhz Điêu Thị Minh Thu, cơưv lớp 9A, tsêr cơưv THCS Lê Quý Đôn, TP Sơn La puz pâuz:          “Tâu cxaz chuôz dự án khoa học đros cưk kriê Thái cur lok six jông siêz, viv cur zuôr tâu chox têx yênhx tưv cơưv tâu lok uô tsênhv tsênhz, thâuv tâu uô tsênhv tsênhz mak cur pov zôngx ziv to tâuz đuô; khov co uô jax cơưv sâuv lớp cux tâu jông đuô”.

          Cxôngx chuyên môn nghiệp vụ truôx tul, cưk kriê An Văn Thái tsênhv tâu tsêr cơưv, nganhx zaoz zux thành phố njênhs njôngr choz uô côngz xưv kriê cxaz trâu shux xênhz cơưv txơưx môn Hóa học chiê muk dưv thik. Xav txix shông cơưv 2015-2016 txos nhiv no, tưz muôx 22 lênhx shux xênhz zos cưk kriê Thái kriê tax shux xênhz txơưx cấp thành phố thiêz 31 lênhx shux xênhz tax shux xênhz txơưx cấp tỉnh môn Hóa học lớp 9.         Cưk kriê An Văn Thái puz pâuz, đrâuv sir jos paz têx mê nhuôs shux xênhz cxiv tsa têx trâur nuv nhênhz chơưv khoa học kỹ thuật, hâur côngz xưv kriê ntơưr, cưk kriê thâuv tưs cux cơưv cxaz yênhx tưv, tsưr ziv kriê ntơưr chiê kriê trâu shux xênhz têx yênhx tưv ntâu tiv zix, paz shux xênhz muôx pênhr xưv zuôr trâus hâur luz nênhx:

          “Iz cxiê tsưr ziv kriê ntơưr yiêz cur khênhr zôngv li kriê ntơưr thiêz uô tsênhv tsênhz, paz shux xênhz jênhv pâuz sei đuô têx yênhx tưv cơưv đhâu tsênhv tsênhz hâur luz nênhx, cxôngx co paz shux xênhz nhiêv lok khoa học, xar nriêr pâuz khoa học, xar vênhv zôngv têx yênhx tưv cơưv tâu trâu hâur luz nênhx”./.

(Trấn Long-Txâur Vax cxeik nhênhv)