Hêir nênhs Xơđăng ntênhk hôiv tuôv chiêr đêx

Hêir nênhs Xơđăng nhoz thax tsav Tu Mrông li ntênhk hôiv tuôv chiêr đêx tâu uô hâur 3 hnuz. Hnuz xuz thơưx mak lâul jok đros pox nhuôs sơưr đơưk muk zok nriêr hâur đêx. Thâuv nriêr tâu hâur đêx, lâul jok choz trâu chor txir nênhx, hluôk nênhs muk txiêr shôngz tuôv đhâu tuk đêx chiê lâul jok txi côngv thor đaz đêx tso sơưr đơưk tok đêx lok trâu jok. A Bau, nhoz jok Năng Lớn Ba, puz pâuz:

“Lơưr pox nhuôs Xơđăng li phôngx cxưx, uô ntêx zuôr txos hli tsưr tsix nozz hơưv mor blêx yiêz, pox nhuôs nhoz no tsik so kho đuô chiêr đêx chiê muôx đêx sir zôngv. Hâux lưuv kho đuô chiêr đêx zos lâul jok cuêz tênhv, hêik trâu sơưr đơưk pâuz sik đros muk zok hâur đêx. Zos pov hâur đêx huv jông mak lok hêik trâu jok pauz, đhâu co chor txir nênhx, hluôk nênhs sik đros muk txiêr shông lok uô chiêr đêx chiê tuôv tok đêx lok jêx jok zôngv”.

Hnuz tiv oz, chor pox niêv tâu lâuk jok zok hâux lưv zos luôx cêr txix jok muk trâu quuw muôx hâur đêx, hok txir nênhx mak muk zok txiêr shôngz, ntông uô chiêr đêx chiê tuôv tok đêx lok trâu jêx jok zôngv. Ntơưv qơư piz tok đêx, iz cxiê hluôk nênhs muk hẩu rjôngr zok txiêr iz tuk shôngz lox njês chox lok uô tsoz nxông. Tsoz nxông mak tâu dêi cxuô zav cxok trâu ntơưv kror qơư tok đêx ntơưv hâur đêx no. No zos qơư txuôk txix chor đaz đêx đros thiêz pêx xênhv sơưr đơưk. Zơưv A Ngich, tsưr jok Năng Lớn Ba, puz pâuz:

“Ntênhk hôiv tuôr chiêr đêx zos chiê thor paz trâu jêx jok uô tâu kôngz lôngk ntâu, cxuô chuôz zis puôr lênhx muôx txâuk nox, txâuk hnar. Tiv oz, thor trâu jêx jok muô đas jos, muôx đêx sir zôngv yênhx hnuz. Vav muôx txâuk đêx zưs trâu tsoz chos cov hloz lox huôv tsar jông…”

Hnuz tiv pêz zos ntênhk tuôv chiêr đêx li hnuz ntênhk chênhr. Tas nro pox nhuôs sơưr đơưk hâur jok tuôx trâu luz tser rông. Lâul jok hêik kriê thiêz choz zok cxuô kror hâux lưv trâu sơưr đơưk. Đhâu co, tsuôk chor txir nênhx, hluôk tuz thiêx tâu đró slâul jok muk trâu ntơưv hâur đêx (gra đros iz tuk nak cok) chox muk tuô txi côngv. Muk txos qơư mak lâul jok muôz iz đêiv nxêik vor luz kror hâur đêx cov têx vuôz tsuôz, tsik hâur pôngz tsik tâu trâu hâur. Chor txir nênhx muôz tuk nak co tuô tso nyar ntiv hâur zar tos trax shôngz. Nênhs Xơđăng xav tiêk ntênhk tuôv chiêr đêx no tsuv muôz nak cov chor nyar lok tsi côngv mak thiêx jông, uô kongz lôngk thiêx sâu tâu ntâu, sơưr đơưk muôx đas jos; tsix cxu kuk tsik ruôr hiêv kôngz lôngk… Lâul jok A Peo tuổ rluz tos trax trâu nyar nak co hêik:

“Thor chor đaz đêx, đaz trôngz hnuz no chiê pêz tok đêx ntơưv no lok trâu jêx jok zôngv. Pêz tuôv chiê đêx no zos chiê tok đêx lok trâu cxuô ziv chuôz zis muôx đêx zôngv, uô jâuz mor nox, chiê sơưr đơưk muôx đas jos uô kôngz uô lông. Sơưr đơưk hâur jok tsik muôx mz gênhs, muôx đas jos uô nox. Cxuô lênhx nênhs tâu đax đêx hur zuôr hloz lox sêi, guôs, sir jos sik paz chiê uô nox cov huôv tsar…”.

Thâuv hêik luk thor tas, lâul jok muôz chor nyar nak co nquôr trâu hâur hâur đêx. Nyar nak đros đêx ntưk trơưk chor chiêr đêx lok txos ntơưv jêx jok. Đrav kaz chiêr đêx mak iz lênhx pox niêv tưz nhoz tok (fênhx six mak zos lâul jok tuk pox niêv), chê chor đêx muôx nyar nak co co phêiz trâu yênhx ziv chuôz zis, sơưr đơưk zôngv chor đêx co nzuôr trâu hâur huz chơưr xơưk, thiêz muôz trâu hâur têik gra lok tsêr chiê uô jâuz mor nox.

Lâul jok zâuv sơưr đơưk, txix lâul, hluôk, tuôx trâu ntơưv tsêr rông, tsưr tsix nox hâuk, hêik tiêk zos hơưv ntênhk tuôv chiêr đêx. Iz chuôz zis nhiêk gra nhiêk tuôx têx zav nox kaz, cxôngx nzor, tuôx sik đros côngv cêr shir phaz, hâuk chơưr xơưk, ntâuk đruôk, đhiê pax vuôs hêik gâux. Hnuz hôiv lok six shir phaz viv đêx tưz lok txos jêx jok.

Nhiv no, ntênhk hôiv tuôv chiêr đêx cux tsênhv tâu nênhs Xơđăng nhoz ntâu qơư ntơưv Tu Mrong, tỉnh Kon Tom tuôr chiê, vav muôx đêx ntâu, ntux yar ntux nas huv đros, cxuô chuôz zis puôr lênhx muôx luz nênhx tsâu sor, shir phaz; blêx pur juk, nhux tưv muôx pur guôx, sơưr đơưk siz hluz, siz paz. No cux zos kror chiê paz nhuos sik paz, tuôr chiê têx zênhx muôx, hâur đêx hur nyiêz si hâur luz nênhx./.

(TTTN-Lik Thox cxêik nhênhv)