Nênhs Cho nhoz Yên Bái li ntênhs nox tsiêz 30

Tsôngv box….! Nênhs Cho khênhr xar tiêk, iz shông muôx 3 luz tsiêz, co zos tsiêz zênhz lix, tsiêz thanh minh thiêz tsiêz tâuz zax luz 7 hli đra, iz luz tsiêz nưk muôx iz kro jông thiêz têx chei txi côngv nox tsiêz ntơư  cux jông txơưr tsi siz thôngx. Uô li nênhs Cho têx chei txi côngv nox tsiêz ntơư zos li chas.

Nênhs Cho nhoz huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái ntênhs txi côngv nox tsiêz zênhz lix khênhr tâu tsưr tsix txix hnuz 15 txos hnuz 30 luz 12 hlik hli ntux, thâuv sđ tưz sâu tas têx kôngz. Nhoz cxuô jêx jok pêv tox, đrav har lok cux puôr lênhx lov jêv ntưk bax têx zuôr trâus txos chiê lêis, txi côngv trâu têx lâuk, pox côngz zơưv… Đros thiêz tsưr ziv tsiêz zos six hơưv chiê tas nro iz tsêr tâu nhoz so, siz chuôs njiz đhâu iz shông uô nox uô hâuk, nhiêk muk nhiêk đêz thiêz heik kriê zuk chuôz zis têx hâux lưv uô tâu hâur iz shông đhâu trâu pos zơưs pâuz txos.

Uô ntêx thâuv tưz xeir tâu six hơưv, hnuz nhôngs jông thiêz hu tâu lênhx txir nênhz tuôx, lênhx pox niêv hâur tsêr zos tuk uô thiêz krưr têx nduôr bax nox tsiêz. Nênhs Cho chor nduôr tsiêz tsuv zos nduôr tuôr hu uô nduôr gio……, đros tsưr ziv siêz xar zos muôz trâu pos zơưs, pox côngz zơưv côngz nox têx nduôr kaz yax mak chor lâuk tưz paz por hưv trâu chuôz zis uô kôngz lôngk, sâu tâu nju hâur shông đhâu, yuôr têx nuv li: tuô buô, tuô keiz, trâu luz trôngx mor hu pos zơưs, pox côngz zơưv côngz lok đros nox tsiêz ntơư zos lênhx txir nênhx li hâux lưv. Tix lâus Phùng Sinh Phúc, nhoz jok Ngòi Thuồng, xã Phúc Lợi, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái heik:

“Lêis pos zơưs tsuv muôx tuk keiz hâu, tuk buô đhâu thâuv tuô tsênhr uô tâu hur mak tsuôk zuôr kror siêz tso trâu sâuv thax đaz, 4 luz nduôr gù, 6 luz nduôr tuôr muôz tso uô 2 hax siz yôngx trâu 2 saz thax, têx txir ntông,  2 tuk caz tsiz lok zos kuôr njuôk muôx blôngx hur si. Uô ntêx thâuv zuôr muôz têx grêix mor, nduôr uz no tso trâu, lênhx tsưr tsêr tsuv qêz suô hur si luz thax co, hlôngr đuô têx poz cưk lok sik cxur hâur luz ntiv lok sik têik cxok shaz ntơư, hlôngr têx ntơưr đei thiêz 5 luz khoz đêx”.

Kror lar heik hâur nênhs Cho Lục Yên cêr chei nox tsiêz zênhz lix  no zos tsuôk zuôr siêz buô lok lêis pos zơưs. Nênhs Cho lơưr heik, siêz buô zos heik lok lênhx tsưr tsêr li siêz jông, hluz txos têx lâuk, pox côngz zơưv côngz. Yuôr têx grêix uz no mak tâu chuôz zis muôz uô yênhx ntâu zav lok nox. Đhâu thâuv hur si têx grêix, đêx chơưr, shaz ntơưr…..têx tâu bax muôx cxix trâu sâuv thax, lênhx txir nênhz tâu tuk tsưr tsêr hu tuôx hlôngr njêx muôs trâu chuôz zis tuôr txưv cuôv khoz 2 jâuk chiê heik thiêz hu chor lâuk lok đros nox tsiêz, đros por hưv têx lênhx nênhs hâur chuôz zis cov iz shông yiêz tsi muôx moz muôx gênhs, uô tâu nox tâu hâuk:

“Hnuz no zos jông hnuz jông nhôngs, chuôz zis nox tsiêz 30, hu pos zơưs, têx lâuk lok đros nox đros hâuk, đros por hưv tuk lâuk trâu tuk hluôk, têx hloz trâu têx zâu, por hưv tuz ci, xênhz lax xênhz nzưr, por hưv chuôz zis hla trâu shông yiêz uô tâu nox tâu hnar, tu tuz tu cir lok pur tsêr, tu tsiêx tsu cxu lok pur guôx, uô kôngz uô lông lok pur cxaz….”.

Đhâu thâuv txi, lêis pos zơưs tas li ntơư, lênhx txir nênhz hlơưr shaz ntơưr cxơưz, uô tsâus pox côngz zơưv côngz, pos zơưs thiêz hu lơưr đros chuôz zis nox tsiêz 30 tok shông yiêz. Têx grêix mor ntơư tâu lênhx tsưr tsêr muôz lok tso trâu sâuv trôngx trâu têx tuz nhuôs đros nox. Nênhs Cho lơưr xar tiêk, uô tsiêz 30 cux chênhr zos ntâuk grê iz shông sir jos khưr uô kôngz lôngk, tu zus tsiêx cxu viv li lok six zov chênhr trâu lơưr, chuôz zis tưs cux tsưr tsix uô 2, 3 trôngx jâuz mor hu têx cưr tix nênhx tsa sđ tuôx đros nox đros hâuk lov jêv, sik phôngv côngz hmôngr uô nox uô hnar hâur shông yiêz cov tâu trơưk tsưr ziv, siêz xar. Pos Lý Thị Pham, nhoz jok Làng Sài, xã Tsênhv qơư, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái shir phaz heik:

“Hnuz no chuôz zis uô 2, 3 trôngx jâuz mor hu têx cưr tix nênhx tsa sđ tuôx đros nox tsiêz, txơưv tiêk ntâu lok sik tsơưs ntơư cux zos ntâuk grê têx luôs hâux lưv sir jos uô hâur iz shông đhâu, lar heik zos heik trâu pox côngz zơưv côngz pâuz thiêz uô tsâus ntâu txos têx lâuk tưz paz por hưv trâu chuôz zis hâur iz shông đhâu, no zos pêz nênhs Cho nhoz Lục Yên txux chi vênhx huôv jông thâuv nzor”.

Nênhs Cho huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái chei nox tsiêz zênhz lix muôx ntâu kror jông thiêz zov chênhr hâur luz nênhx. Viv li, têx chei co txos nhiv no cux tsênhv tâu tuôr tsês thiêz uô đreiv kriê trâu têx tuz nhuôs hâur côngv thôngx nênhs Cho chiê têx hluôk pâuz thiêz đros por hưv tsês, tsi chiê pôngz plox./.

(Thiều Nghiệp-Riê Lâux cxeik, nhênhv) 

Pêz Hmôngz chêi đaz kruôk nox tsiêz 30

Đọc trên nền nhạc Mông

Thâuv bax tâu cxix cxuô zav trâu luz tsiêz, 4 six zar hnuz kêix tsiêz 30, cưr tix Hmôngz côngv iz xênhv, côngv iz tus đaz kruôk, tsuv xêir iz tus lâuk pâuz thôngz chêi đaz kruôk, zos tus tâu cưr tix iz xênhv ntơư njênhs chiê lưv suz trâu zuk xênhv nhoz côngv iz luz jok. Lưv suz tâu uô trâu têx qơư tiêx, cov sđ zôngx ziv mul lol. Lưv suz zos muôz iz tus lâu kêiz thiêz njưx iz txox hluô grênhz, iz tos khi trâu iz đraz tuk ntông nxêz, iz tos khi trâu hâur pâuk ntông nxêz, muôz grênhz njưx uô têx luz câux mê đros trâu têx pluôx ntâuz liêz đei đros txox hluô grênhz, iz ziv chuôz zis, tsuv tso iz tus hlôngr njêx muôs trâu tsêr nênhs ntơư gra têx trik yo tuôx lưv suz. Sđ zuôr mul lol đhâu txox hluô grênhz chiê lưv suz, qêz têx vix suz, vix sư, vix đaz bos hâur luz shông lâuk muk; hla trâu luz shông yiêz tas nro zuk xênhv hmôngz hâur luz jol ntơư zuôr muôx cêr nox kaz nhoz jông, uô nênhx yar ntux đris. Tas ntơư, gra tus kêiz thiêz tus ntông nxêz đros txox sơư gênhz mul trâu têx ndâux cêr yuôv chiê tuô cov kêiz tuôs, muôz nyar so trâu txox sơư grênhz thiêz tus ntông cov têx vix suz, vix sư trơưk txox cêr muk.

Đhâu phênhv lưv suz tas, cxuô lênhx sđ, nhiêk tror lok trâu nhiêk tsêr chiê lês cxuô hâux lưv hâur zuk ziv chuôz zis trâu hmo tsiêz 30.

Thâuv 4 six ntâu txos trâu 5 six zar hnuz kêix tsiêz 30, tus tsưr tsêr hâur ziv chuôz zis tsuv muôz 3 trêr njik shôngz, muôz iz pluôx ntâuz liaz khi chia qêz khơưz, uô ntêx hlo mal qêz ntơưv kror trôngx txuôk puôz kror txok lol trâu têx faz nza, zênhk nthaz lok trâu tos kror chuz thiêz qêz lok trâu saz kror trôngx tas li gra chox mul por tsês. Qêz nkhơưz tas, tus tsưr tsêr li txiar ntơưr lol phôngv zênhv, uô ntêx hlo zos lo trâu tus ndêx đaz, kror trôngx, kror txok, zênhk nthaz, triav txuôk, hlâu tưz gra lol tso trâu pêv hâur plas thiaz lo trâu chôngx kaiz chôngx buô. Phôngz zênhv, chênhr zos pêz Hmôngz têx cêr nênhx vênhx huôv jông tưz muôx thâuv nzor lok thiêz ntơư cux zos chuôz zis ndo txiax njis txos têx triav txuôk tưz đros zuk tsêr nênhs khưr đhâu iz shông chia lol so nox tsiaz. Yuôk Ly x Vưx nhoz jos Pha Khuông, xã Co Mạ, huyện Thuận Châu, Sơn La hêik pâuz lok chêi phôngz zênhv.

Băng tiếng Mông

Trơưl li pêz hêir Hmôngz, đhâu iz shông khưr uô kôngz lôngk thiêz hla trâu shông yiêz, zuk ziv chuôz zis muôx đas muôx jos, tu tsiêx lok pur guôx, khưr kôngz lôngk lok pur cxaz, uô nênhx yar ntux đris; li ntơư thiêx hu plis trâu iz tsê nênhs. Thâuv hu plis ntơư, tsuv khơưs kê chox lok hu plis trâu zuk tsêr nênhs iz lênhs iz luz thiêz khơưk sênhv 2 luz tso đros uô cê thiêz iz gơưs kêiz, iz tus gâux, iz tus lâu chia hu tsêr nênhs njux plis lol nox tsiêz tok luz shông yiêz. Đuô li oz luz kê, iz luz hu plis kôngz plis lông, plis tsiêx plis cxur, plis nhiêx, plis cuz; iz luz hu plis đaz vas đaz tsê lol đros nox tsiêz. Yuôk Ly x Vưx nhoz jos Pha Khuông, xã Co Mạ, huyện Thuận Châu, Sơn La hu plis tsiêz li no:

Băng tiếng Mông

Thâuv hu plis tas, chor kê tsuv chox lok txơưz trâu ntơưv kaz xưv caz. Muôz 2 tus kêiz hu plis chox lok tuô uô tâu siar, bo tso trâu iz luz tơưz lol sik luz qông, muôz mê njik mor đros trâu oz tus kêiz, li tror hu plis jiês tiv 2; Jiêv no cux hu iz zav li jiês xuz thơưx.

Trơưl li pêz hêir nênhs Hmôngz pox chox nox, zơưv chox uô, hmo 30 tsiêz ntơư, thâuv hu plis tas, tus tsưr tsêr tsuv txiar iz đaiv ntơưr yiêz lol uô xưv caz chia hlôngr trâu đaiv ntơưr xưv kaz kuz hâur luz shông lâuk thiêz tsuv muôz iz tus lâu kêiz kuô kơưk chox lol txi xưv caz; viv tưz por hưv zuk tsêr nênhs uô tâu nox, tâu hnar hâur shông đhâu, đros ntơư cux hêik oz niav txir xưv caz por hưv trâu zuk tsêr nênhs tơưv trâu shông yiêz uô tâu nox, tâu hnar, njiz cêr nox kaz nhoz jông. Tôngx fiêz x Vax nhoz xã Chiêng En, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La txi xưv caz.

Băng tiêng Mông

Tas ntơư, zos trôngx mor lêis đaz tsiêz 30. Hâur trôngx mor, tsuv muôx iz qông mor, iz ntiv grêix thiêz iz têik cuô grêix đros trâu oz pêz traz điar cxok ndis qông mor thiaz iz piz chơưr. Zos tus tsưr tsêr tsik pâuz uô, tsuv thor iz tus cưr tix iz xênhv, côngv đaz kruôk tuôx paz đros lêis đaz tsiêz. Thâuv uô tiêr têx chêi đaz kruôk ntơư, cxuô lênhx hâur tsêr nênhs thiêz cưr tix, nênhx tsa cxênhz jê tuôx đros nox pluôk mor tsiêz, hâuk piz chơưr phôngv côngz cov muôx đas jos, njiz ntâu cêr nox kaz nhoz jông trâu luz shông yiêz.

Txơưv tiêk, luz nênhx nhiv no muôx ntâu kror hlôngr yiêz, taz sik pêz hêir nênhs Hmôngz Sơn La  cux tsênhv tuôr tsês tâu zuk hêir nênhs têx cêr nênhx vênhx huôv jông cux li têx chêi đaz kruô nox tsiêz tsik chiê plox, muôx nhoz đros đrêiv hâur luz nênhx./.

                             (Tsu cxêik nhênhv-Va Lia, CTV CQTT Tây Bắc)

NÊNHS THÁI LI PHONGZ CXƯX NZUÔR PLÂUZ HÂU HNUZ TSIÊZ

          Nênhs Thái li phongz cxưx nzuôr plâuz hâu hnuz tsiêz reik đros thiêz jax đaz nênhs Lênhx nxêik Han, zos iz lênhx pox niêv txơưx njê, zos iz lênhx nxeik ho hlôngr uô iz lênhx hluôk tuz chiê mul tir ntâus tros châuz, thâuv lơưr tas tros châuz mul đhâu Mường Xo (huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu nhiv no) cux zos hnuz 30 tsiêz, zar hnuz keix hnuz co, tul nxeik Han tưz heik quân sĩ so, nzuôr chêr nzuôr plâuz hâu chiê hơưv jiês tir ntâus tros tâu zênhx liv thiêz hơưv tos shông yiêz. Cxôngx co txos nhiv no, nênhs Thái nhoz thax tsav Quỳnh Nhai- Sơn La; Mường Lay- Điện Biên; Mường Xo, Mường Tè- Lai Châu thiêz iz cxiê thax tsav txơưr tuôr tsês phongz cxưx co txos nhiv no chiê ndo txiêx njis txos lênhx nxeik Han thiêz cux zos chiê hơưv tos shông yiêz.

          Đhâu pluôs nox tar su hnuz 30 tsiêz, lênhx lênhx lâuk nênhs, hluôk nênhs, tuz nxeik hâur jos puôr lênhx mul ntơưv têx tul đêx chiê nzuôr chêr, nzuôr plâuz hâu. Lênhx tsưr tsêr mak gra lơưr iz traz triêv thiêz luz hnaz ntâuz pas muôx iz chuôz zênhx nhoz hâur hnaz paz por hưv trâu lênhx nênhs co. Pox niêv mak gra iz fiêz cuô nxêi cxur chiê nzuôr plâuz hâu. Đrâuv co, muôx lênhx nênhs ntâus đruôs, ntâus nxêz tôngx đruôk tôngx thôngz pov iz cheix ntux yiêz tưz txos jêx jos. Lơưr nênhs Thái li cêr chax chês, iz jos puôr lênhx muôx iz luz kror đêx txơưr thiêz cui tênhv txir nênhx nzuôr pês hâur đêx, pox niêv nzuôrđrav kaz đês. Lơưr max mav nho tâuz hâu trâu hâur đêx chiê nzuôr thiêz zôngv chês blôngx ntông blơưv cov plâuz hâu nhaz đêx tas. Đhâu co lơưr muôz chor cuô nxêi njiêz tsâu plâuz hâu cov hur si chiê tos iz shông yiêz lol txos. Pos Lò Thị Phái, nhoz phường Đông Phong, Thành phố Lai Châu puz pâuz:

          “ Lơưr nênhs Thái li phongz cxưx tsuv nzuôr tâuz hâu hâur hnuz tsiêz. Zar hnuz keix hnuz 30 tsiêz tas nro cxuô lênhx hâur jos mul nzuôr tâuz hâu chiê cxuôv tas têx môngr tsi jông hâur shông kuz mul. Xar njôngr iz shông yiêz muôx ntâu môngr jông”.

          Thâuv nzuôr chêr, nzuôr plâuz hâu, pox nhuôs lênhx tưs cux xeir têx qơư muôx môngr suôz jêz hur tiv zix chiê gra lol hlôngr trâu qơư cxok shaz sâuv thax đaz. Nzuôr chêr, nzuôr plâuz hâu hur si, lênhx tsưr tsêr zuôr mul hlơưr shaz hu pos zơưs. Pox niêv mak uô greix, uô mor, qêz suô tsêr, hnar trik yo yiêz trâu cxuô lênhx nênhs hâur chuôz zis. Têx hluôk tuz, hluôk nxeik mak xơưk têx luz poz jông gâux chiê por uô si...Zơưv Điêu Chính Ké, nhoz phường Tân Phong, thành phố Lai Châu puz pâuz cxaz:

          “ Lơưr nênhs Thái li siêz xar, nzuôr tâuz hâu hnuz tsiêz zos tsuv zôngv cuô zơưr njiêz, cuô bồ kết. Thâuv nzuôr tas têx môngr tsi jông zuôr tâu nzuôr mul tas, đhâu co mav lol hlơưr shaz thiêz bax têx chuôz zênhx chiê txi côngv pos zơưs...”.

          Phongz cxưx nzuôr plâuz hâu hnuz tsiêz nhiv no tsênhv muôx nhoz đros đrêiv hêir nênhs Thái chuôz zis. Thiêz phongz cxưx no tưz yênhx iz cêr vênhx huôv jông tâu nênhs Thái seiz jông tuôr tsês tsik chiê plox./.

( Thúy Ngoạn- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Ntux yuêz sâuv hâur trôngz Pha Đin

Nhạc nền Mông…

Nhoz hâur trôngz Pha Đin, muôx ntux yar, tux nas tsik so. Đhâu oz pêz hli chêix ntux no njiv mak pov hnuz tsơưs, huôz tsâuk niêz hâur yênhx hnuz yênhx hmo. Taz sik, nhiv kruôr txos chêix ntux yiêz, sâuv thax tsav trôngz Pha Đin yênhx shông muôx huôz tsâuk co xưk li tưz yiêz đuô thâuv pov têx pax txir đuôx, txir khơưz tơưs yiêz. Hâur tsôngv box Hmôngz nhoz Pha Đin li têx tsêr, têx chuz tơưl xưk li paz uô trâu sơưr đơưk sor đuô.

Nhạc hiệu của Đài TNVN…

Nhoz sâuv trôngz Pha Đin saz huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La sêiz car, txix thâuv 4 six 30 phênhz sơưr nzor, thâuv tas nro thax tsav tsênhv tsâuk ntux, hnuz tưs cux li, chor kỹ thuật viên trạm nta suôz FM Pha Đin, Đaix TNVN nhoz iz suôv faz Bắc tưz muôx njêx muôs ntơưv qơư ts nta suôz, qênhz yuôx têx meir bax uô hâux lưv. Uô chak cov taz por txos 4 six 45 phênhz sơưr nzor, Đaix TNVN li têx kror nta suôz tâu tso trâu sơưr đơưk mnôngs. Trạm FM Pha Đin muôx 30 KW muôx jênhv vưv txêik tso Đaix TNVN li chor tsaz yênhx trâu chor tỉnh Tây Bắc li Điaạn Biên-Lai Châu-Lào Cai-Yên Bái, tiv zix zos thax tsav ntus đriv Việt-Lào. Đuô li, iz hnuz, cán bộ kỹ thuật hâur cơ quan uô jênhv vưv thu tsaz yênhx luk mênhx cxưx tsơưs nênhs tso trâu sơưr đơưk mnôngs…Tiv trạm nhoz đêz tsênhv qơư, thâuv zuôr muk trâu pêv kror qơư no mak chor nênhs uô hâux lưv tsuv bax cxuô zav thiêz têx jâuz nox  cux tâu zuôr thâux muk tsês chiê nox hâur 10 hnuz. Đêx lok cux tâu zôngv cxênhx txuôs tiv muôx tsơưs đuô têx qơư kik. Kỹ thuật viên Nguyễn Hải Quân hêik: “Cán bộ kỹ thuật trạm FM Pha Đin tsar tov muk lok njiz ntâu phiv liv, muôx huôz tsâuk yênhx shông. Taz sik pêz cux taz por tso nta suôz huv six hơưv, cxix cxuô chiê xa tas nro Đaix TNVN li têx xor mông txos pox nhuôs sơưr đơưk mnôngs”.

Trôngz Pha Đin saz muk trâu huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên, trạm njuôk qiv hơưv Pha Đin nhoz sâuv iz por trôngz muôx huôz tsâuk yênhx shông. Txơưv cêr muk lok, qiv hơưv phiv liv, muôx têx thâuv mak grêk txos zênhz 4 tưv, taz sik 3 lênhx cán bộ nhoz trạm puôr lênhx zos Hmôngz yênhx hnuz hmo uô jênhv vưv sêiz njuok qiv hơưv trâu thax tsav Pha Đin. Thiêz, têx xor môngz qiv hơưv nhoz thax tsav tỉnh Điện Biên yênhx hnuz tâu chor tix lâus co sir jos uô tsik tsơưs. Trưởng trạm Fiêz Xênhv Vax puz pâuz: “Iz lênhx cán bộ nhoz no puôr lênhx muôx txơưx jênhv lok six siêz. Taz por têx njuôk xav jông tiv zix lok qiv hơưv nhoz cxuô qênhx shênhx. Tsik muôx nênhs uô tsik tiêr hâux lưv”.

Sâuv thax tsav trôngz Pha Đin, cêr shir phaz cux muôx đros đrêiv sơưr đơưk, viv tsênhv uô hâux lưv ntơưv no  thiêz njiz tâu chor tuz lênhv công an, quân đội uô côngz xưv thiêz pox nhuôs nhoz no têx jos iz ndis. Co zos têx jiês muk hâur jok chiê kriê pox nhuôs kriz đêix mnôngs, sêiz kaz qiv hơưv, sik đros chor đoanx thêv yax kriê Đảng, têz qơưk li têx cêr chêi trâu pêx xênhv, tuôr truôx ngaz tuk. Tsưr jok Hmôngz Huổi Ái, xã Mường É, huyện Thuận Châu Phêir Car Xênhv Vưx puz pâuz:

Băng tiếng Mông

(Nhạc nền Mông…)

Ntux yiêz lok txos hâur trôngz Pha Đin. Ntơưv qơư trôngz siêz no, txox cêr lox 6 tưz tâu kho uô yiêz ntâu ntu lox đar đros têx ndê nta suôz thiêz vi ba, njuôk xav qiv hơưv plox pliês hâur huôz chuô tưz paz uô trâu kror qơư no jông gâux đuô. Chor nênhs uô congz xưv nta suôz, njuôk xav qiv hơưv ntơưv no tsênhv đros sơưr đơưk nhoz no tok iz chêix ntux yiêz tsâu sor thiêz muôx cêr côngv siêz./.

(Bích Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv)