Hnuz 27/2, xar txos lênhx cưk yuôx Việt Nam

Đhâu hnuz yênhx lix têz qơưk 2/9/1945, Đảng, têz qơưk tưz yax kriê tâu chor y tá, bác sỹ kho moz txix cxuô zav yuôx thiêz têx chuôz zênhx jông. Chor nênhs no tưz sir jos muôx têx gôngr côngv jông trâu luôs hâux lưv cxiv tsa thiêz por vêv têz qơưk. Iz cxiê lênhx nênhs tưz zos yênhx zênhz shôngx lox tôngv, zênhx shôngx lưx lươngv vũ trang mak côngz bê đros đrêiv têx côngz trinhx y học thiêz chơưv paz lênhx nênhs tưz tsik zos hâur têz qơưk xưz mak đrâuv ntiêx têz thiêz. Chiê ndo txos têx côngz lox co, têz qơưk tưz zuôr hnuz 27/2/2955, hnuz hloz Hôx xa ntơưr trâu nganhx y tế, zos hnuz cưk yuôx Việt Nam.

Hâur lịch sử y học Việt Nam, cux muôx lok six chôngz lênhx cưk yuôx siêz jông, sir jos uô hâux lưv. Hải Thượng Lãng Ông Lê Hữu Trác tưz kriê: “tsik muôx kror hâux lưv tưs siêz jông txix chơưv kho lênhx nênhs. Tsik muôx kror hâux lưv tưs tsik jông bâuv li hâux lưv chơưv paz lênhx nênhs tsik tâu uô jông”.

Hloz Hôx zos iz lênhx nênhs uô ntêx hlo lok cêr uô nênhx jông cách mạng. Đros chor cưk yuôx, hloz Hôx hax zav tsov cưv txos shưz xar. Hâur ntơưr xa trâu nganhx y tế hnuz 27/2/1955, hloz Hôx hêik: “Nênhs moz muôz lơưr txox siêz trâu nêx. Chính phủ khov vav trâu nêx hâux lưv chơưv kho moz thiêz tuôr chiê đas jos trâu tsôngv box. Co zos iz jênhv vưv lok six jông. Viv li, cán bộ tsuv tsoz phưz nênhs moz xưk li zuk têx cưr tix nênhx tsa, sêiz lơưr kror moz cux xưk li zuk moz. Cưk yuôx li lênhx niêv, lo luk co hêik lok six zos”.

Uô lơưr hloz hôx luk kriê, chor cán bộ y tế txix tỉnh txos xã, nhoz đêz, tox siêz tưz sir jos hla đhâu têx phiv liv, hâur oz jiês ntâuk tros châuz Pháp thiêz Mỹ muôx yênhx puô lênhx cán bộ y tế tưz trâus tuôs trâu hnuz tiêx tuk têz qơưk. Hâur ntu tiêx tuk nhiv no, phuôx huiz xar tơưv, nhênhz chơưv thiêz sir zôngv têx khoa học-kỹ thuật yiêz, nganhx tror sir jos chơưv paz, chơưv kho đas jos trâu sơưr đơưk tâu Đảng, chính quyền njênhs njôngr. Chôngz lênhx nênhs tâu kruôk….Njiê cxuô, chor cưk yuôx pêz têz qơưk nhiv no cux zos chor nênhs jông, yênhx hnuz sir jos viv pêx xênhv li đas jos. Iz cxiê lênhx nênhs tsênhv tso nyar chơưv paz chor nênhs moz, muôx nênhs paz nhiêx txiêx chiê nênhs moz pluôs kho moz, muôx nênhs mak njuôk kho moz muôz yuôx tsik zuôr nhiêx txiêx.

Luz nênhx nhiv no, nhiêx txiêx zos kror zov chênhr, uô ntêx hlo. Txix co, uô muôx yưv têx phiv liv hâur luz nênhx. Nênhs jông, siêz jông mak tsik bluô nux. Cưk yuôx cux li, zos tiêk tas nro yênhx kror siz pâur, muôl muôs tsik muôx siez hluz mak zuôr hêik tsik tâu txos shưz xar. Hâur kror yiêz, chor cưk yuôx txơưx, siêz jông cux muôx ntâu tsar tov chiê uô bluô nux. Kror co zos txix lơưr luz siêz jông thiêz cưk yuôx txơưx. Kror co zos kror huv đros, xã hôiv, thiêz pêx xêhv lok six tsov cưv txos thiêz hênhr kruôk. Taz sik, muôx iz cxiê lênhx cưk yuôx tsik tsov cưv txos nênhs moz, viv chor nênhs no tsik xar kho moz trâu chor nênhs moz thiêz tsênhv uô trâu kror hâux lưv chơưv kho moz tsik jông. Taz sik, chor nênhs li co muôx tsik ntâu, viv li tsik tiêk oz pêz lênhx nênhs li co mak chiê xar tiêk chor cưk yuôx zos chor nênhs tsik jông,  txix co tsik tsov cưv txos chor cưk yuôx luz nênhx. Chor cưk yuôx txơưx, siêz jông zênhx nto bê đros đrêiv sơưr đơưk hâur luz nênhx.

Ndaz ndơưv chiv nhênhv hnuz cưk yuôx Việt Nam, vav tiêk chor cưk yuôx tsik so ndo njôngr thiêz uô jông lơưr hloz Hôx luk kriê: “Lênhx cưk yuôx txơưx tsuv jông xưk li lênhx niêv”, sir jos đuô trâu hâux lưv tsoz phưz đas jos trâu sơưr đơưk hâur luz nênhx nhiv no thiêz hâur ntu zuôr txos, huv đros trâu Đảng, têz qơưk thiêz pêx xênhv luk kruôk thiêz njênhs njôngr; cxuô lênhx cán bộ y tế tsuv pâuz xêir cêr uô nênhx trâu zuk, sir jos viv nênhs moz, viv sơưr đơưk./.

(KT-Lik Thox cxêik nhênhv)

Phax tuô nak tsuôs ruôr hiêv tsoz chos

          1. Tsưr zivtir thêir:

          - Thax tsav qơư tsôngv box nhoz huôv tsar cêr uô nênhx: Zôngv têx tsưr ziv li: zôngv nziêz chuôz nak... Tsov cưv tso trâu têx qơư nak tsuôs khênhr đhiê mul lok đhâu.

          - Hâur têx liêx têz:

          + Vêv xênhz liêx têz tsi chiê nak tsuôs muôx qơư nhoz uô jêk: Tsuv luôx đrox hur si, đu lus, nriêr thiêz ruôr têx qơư tsuôs khênhr nhoz, njeis têx nhaz blês đrav liêx, tsi tso nhaz blês trâu hâur têx liêx têz .

          + Ntês tsuôs cxôngx têx tsưr ziv li, khơưz kror, lâuz đêx, zôngv nziêz chuôz nak... Tsov cưv: thâuv khơưz kror ntês nak tsuôs, tsuv muôz tsuôs phâus jông tsi uô kiês nênhs tênhx qơư.

          2. Tsưr ziv zôngv yuôx tir thêir:

          - Zôngv yuôx Biorat tuô tsuôs: Yuôx tuô lov tsuôs tsuv tâu por coar jông, zôngv hâur six hơưv lur, viv li thâuv zôngv tsuv qênhz yuôx jông six hơưv sir zôngv thiêz zôngv ciês thâuv krêz poz yuôx ntơư. Tso yuôx thâuv tưz tsâus ntux, tso ntâu chiê tax chêx cuk siêz. Tu zus yưk hâur têx chuôz zis....

          3. Tsưr ziv yuôx tuô lov:

          - Zôngv têx zav yuôx tuô lov tsuôs shơư hâur têx zav nox tsuôs nhiêv nox...Tso ntơưv têx qơư tsuôs khênhr mul lok đhâu.

          - Qơư tso yuôx tsuv đêz qơư tsôngv box nhoz uô nênhx, đêz hâur đêx xênhz huôx, đêz qơư tso tsiêx cxu, keiz, ok. Tso yuôx thâuv tsâus ntux, thâuv tsuôs nox tsuv thiêz nak tsuôs trâus tuôs tsuv phâus cov jông. Lênhx nênhs muôz yuôx tuô lov tsuôs shơư têx zav nox thiêz lênhx nênhs muôz yuôx lov nak tsuôs ntơư tsuv zôngv ntâuz bos kror ndâux, têx yuôx lov nak tsuôs ntơư thiêx tsik uô ruôr hiêv txos lênhx nênhs li luz chêr thiêz têis cik tov kaz, tsuv njêis hur si têx yuôx lov nak ntơưr chox muk phâuk.

          - Uô ntêx thâuv tso yuôx tsuv thôngz pov trâu tsôngv box pâuz lok six hơưv, qơư tso chiê chuv tôngv cơư tsiêx cxu, keiz ok.

          - Sâu têx chuôz zênhx, tsuôs trâus tuôs chiê taz por vêv xênhz tênhx qơư. Tsi zôngv tênhv thiêz tsik  zôngv têx zav yuôx tuô lov tsuôs tsi muôx bê hâur ntơưr trơưk li chei tso tơưv./.

(Thu Thùy- Txâur Vax cxeik nhênhv)