Têx lênhx tuz lênhv trâul moz thâuv tưs cux zos têx lênhx uô ntêx nyuôs

Zuôr xar muôx 90 shông, zơưv Trần Phú Vinh, tuz lênhv trâul moz hov ¼ thâuv ntu tir ntâuk trol châuz nhoz jok Hồng Sơn, thị trấn Sơn Thịnh, huyện Văn Chấn cux tsênhv sir jos moz siêz lus huôv tsar uô nox. Đros tir ntâuk trol châuz Pháp thiêz trâul moz trâul saz hâur cxiv tsav trol  nhoz Điện Biên, tror lok Yên Bái shông 1974, seiz pov nhoz Văn Chấn muôx qơư lox đar, jông chos têx tsoz chos ntông nox txir muôx grik, zơưv đos pox niêv qir têk krêz phaz huôv tsar uô nox uô hnar. 8 cxênhz ntâu xưv phaz ar têz, zơưv Vinh chos têx txir lưk pax, txir lưv tsiz mê lok zos txir nhãn Hưng Yên, shơư iz cxiê zav jâuz tâuv uz no hâur xuz ntông. Đros thiêz muôx 100 tsoz txir lưk pax, 50 tsoz txir lưv tsiz mê li heik sâuv, xav kror đruôz đraz iz shông gra lok phênhv sâu tâu xar 100 tsov đeiv trâu chuôz zis. Zos lênhx nênhs xuz thơưx chos txir lưk pax nhoz Văn Chấn viv li tsơưr lươngv têx zuz ntông nox txir no jông, tâu tsôngv box sđ nhoz jê iz ndis zuôr gra muk chos chiê huôv tsar muôx ntâu zav tsoz chos no, txi txir nox kaz thiêz tâu chor tuz luôv tuôx zok nriêr zuôr txos ntơưv qơư.

“Pêz khov trâu têx tsoz chos ntông nox txir no tưz txâuk nox txâuk hnar lơưv, tsi tas cxơưx ntâu thiêz”.

Lênhx trâul moz trâul saz thâuv ntu tir ntâuk trol châuz hov 4/4 Hoàng Đình Pháp, nhoz jok Văn Thi 4, thị trấn Sơn Thịnh, huyện Văn Chấn ho huôv tsar uô nox tsi thôngx li heik sâuv. Đros tir ntâuk trol châuz Mỹ tror lok ntơưv qơư nhoz trâul moz trâul saz ntâu, taz sik zơưv thâuv tưs cux sir jos huôv tsar uô nox. Tu zus buô, khơưz pak đêx tso njêl zus, chos ntông nox txir…., uô đaz tsi, uô zav nuv tưs  zơưv cux sir jos cơưv shâuv têx txux chi, tsưr ziv uô chiê uô tâu jông trơưk siêz xar. Zơưv Pháp tsênhv muk hur si đrav Viện Kôngz nuv chiê zuôr têx zuz nôngz kôngz, tsiêx cxu fiv đros zuk thax tsav qơư nhoz chiê uô thiêz zus. Sir jos huôv tsar uô nox uô hnar thiêz uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv, viv li zơưv Pháp tâu tsôngv px njênhs thiêz nhiêv txos, xeir uô tsar jok:

“Heik cov ntơưv qơư moz siêz, muôz jông six hơưv chiê uô li chas yênhx lix cov tâu têx paz huôv tsar uô nox lok sik HTX chiê chor nênhs trâul moz thâuv ntu tir ntâuk trol châuz ntơư muôx six hơưv, hnuz nhôngs đros huôv tsar uô nox uô hnar, gra siêz phênhv sâu tâu”.

Pos Lò Thị Nga, Phưv Chủ tịch Ủy ban huyện Văn Chấn heik pâuz: Ntơưv qơư muôx 230 ntâu lênhx tuz lênhv trâul moz trâul saz thâuv ntu tir ntâuk trol châuz. Iz chas cxuô cấp hâu nov ntơưv qơư têx cêr moz siêz txos, chor tuz lênhv lâuk li heik sâuv tưz sir jos huôv tsar kinh tế chuôz zis, uô bluô nux trâu têz qơưk, cxaz chuôz têx phôngz yaox sik tưr uô nuv hâur qơư nhoz li: Cxiv tsa jêx jok yiêz, cxiv tsa luz nênhx vênhx huôv, tsưx phưv truôx tuk têz qơưk, zos tsov iêr chi cax trâu cxênhx hluôk, têx tuz nhuôs cơưv shâuv, uô trơưk:

“Têx lênhx tuz lênhv lâuk trâul moz trâul saz tror lok ntơưv qơư nhoz thâuv tưs cux sir jos moz siêz lus huôv tsar uô nox, uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv, choz kriê têx tuz nhuôs siz tưr đros luôs lưv tus uô nox uô hnar chiê cxuz cêr yeiz pluôs”.

Chiv nhênhv 74 shông Hnuz xaz pênhz-Thik xênhz lok zos hnuz Thương binh-Liệt sĩ shông no, huyện Văn Chấn muôx zuôr xar iz cxênhz lênhx nênhs muôx côngz têz qơưk tâu Chủ tịch têz qơưk muôz huv puz; 410 lênhx nênhs thiêz têx chuôz zis muôx côngz trâu têz qơưk tâu huyện muôz huv puz. Đảng, têz qơưk, hâu nov ntơưv têx cêr moz siêz, paz max zos tsưr ziv cxơưz cxiz trâu chor tuz lênhv lâuk trâul moz trâul saz thâuv ntu tir ntâuk trol châuz, chuôz zis muôx côngz têz qơư muôx nzir đas jos chiê huôv tsar uô nox, muôx luz nênhx tsâu sor, cxiv tsa têz qơưk ziv hnuz ziv huôv tsar, vav mênhx ./.

                                     (TTTB-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tix lâus Hòa Xênhv Zax uô bluô nux txix chos cuêv fix, tu zus tuv  cov tros

Chor nênhs nhoz jok Khe Thượng-Làng Mới, xar Cốc Lầu, huyện Bắc Hà (Lào Cai) lênhx tưs cux shir phaz đros tix lâus Hòa Xênhv Zax,  zus shông 1978, mênhx cxưx Hmôngz li têx sir jos hâur uô nox chiê uô bluô nux. Tix lâus zos lênhx nênhs chiê sơưr đơưk hâur jok cơưv shâuv thiêz uô trơưk.

  Đros Đoanx cán bộ Hôiv Nôngx mênhx xar Cốc Lầu muk ndis shuôk thax tsav trôngz lox đar zos tix lâus Hòa Xênhv Zax luz trôngz ar têz chos cuêv fix, lênhx nênhs tâu xav zos chuôz zis pêx xênhv txơưx uô nox cấp tỉnh, hlôngr njêx muôs huyện Bắc Hà dự jiês cơưv ntâuk gri 5 shông phongz yaox pêx xênhv txơưx uô nox tỉnh Lào Cai, ntu 2006-2020. Tix lâus cux zos chuôz zis chos yiêz tsoz cuêv fix đros thax tsav lox đar tiv zix xar Cốc Lầu nhiv no, thâuv muôx zuôr xar 10 héc ta cuêv fix txix 3-8 shông.

Chox pêz muk ndis shuôk chuôz zis pêz thax tsav trôngz chos cuêv fix njuôz jông, tix lâus Hòa shir phax puz pâuz, thâuv ntêx no, cux xưk li ntâu ziv chuôz zis mênhx cxưx Hmôngz txơưr đuô hâur jok, tix lâus chuôz zis luz nênhx phênhv ntâu zos khov trâu chos poz cưk, chos blêx sâuv têx ar têz, tu zus zâu thiêz muk trâu cxuô luz ciêz nhoz tox siêz chiê muôs ntâuz, tsôngk yo trâurr lâus. Sir jos khưr uô nox lok cux tsuôk txâuk nox xưz,  tsik muôx chiê cxênhx txuôs hlo.

Tâu cxaz chuôz lớp kruôz kriê lok uô kôngz jôngr nuv, tix lâus pâuz tâu tsôngv box Cho nhoz huyện Bắc Hà, Bảo Yên, Bảo Thắng muôx tâu phênhv sâu truôx tuk txix tsoz cuêv fix. Tix lâus Hòa tưz tuôx sêiz shuôk, cơưv shâuv, thiêz zuôr zuz cuêv fix lok chos. Hâur 2 shông 2014-2015, đrâuv têx ar têz zos niêv txir muôz, txos thâuv têz qơưk muôx tsưr ziv uô cêr tuôx trâu jêx jok, tix lâus chuôz zis tưz muôz iz kror ar chiê uô viv tâu pâuz nzir nhiêx txiêx xar muôx 700 triệu đêiv. Tsik uô li iz cxiê chuôz zis txơưr zos muôz zuôr yêz, cxiv uô vax tsêr, tix lâus Hòa zôngv chor nhiêx co yưv pênhr chiê zuôr nzir ar têz, zuôr zuz ntông, qir zuôv, ntiêr nênhs khơưz kror, chos yiêz muôx 6 vạn ntâu tsoz cuêv fix, bâuv li muôx 6 héc ta ntâu cuêv fix.

Tơư têl trâu trôngz cuêv fix hloz njuôz jông, ntông lox, siz luôs, tix lâus Hòa hêik: “Txos hli 8 shông 2021 no, cur chuôz zis tror txiêr chês, sâu blôngx jiês tiv 2, têx jâuv cux zuôr paz sâu tâu iz kror nhiêx. Hâur shôngk shông 2020, cur chuôz zis piz sâu đê têx blôngx jiêz kruôr chox muk muôs tâu 30 triệu đêiv ntâu. zuk tsik tâu sâu txiêr têx ntông viv chos siz, tu trơưk tsưr ziv kriê uô, ntông hloz lox sêi, chiê chor cuêv fix hloz lox, huôv tsar hâur ntâu shông, tsơưr lươngv têx trox sâu tâu ntâu, muôs tâu gri, thâuv co zuôr paz muôx tâu phênhv sâu ntâu đuô”. Tix lâus Hòa oz niêv txir tu têx ntông cuêv fix huv zos li kỹ thuật tưz tâu kruôz kriê viv li chor cuêv fix hloz lox, huôv tsar jông thiêz zuôr txos no zuôr paz trâu tix lâus chuôz zis muôx tâu phênhv sâu muôx yênhx tiv đêiv.

Đros co, uô tsưr ziv “muôz lur zus ntêr”, hâur ntu tok muôx tâu phênhv sâu txix cuêv fix, tix lâus chuôz zis sir jos tu zus tưv muôs grêix, thâuv tưs hâur chuôz zis luz tsêr guôx tu zus cux muôx 15 tuk tưv. Shông no tix lâus chuôz zis muôs 9 tuk viv tsik yuôr thax tsav qơư chiê tu zus, đuô thiêz zos tsuv sir jos tu têx cuêv fix tưz piz jông sâu muôs, tsuôk tu zus 2 tuk chiê paz trâu uô nox thiêz muôz trâu chor chuôz zis pluôs hâur xar tu zus siz phêiz 4 tuk.

Khov chos cuêv fix, tu zus tưv cov tros, txix shông 2019 txos nhiv no, xav mak iz shông tix lâus Hòa chuôz zis sâu tâu muôx 200 triệu đêiv iz shông, zos yênhx chuôz zis muôx thiêz bluô nux. “Tix lâus Hòa chuôz zis li thax tsav chos cuêv fix muôx 8 héc ta ntâu txix 3-7 shông tưz muôx chôngz lênhx nênhs sâu zuôr cuêv fix nhoz Yên Bái, Bảo Thắng, Bắc Hà tuôx ti gâuk qơư chiê sâu zuôr đros gri txix 2,5-3 tiv đêiv, taz sik chuôz zis tsik tâu xar muôs. Viv tsuôk txix 3-5 shông thiêz, thâuv chor ntông chos tâu muôx 10 shông, thax tsav chos cuêv fix no xav lơưr sâuv ciêz đrôngs cux zuôr paz sâu tâu muôx 5 tiv đêiv” zơưv Hầu Xuân Cầu, Chủ tich hôiv nôngx mênhx xar Cốc Lầu khav tênhv li co. Muôx txâuk nox, cxênhx txuôs, tix lâus Hòa Xênhv Zax sir jos paz trâu chor chuôz zis pluôs hâur jok, xar lok zuz nôngz tsoz chos, phêiz kênh têx chênhz zênhv hâur chos, tu thiêz sâu đê cuêv fix, chos blêx liêx trâu sơưr đơưk pâuz. Tiv zix, thôngz đhâu Hôiv nôngx mênhx xar hêik pâuz, tix lâus Hòa chuôz zis tưz jênhv paz trâu 5 ziv chuôz zis pluôs txix tsưr ziv muôz trâu iz chuôz zis txêik 5 triệu đêiv tsik zuôr nhiêx liv chiê zuôr qir zuôv, zuz nôngz cuêv fix thiêz yax kriê, hêik kriê kỹ thuật chos, tu têx cuêv fix thiêz tu zus. Txix co paz trâu chor chuôz zis no huôv tsar tâu uô nox thiêz hla đhâu cêr pluôs.

Đros têx sir jos hâur huôv tsar kinh têr, cxaz chuôz phongz yaox Hôiv nôngx mênhx, tix lâus Hòa ziv chuôz zis tâu hênhr kruôk zos chuôz zis txơưx uô nox cấp tỉnh. Kaz shông 2020, tix lâus Hòa zos iz hâur chor nênhs hlôngr njêx muôs huyện Bắc Hà dự Jiês cơưv ntâuk gri phongz yaox pêx xênhv txơưx uô nox tỉnh Lào Cai, ntu 2005-2020.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk xâuk li no xưz. Phênhv no zos Đaix nta suôz Việt Nam nhoz thax tsav Tây Bắc uô. Phênhv no muôx Tsênhv qơư cxơưz cxiz uô kôngz Têz qơưk đros paz uô./.

(Lầu Chia-Lik Thox cxêik nhênhv)