Têx uô tâu jông txix luôs hâux lưv yax kriê “3 tsi” đros thiêz jôngr ntông

Txix tsênhv qơư xã Quảng Thành, thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắc Nông muk trâu tiểu khu 1690, zos Ban seiz car jôngr phax phưv Gia Nghĩa car seiz 20 ntâu cêik, phênhv ntâu zos cêr har jôngr. Ntơưv no muôx iz jok, tsôngv box nhoz ntâu ziv, muôx nhos 2 cxênhz lênhx nênhs. Co zos têx chuôz zis tsôngv box nhoz faz Bắc yêik txar lok nhoz tsi trơưk chei txix thâuv tsa tâu tỉnh Đắc Nông. Zuôr xar 15 shông uô nênhx nhoz ntơưv no, têx chuôz zis tsôngv box co tsi so ntor luôx jôngr ntông uô liêx têz, zok tuô têx tsiêx kuk thiêz nav têx ar har jôngr tsi trơưk chei. Taz sik tsôngv box luz nênhx cux lok six txov nhêv.

Tix lâus Đại Xênhv Shôngx nhoz no heik pâuz, tsôngv box phênhv ntâu zos uô jos trâu luôs lưv tuk, luôs ntiêr cưr uz cưr no; cưr, thâux ntông trâu têx lênhx nhoz saz đrâuv tuôx ntor, cơư; ntor luôx jôngr uô liêx têz, zok tuô têx tsiêx kuk. Taz sik txix thâuv hâu nov thiêz ngênhx muôx vax huôv tuôx yax kriê, vênhv tôngv mak tưz tsi muôx têx li heik ntơư lơưv:

“Har jôngr nhiv no txưr tas lơưv, viv li zuk tsi tâu chei thiêz tsi car ntor luôx têx jôngr ntông li đrav ntêx. Cur 2 niêv txir thâuv tưs mor nox tas mak mul uô jos chiê zuôr cxur, zuôr njêr, mì chính têx lok nox, zuk ho mul zok nriêr lưv zav hâux lưv uô chiê muôx nzir nhiêx zuôr têx uz têx no trâu chor nhuôs li: Muk uô jos luôx têz, trâu qir.....trâu luôs lưv tuk”.

Tix lâus Tuz Xênhv Shôngx, tsar jok Nghĩa Lợi, xã Quảng Thành, thị xã Gia Nghĩa heik pâuz, ciês luz jok no muôx 200 ntâu ziv, lơưr lok pêv têx tỉnh tox siêz faz Bắc lok nhoz. Iz ntuk ntêr thâuv nhiv kruôr tsa tâu tỉnh, thax tsav no tsi tâu muôx qơư hành chính, tsôngv box sđ siz zâuv khiêr têz qơưk tsi trơưk chei lok nhoz hâur têx har jôngr, viv li lok six lax car seiz tâu. Têx shông jê lok no, Ủy ban xã thiêz ngênhx muôx vax huôv tsi tiêk sir jos yax kriê mak tsênhv choz hâux lưv tsênhv tsênhz trâu Tsar jok hâur hâux lưv car seiz tsôngv px, txưr tsi khênhr sđ nav têx ar har jôngr, ntor luôx jôngr ntông. Tsar jok Tuz Xênhv Shôngx chuôz zis zos chuôz zis uô ntêx uô hlo; tsuôk uô liêx, uô têx vax iz ndis zuk vax tsêr thiêz tu zus nhux, taz sik luz nênhx tưz truôx tuk:

“Cur nhoz no car seiz tsôngv box tsi tâu uô têx tuk tsi tsik trơưl chei, heik kriê tsôngv box sđ tsưr ziv huôv tsar uô nox. Tsôngv box nhoz no puôr lênhx lok six txov nhêv viv hộ khẩu tsi tâu muôx, têx nhuôs mak tsi muôx ntơưr krêz xênhz, uô tsi tâu iz zav ntâuz ntơưr  tuk tsi hlo viv li tsôngv box lok six txov nhêv”.

Zơưv Phạm Mạnh Hồng, Phưv Tsar Công an xã Quảng Thành heik pâuz, ntơưv qơư nhiv no tsênhv seiz car 900 ntâu ha har jôngr cxuô zav. Thâuv ntêx, qênhx shênhx ntor luôx jôngr ntông uô liêx têz thiêz nav ar, muôs ar tsi trơưk chei mak muôx yưv tsi so. Tsuôk xav hâur 3 shông txix 2014 txos 2016, muôx 100 ntâu ha jôngr ntông trâus ntor luôx, phênhv ntâu zos tsôngv box ntor luôx jôngr uô liêx têz. Chiê car seiz jông têx har jôngr muôx nhiv no, hâu nov ntơưv qơư thiêz ngênhx muôx vax huôv tsưr tsix yax kriê thiêz heik têx chuôz zis tsôngv box cir ntơưr nhav “3 tsi đros thiêz jôngr”. Ntơư zos tsi ntor luôx jôngr ntông, tsi zok tuô têx tsiêx kuk thiêz tsi nav, tsi muôs têx ar har jôngr. Jux juk uô trâu tsôngv box sđ to tâuz, gra siêz txux chi tsưr ziv, tsi lav tâuk lav ntor luôx têx jôngr ntông li đrav ntêx uô uz uô no:

“Đhâu thâuv công an xã đros công an thị xã uô tsaz yênhx 3 tsi, vênhv tôngv tsôngv box fuô kriê chiê sđ pâuz tiêk, zuk tsênhv khiêr têz qơưl lok nhoz tsi trơưk chei hâur têx ar har jôngr, hâur têz qơưk ar têz viv li tsôngv box tsuv cir ntơưr nhav luk tsês “3 tsi, ntơư zos tsi ntor luôx jôngr, tsi tuô têx tsiêx kuk thiêz tsi nav, tsi muôs têx ar har jôngr ....”, mak đhâu ntơư cux tâu tsôngv box jông siêz, thôngx ziv uô trơưk. Txix thâuv co txos nhiv no tưz txo grêk tsơưs têx txuz ntor luôx jôngr ntông, muôs ar har jôngr. Thiêz têx lênhx tsôngv box nhoz đêz lơưr cux tsơưs tuôx trâu thax tsav no đuô, tsi xưk li đrav ntêx lơưv”.

Xã Quảng Thành muôx zuôr xar 5 cxênhz lênhx nênhs, hâur ntơư muôx 2 cxênhz lênhx zos tsôngv box heir nênhs tsơưs khiêr têz qơưk tsi trơưk chei lok nhoz. Trơưk li Ủy ban thị xã Gia Nghĩa tsưr ziv, 2 shông tror lok no, chiê car seiz tâu jông têx lênhx tsôngv box khiêr têz qơưk tsi trơưk chei, thax tsav xã tưz muôx nzir 2 jok tâu yênhx lix, co zos Nghĩa Thắng thiêz Nghĩa Lợi. Zơưv Phạm Công Chiến, Chủ tịch Ủy ban xã heik pâuz, txix thâuv 2 jok no tâu yênhx lix, hâu nov xã tsi so tso canr bôv muk trâu jêx jok shuôs thiêz heik kriê tsôngv box sđ tsưr ziv huôv tsar uô nox, tu zus tsiêx cxu. Txix ntơư, tsôngv box luz nênhx tưz jux juk hlôngr yiêz, tsi ntor luôx têx jôngr ntông li đrav ntêx lơưv:

“Xã tsi so chox kriê công an muk hâur thax tsav chiê qênhz yuôx shuôs têx lênhx tsôngv box khiêr têz qơưk tsi trơưk chei lok, chiê pêz muôx tsưr ziv car seiz. Đros thiêz pêz xã mak vênhv tôngv tsôngv box sđ cov muk nhoz trâu têx thax tsav qơư pêz tưz njuôk uô ar nhoz saz đrâuv têx ntus jôngr. Tiv 2 zos ntor luôx jôngr mak pêz tưz fuô kriê trâu sđ cov tsi cxoz lav tâuk lav ntor luôx têx jôngr ntông, tsi so yax kriê yênhx lix câu lạc bộ 3 tsi li heik sâuv chiê tsôngv box siz chos cir ntơưr uô trơưk. Six hơưv nhiv kruôr đhâu mak têx txuz ntor luôx jôngr tưz txo grêk tsơưs, tsôngv box uô jông lơưr tsưr ziv li heik ntơư”.

Tsôngv box khiêr têz qơưk tsi trơưk chei tsênhv zos iz phiv liv lox trâu têx thax tsav qơư hâur Tây Nguyên. Hâur ntơư, lar heik zos qênhx shênhx ntor luôx jôngr, muôs têx ar har jôngr tsi trơưk chei, đros trâu ntâu kror uô ruôr hiêv phiv liv đrâuv. Xã Quảng Thành, thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắc Nông fuô uô trâur nuv “3 tsi đros thiêz jôngr ntông”, xuz thơưx tưz uô tâu jông thiêz muôx têx uô tâu lơưr trâu ntâu thax tsav qơư txơưr đuô./.

(TTTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tix lâuk Tsaz A Pao tu zus tưv sha nhuôs

( Hlôngr suôz)

          Nhiv no, chuôz zis tix lâuk Tsaz A Pao nhoz jos 9, Vài Siêu xã Thượng Hà li paz tưv nhiv kruôr tâu lơưr cxôngx qơư tso nhux lol jê tsêr nhoz chiê jav jiês ntux no zuôr txos. Tas nro paz tưv muôx 21 tul, hâur co muôx 10 tul niêv nhux sha nhuôs, iz shông chungz fênhx tix lâuk chuôz zis muôs 3 txos 5 tul. Tâu pâuz shông 1994 tix lâuk Tsaz A Pao đros pox niêv zos Zax Thị Mây txar cxôngx Si Ma Cai lol nhoz ntơưv jos 9 Vài Siêu xã Thượng Hà. Qir thơưx, tix lâuk zus 1 txos 2 tul tưv chiê leix têz. Tov kaz no pov nhoz no muôx ar têz đar, muôx qơư tso nhux. Cxôngx co tix lâuk truôx siêz yưv pênhr huôv tsar tu zus tưv uô hax huv.

          Lơưr tix lâuk Pao mak tu zus tưv tsi lax, đrâuv yưv pênhr qir thơưx, phax tar moz trâu paz tưv mak coaz tsôngv đuô zos nênhs tu zus tsuv gruôs. Tsoz phưz jông nhux thiêx khênhr hloz, chox lol phênhv sâu trâu zuk. Tix lâuk chuôz zis tsês 1 hecta ntâu chiê chos đrox, niêx shông thâuv sâu blêx tas, tix lâuk cux sâu têx hnhaz blês uô jâuz puz nhux nox. Thâuv muôx xor mông qiv hơưv no njiv tix lâuk ho lơưr nhux lol jê tsêr chiê zôngx ziv tsoz phưz, jav ntux no njiv. Khov co muôx têx shông sâuv thax tsav huyện muôx zuôr xar 1000 tul nhux tưv nhux đas trâus tuôs no mak tix lâuk li paz nhux cux tsi trâus zênhr shar tul tsi.

Nhạc cắt

          Tix lâuk Pao puz pâuz, tu zus nhux tưv ntu nhux sha nhuôs tsuv tsov cưv: puz niêv nhux nox jâuz krâur thiêz txir ntông xưk li uô ntêx thâuv nhux sha nhuôs 2-3 luz hlik, puz nox ntâu jâuz cxôngx 20-25 cir; 3,5 txos 4 cir krâur, 3,4 txos 5 cir môngr poz cưk; 5-10 cir txir ntông. Zos nhux tsênhv tu mê nhuôv nhux, nhuôv nhux tsênhv nox mis, taz sik zos nhux tso cuô mis mak tsuv cêv kuôk tsi puz mê nhuôv nhux nox mis, zos nhux, zos nhux tso tsi tâu cuô mis, tsuv muôx mê nhuôv nhux thiêx tso cuô mis mak tso nhuôv nhux đriês jê niêv nhux.

          Đrâuv co, tsuv puz nhux đa đêx hâur niêx hnuz.Tiv zix tsuv uô vêv xênhz jông niêv nhux luz txir mis, viv hâur six hơưv no zôngx ziv trâus caz moz uô o vôngk. Thâuv tso cuô mis tas, tsuv zôngv đêx hur nzuôr luz txir mis thiêz muôz so kruôr.

          Cux cxôngx tu zus tưv mak tix lâuk chuôz zis tưz muôx nox muôx tsês, shông 2012 thâuv grê muôs tưv chuôz ndê, hâur shông tix lâuk Pao muôs 3 tul tưv, iz tul tsiv grê 50 tsov đeiv ntâu, côngv đros chor nhiêx txiêx cxênhx tsês tâu, tix lâuk 2 niêv txir tưz cxiv tâu luz tsêr yiêz jông đuô.

          Chox lul: Tsôngv box..yuô! Phênhv “ Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” ciêz no tsuôk muôx xâuk li no xưz. Phênhv nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz zos Đeix nta suôz VN côngv đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(VOV-Txâur Vax cxeik nhênhv)