Uô ntêx thâuv txos cheix lok nas, tsôngv box Phong Thổ (Lai Châu) xar njôngr tâu nzor txar muk qơư nhoz taz por

          Jos Sin Chải, xã ntus đriv Mù Sang, huyện Phong Thổ hâur jiês đêx cuôr yôngz zov chênhr thâuv hli 4 nhiv kruôr đhâu muôx 2 lênhx nênhs trâus tuôs thiêz yênhx châuv ziv chuôz zis tsôngv box li tsêr nhoz, chuôz zênhx chuôz tas trâus cuôr yôngz. Đhâu jiês đêx cuôr yôngz, khov chinhr quyênx thiêz côngv thôngx sik côngv tês paz max, tsôngv box luz nênhx tsênhv jux jus tror ngaz tul tuôx. Taz sik, ntâu ziv chuôz zis tsôngv box nhoz thax tsav riêz nênhs hâur jos tsênhv lok six cxơưx thâuv muôx ntux lok nas.

          Tix lâuk Ma A Lăng, iz lênhx tsôngv box muôx tsêr nhoz buôk ntus đêx pheiz kênh: Thâuv pov ntux xar lok nas mak tas nro 5 lênhx nênhs hâur chuôz zis nhoz tsi kaz hlo, viv thâuv lok nas, đêx pêv hâur đêx ntưs lok sei, đê pur lok six sei. Iz jiês jiês li ntơư 2 niêv txir thiêz mê nhuôs sik đros khiêr muk khov nhoz ntơưv cưr tix nênhx tsa tsêr lok sik jos li tsêr vênhx huôv:          “Lok nas lox, đêx pêv hâur đêx ntưs lok sei, đêx pur tuôx mak tsi car nhoz hâur tsêr. Xar njôngr têz qơưk paz txưv chiê tâu txar muk qơư nhoz taz por đuô”.

          JOs Sin Chải muôx 70 ntâu ziv chuôz zis mênhx cxưx Hmôngz nhoz uô nênhx. Tiv tox siêz ar nxaz đros thiêz 2,3 shôngk no, qiv hơưv muôx ntâu txơưr txar, viv li shông tưs tsôngv box cux trâus zênhr shar tiv têx jiês ntux nas ruôr hiêv. Zơưv Ma A Sèo, tsar jos Sin Chải puz pâuz: “Tox poz ar lơưk uô zênhr shar ntâu txos pox nhuôs, cê uô tuôs lênhx nênhs, cê ruôr hiêv ntâu lok chuôz zênhx chuôz tas. Nhiv no iz cxiê ziv tưz tâu txar qơư nhoz yiêz, taz sik chor tsênhv yuôr mak tsi muôx qơư chiê txar muk nhoz. Xar njôngr têz qơưk nzor paz txưv chiê pox nhuôs tâu txar mul qơư yiêz ngaz tul đuô”.

          Txơưv tưz txar tâu 500 ntâu ziv chuôz zis mul nhoz qơư taz por, taz sik nhiv no tas nro huyện Phong Thổ tsênhv yuôr yênhx puôk ziv chuôzz is tsôngv box nhoz uô nênhx hâur thax tsav njuôs xav muôx tox poz siêz.     Lơưr zơưv Vương Thế Mẫn, Phưv chủ tịch UB huyện Phong Thổ, muôx lok six ntâu qir tiv uô muôx yưv qênhx shênhx no:“Hâux lưv txar qơư nhoz mak muôx têx phêv liv, tiv 1 zos qơư taz por chiê txar tsôngv box tuôx nhoz mak tsơưs. Tiv 2 zos pox nhuôs têx mênhx cxưx nhoz no li cêr cor cov zos tsi xar chiê pheiz chuôz. Tiv 3 zos nhiêx txiêx uô hâux lưv no mak zuôr lok six ntâu. Viv li, huyện Phong Thổ li thix ziv zos xar njôngr Ub tỉnh Lai châu tsov cưv muôz pênhr chiê huyện txar qơư nhoz trâu tsôngv box”.

          Cux lơưr zơưv Mẫn, huyện li chor nhiêx txiêx cxênhx tsês shông 2020 txos nhiv no tưz tâu sir zôngv uô hâux lưv phax tar moz Covid-19 thiêz paz txưv têx chuôz zis trâus ntux nas ruôr hiêv six hơưv đhâu. Huyện li siêz xar zos pênhr muôx txos tưs mak txar tsôngv box muk đhâu qơư riêz nênhs txos co./.

(Khắc Kiên-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Têx moz muôx têx zôngx ziv njiz trâul tiv nox ntâu njêr

Trơưk li tsưr tsix Y tế ntiêx têz, iz hnuz iz lênhx nênhs tsi tâu nox ntâu đuô 5 txiêx njêr. Têx mê nhuôs zâu, tsuv nox cov tsơưs đuô co thiêz. Nhiv no, phênhv ntâu pêz sđ puôr lênhx nox têx njêr ntâu đuô 2-3 bâus pir li heik kriê.

Trơưk li iz qênhz yuôx nhiv kruôr no tso pov, xav kror đruôz đraz têx lênhx nênhs VN hloz lox tiêr nênhs iz hnuz zôngv tas 9,4g njêr, hâur co txir nênhx zos 10,5gam, pox niêv zos 8,3gam. Đros thiêz têx tsênhz tiês, nênhs VN zôngv nhos 70-80% têx njêr , cuô njêl njêr thiêz têx zav uô kaz njêr txơưr đuô hâur uô jâuz uô mor nox thiêz thâuv chuôz zis têx pluôk nox, tsưr ziv kriê trâu px zos lok six zov chênhr chiê đơưk uô têx li heik no.

Têx nhênhz chơưv khoa học tưz njuôk shuôk pâuz tâu tiêk: zos nox ntâu njêr zuôr uô muôx ntâu zav moz riêz nênhs, hâur co muôx nyar ndê siêz thiêz trâul moz têx sâur nyar hlưz hâu, cxơưs têx sâur nyar siêz njưk, plơưr. Iz chas co, nox ntâu njêr muôx têx uô trâu moz ziv hnhar lok sik uô muôx nzir iz cxiê zav moz li: Moz trâuv, moz trưx phax plaz, poz cxa tsi khor...

Nox tsơưs têx njêr zos tsưr ziv jông chiê txo grêk tsơưs nyar ndê siêz thiêz têx moz riêz nênhs li heik sâuv.

          Chênhr zos li ntơư, chiê txo grêk nox tsơưs têx njêr hâur niêx hnuz li heik kriê, cxuô ziv chuôz zis tsuv uô trơưk chiê tsưx phưv đas jos trâu zuk thiêz chuôz zis, txar jav têx moz riêz nênhs li: Nyar ndê siêz, cxơưs têx sâur nyar hlưz hâu; sđ tsuv muôx tsưr ziv uô nênhx huv đros, tsi hâuk zênhz gaz ntơưr, tsik hâuk chơưr, bia, nox tsơưs njêr li hêik sâu thiêx tsik muôx moz gênhk trâu zuk luz chêr./.

(Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)