Jax sâu thưr 4, hnuz 28/10/2015

Tok uô cêr lênhv poz jêz, tsôngv box “muôz shôngz puô uô cêr muk”

 

 

 

Jok 3, xã  Hưng Khánh, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái, muôx 106 ziv chuôz zis tsôngv box heir nênhs Tày uô nênhx nhoz, muôx 400 ntâu lênhx nênhs. Muk hâur jok zos têx cêr mê thiêz grêiv muk trơưk têx ntus liêx, njưs liês, ntêr muôx iz cêik ntâu. Hur tiz si puôr lênhx zos cêr ar, têx hnuz ntux nas lok six bluô, kiês nênhs njuôr, muk lok phiv liv. Iz shông muôx 3 luz hlik tsôngv box tsuv tso têx yêz trâu đrav cêr lox chiê muk tơư lok tsêr, shux xênhz tuôx trâu tsêr cơưv cux muk tơư kiês nênhs njuôr ….. Uô ntêx thâuv xar tsưr ziv uô cêr txix muôz shôngz puô, ntu cêr txix jok 3 muk trâu tsênhv qơư xã zos iz ntu lok six phiv liv muk lok hâur têx luz cheix ntux nas. Niêv lâuk Phạm Thị Tuyết Mai, nhoz hâur jok 3 heik:

Băng: “ Thâuk ntêx mak txov nhêv cơưk li, tsêz no, tsêz uz mê nhuôv tsênhv zâu, đrâuz kâuv êv mê nhuôv, têk gra thôngz đêx xa nhuôv tuôx tsêr cơưv, tuôx txos qơư mav nquôr đêx trâu nhuôv nzuôr têk nzuôr tơư muk hâur lớp cơưv. Muôx kênh jiês bluô hênhr, ntos tưz sơưr tsi tâuk. Nhoz no lênhx tưs tưz tsuv êv têx mê nhuôv tuôx muk tsêr cơưv xưz, 5 shông lok cux tsuv êv, viv nyei tsav têx nhuôs muk tsi tâu, ntos lo ar tas. Heik cxuô mak txov tiês tiês li, têx yêz zênhx chaz tsi tâu lok tsêr, tso trâu saz tiv cêr lox”.

Chiê đơưk cov tâu iz phênhv tưs têx phiv liv no, hâur oz pêz shông đrav ntêx, jok 3 tưz yax kriê, zaz zâuv tsôngv px sơưr đơưk sik côngv paz nhiêx chiê zuôr xuôz jêz  lok puô trâu txox cêr no cov tsi yuô bluô. Taz sik, chor nhiêx txiêx sik côngv paz ntơư tâu tsơưs, tsik txâuk zuôr poz jêz chox lok puô cêr, tsuôk zos puô tâu iz ntu cêr xưz, yuôr phênhv ntâu uô tsik tâu tâu, cêr muk lok kiês nênhs thiêz phiv liv cơưs. Xar njôngr thiêz seiz lax ntâu jiês, tsôngv box hâur jok thiêx xar tâu tsưr ziv tiêk, zôngv shôngz puô cêr chiê zôngx ziv trâu sơưr đơưk muk lok đhâu. Thâuv ntêx, tsôngv box hâur xã khênhr muôz shôngz fuô hiêz uô têx đeiv nzêik puô têx cêr muk lok hâur zuk jêx jok. Nhiv no chiê puô trâu têx cêr lox đuô mak tsuv hiêz têx đeiv nzêik lox, đar thiêz tuôz mê njik chiê puô.

Đhâu thâuv sơưr đơưk saz lax thôngz, hur si 10 ntâu chuôz zis siz chos côngv têk uô. Yênhx puô tuk shôngz tưz tâu txiêr, fuô thiêz hiêz yênhx têx đeiv nzêik. Đhâu thâuv thoz huk, uô tâu cêr tiêx, li muôz têx đeiv nzêik shôngz lok puô trâu. Li ntơư, yênhx puô thiêr cêr tưz uô tâu jông muk. Yêz meir muk lok tâu đhâu; chor nhuôs shux xênhz tuôx muk tsêr cơưv lok sik tsôngv box muk liêx têz cux zôngx ziv thiêz trik yo, co tơư cux tsi trâus kiês nênhs li đrav ntêx. Txix thâuv muôx txox cêr puô nzêik shôngz no, tsôngv box hâur jok muk lok đhâu zôngx ziv, tsi tâu tso yêz trâu đrav cêr lox li ntu đrav ntêx…. Zơưv Trần Đức Hưởng, tsar jok 3, xã Hưng Khánh heik pâuz:

Băng: “ Nhoz no muôx tix lâus Dũng xar tơưv tâu jax tsưr ziv uô ntơư, đhâu co piêr kriê tsưr ziv uô, seiz lax trâu tsôngv px sơưr đơưk mak pêz heik tsôngv cưr tix nênhx tsa siz chos paz shôngz ntông chiê uô cêr trâu sơưr đơưk zôngx ziv  muk lok xưz, tsi muôx đaz tsi ntâu. Uô li ntơư zos uô muk hâur luz cheix ntux nas, cheix ntux kruôr muôz yêv, kho đuô cov cêr jông muk cux tâu iz ntuk”.

Têx cêr muk lok puô nzêik shôngz li no, zos muk lok uô jông txuôs cux khor muk tâu nhos hâur 6 luz hlik txos iz shông. Zos têx shôngz muôz tsâu đêx thiêz tsuôs yuôx chiê caz tsi nto, muôx ntêx thâuv tsênhv zuôr khor tâu ntêr đuô thiêz. Chiê uô txox cêr ntêr 100 thiêr, tsuôk tâu 10 lênhx nênhs uô hâur 3 hnuz xưz zênhx uô tâu tiêr. Iz chas siz chos paz hnuz côngz mak tsi uô tuôr xuôv li chas nzir lok nhiêx txiêx; viv hur tiz si puôr lênhx zos hiêz nzêik shôngz puô. Niêv lâuk Hà Thị Hạnh, iz lênhx tsôngv box hâur xã Tân Thịnh, huyện Văn Chấn, đhâu thâuv muk seiz “ txox cêr puô nzêix shôngz” no lok shir phaz heik:

Băng: “ Hnor tiêk chor cưr tix nênhx tsa nhoz no uô cêr puô nzêix shôngz muk lok, pêz tuôx seiz sêz lơưr uô li chas. Tuôx pov mak jông tiês tiês li. Cur jok cux nhoz tsi đêz ntơưv no, shôngz cux muôx ntâu, cêr mak muôx ntâu ntu cux đaz tuôs, kiês nênhs muk lok tsi tâu. Muk txos tsêr zuôr heik kriê sơưr đơưk tuôx no seiz, cơưv shâuv lơưr jok tsưr ziv uô seiz pok uô tâu”.

Pâuz tâu tiêk, hâur ntu zuôr txos no, jok 3 cux zuôr tâu têz qơưs muôz pênhr nhiêx cxiv uô cêr lênhv poz jêz, taz sik ntơưv tsuôk zos uô txox lox, yuôr têx cêr mê muk lok hâur jok cux tsênhv zos cêr ar. Luôs hâux lưv sir zôngv têx shôngz fuô hiêz nzêik chiê puô uô cêr muk lok hâur jêx jok cux zuôr tâu tsôngv box sơưr đơưk xav txos chiê uô. Tsưr ziv no cux zos iz tsưr ziv jông chiê trâu cxuô thax tsav tox siêz đêz đrôngs đros cơưv shâuv, uô trơưk cov thiêx zôngx ziv muk lok đhâu./.

                              ( Tuấn Xuân-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

 

 

 

 

Phênhv “Đas jos thiêz siv nênhx” hnuz 28/10/2015

Chơưv kho cxơưk njưs

 

 

1. Hâuk cuô kriêr:

Qiv hơưv hlôngr chêix uô trâu sơưr đơưk zôngx ziv trâus moz têx zav moz lok cêr uô pa co zos moz tâuz hâu thiêz lok njưs, cxơưk njưs. Viv li, hâuk yuôx zêx kriêr zuôr paz uô trâu nênhs tsik gênhk thiêz tsik cxơưk njưs.

Kriêr nhôngk: 1 zas, đêx hâuk 2 têik; jiz mur: 1 điêr; txir caz nzưr fuô uô 4 đêiv zuôr iz đêiv (zos muôx ).

Tsưr ziv uô: Muôz kriêr trâu hâur đêx râuz bâu. Đhâu co muôz chor kriêr bo tas lok, muôz suôz thax njêr, jiz mur trâu hâur đêx thiêz muôz nzir mê njik cuô txir caz nzưr. Hâuk tsik so txos thâuv cuô njưs lok ntâu thiêz uô trâu cuô njưs tsik lok. Đrâuv hâuk cuô kriêr li co mak cux zuôr hâuk tâu yuôx zêx njuôz, lok sik đêx cuz. Têx zav hâuk no tưz tsik zos uô sor luz chêr, chuôz cxaz đas jos mak tsênhv paz uô trâu kror njưs tsik cxơưk, txo grêk trâus moz vôngk.

2. Trâu cuô njêr:

Muk zuôr iz têik cuô njêr ntơưv têx qơư muôs yuôx thiêz trâu ntâu jiês hâur iz hnuz, luz kror njưs tsik uô vuôz tsuôz kiêk nênhs thiêz tsik trâus cxơưk njưs.

3. Cuô txir caz nzưr tor đros jiz mur:

Iz điêr jiz mur thiêz oz pêz tênhr cuô txir caz nzưr muôz trâu hâur iz têik đêx sor. Hâuk 3 têik iz hnuz zuôr paz uô trâu zuk tsik cxơưk njưs thiêz tir tar tâu moz hnôngk.

4. Cxơưz cuô njêr:

Muôz iz ntiv đêx sor thiêz trâu 2 điêr njêr trâu hâur ntiv đêx, muôz kror njưs tso jê luz ntiv thiêz gruk chor paz đêx co. cuô njêr zuôr paz uô trâu kror njưs tsik cxơưk.

5. Trâu cuô kix:

Muôz kix têr tơưr, tsông zuôr cuô. Lok sik tor đros jiz mur thiêz cuô lô hội. đhâu co, muôz pax tuz chor cuô co tso trâu hâur luz kror njưs txix 5-10 phênhv.

Xar zôngv tsưr ziv no trâu mê nhuôs zâu mak muôz chor kix co tso hâur iz đêiv ntâuz krưr tsông cov mok mok mav muôz tso trâu mê nhuôs hniê, cux zuôr paz trâu mê nhuôs tsik yuô cxơưk njưs.

6. Cxơưz pa đok:

Muôz oz pêz luz hâur pâuk đok têr tơưr tsông cov mok mok (lok sik blôngx đok nzuôr hur si ntov cov mok mok), tso trâu hâur iz têik đêx râuz cov bâu. Đhâu co muôz nquôr trâu hâur ntiv thiêz muôz cxơưz kror njưs. Tsưr ziv no cux paz uô trâu mê nhuôv tsik cxươk njưs.

Phôngv sơưr đơưk zuôr uô tâu trươk têx tsưr ziv no chiê paz chơưv kho cxơưk njưs./.

 

                                              (Thanh Thủy-Lik cxêik, nhênhv)