Lào Cai: Pêx xênhv Sa Pa tsik tso tsiêx cxu đhâu hmo hâur têx har jôngr thâuv muôx ntux no njiv

Zơưv Châu A Sình, nhoz jok Hòa Sử Pán 1, xã Sử Pán, Huyện Sa Pa li ziv chuôz zis muôx 4 tuk tưv. Chiê por vêv chor tsiêx cxu, txix hâur chêix qir muôx ntux no njiv txos nhiv no, lơưr cơ quan cxơưz cxiz uô kôngz li kruôz kriê, zơưv tsik tso tsiêx cxu đhâu  hmo trâu hâur têx har jôngr, har tsuôs; thâuv hmo ntux zơưv chor tsiêx cxu tưz chaz lok cơư trâu hâur guôx. Đruôz hnuz thâuv ntux tưz sor thiêx tso muk zus nox jâuz pêv têx trôngz. Zơưv cux pâuz têx tsưr ziv chiê tsoz phưz jông chor tsiêx cxu hâur têx hnuz muôx ntux no njiv. Zơưv Sình hêik:

“Nhoz tox siêz no ntux no lok six ntêr, txix nhiv no txos tas hli 2, hli 3 thiêx sor tuôx, viv li chor jâuz tâux bax trâu nhux tưv nox cux tsuv bax ntâu thiêx txâuk. Đuô thiêz, huôz tsâuk ntâu viv li lok six nông, viv li tsêr guôx tsuv qêz suô cov hur si, thêir vor cov ntov jông”.

Lơưr zơưv Châu A Quả, phưv chủ tịch uỷ ban xã Sử Pán, huyện Sa Pa, chor nhux tưv hâur xã phênhv ntâu tâu chor chuôz zis tu zus đros tas nro muôx 400 tuk. Hâux lưv yax kriê pox nhuôs phax tar ntux no njiv trâu tsiêx cxu tưz tâu xã moz siêz txos thiêz muôx tsưr ziv phax tar ndar six hơưv:

“Txix ciês thâuv hli 8 đhâu sâu kôngz lôngk tas mak 60% ntâu chor nhaz blêx hâur xã tưz tâu tsês chiê; xã cux huiz tôngv pox nhuôs uô siv tâu 13 qơư trâu nhaz blêx; jâuz tâux vâuv kâuz txix nhiv no txos kaz shông njuôk xav tâu muôx 18 tấn. Chor vênhv thix txơưr đuô xưk li nhux tưv muôx moz mak cux tâu xã hêik kriê tsik so”.

Nhiv no, tas nro huyện Sa Pa muôx zuôr xar 5 cxênhz ziv chuôz zis tu zus tsiêx cxu, đros tas nro muôx zuôr xar 13 cxênhz tuk, phênhv ntâu zos nhux, tưv thiêz nênhl. Tas nro cxuô chuôz zis puôr lênhx tâu yax kriê ndar six hơưv lok tsưr ziv phax tar ntux no njiv thiêz yax kriê px bax  cov txâuk cxuô zav jâuz tâux trâu tsiêx cxu nox hâur têx hnuz muôx ntux no njiv. Chor ziv chuôz zis tsik tâu muôx tsêr guôx taz por, tâu hêik cov chox chor tsiêx cxu muk qơư kik chiê txar jav ntux no njiv. Chor tsiêx cxu lâul tsik muôx đas jos cux tâu hêik cov tuô muôs grêix chiê tror zus đuô thiêz tsik chiê trâus hiêv tiv ntux no njiv. Pos Trần Thị Lan Hương, phưv Trưởng phongx kôngz nuv huyện Sa Pa puz pâuz:

“Iz zo shông jê lok no, pêx xênhv li jênhv pâuz tưz tâu gra siêz đuô, cxuô cấp chính quyền tuv uô jông đuô hâur phax tar no trâu tsiêx cxu, txos nhiv no, phênhv ntâu chor chuôz zis tưz tsês txâuk zav nox trâu nhux tưv, 90% ntâu chor chuôz zis tưz muôx tsêr guôx jông, tsik yuôr chuôz zis tưs tsênhv tso yar têx tsiêx cxu thâuv ntux no”.

Taz sik, tiv qiv hơưv li txơưr txar, chêix ntux nas shông no ntơưv Sa Pa tâu njuôk xav zuôr muôx ntux no njiv truz ntêr hnuz, lok sik jêx tưv grêk kik. Viv li, ntơư cux zos iz kro uô trâu chor cơ quan sêiz car cux xưk li  chor chuôz zis tu zus tsiêx cxu sâuv thax tsav cêr cxơưx./.

(An Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

PHÊNHV CXIZ KÔNGZ 2

Tsưr ziv chos tâuz tưs chiv tsâux

1. Chiv cheix.

          Tâuz tưs huv chos thâuv qiv hơưv sor si, tiv zix zos thâuv tơưs pax tsuv zos thâuv qiv hơưv sor thiêz yar ntux. Viv li, chiv tsâux chos ziv nzor ziv jông. Pox nhuôs tsuv tsêz chos cxôngx hnuz xiêz 1 txos 15/9, jông tiv zix zos hâur hli 9, lis tiv zix zos txos hnuz xiêz 10/10.

          2. Nôngz

          Nhiv no sâuv niêv ciêz muôx ntâu zav tâuz tưs muôx yar lengx siêz, tsơưr lươngv jông tâu ntâu lênhx nênhs nhiêv zuôr txos li tâuz tưs số 1, tâuz tưs số 2 zos Viện tsoz chos nhênhz chơưv. Nôngz tâuz tưs số 2 muôx six hơưv huôv tsar zos 100 hnuz, ntêr đuô tâuz tưs số 1 muôx nhos 5-7 hnuz, taz sik tsơưr lươngv jông đuô, tir tâu ntux no njiv đuô, yar lengx siêz đuô, coar lik tâu ntêr đuô. Nôngz zuôr trâus trâu 360 yiv ar muôx nhos 15-20g, chos tâu 320-350/ 360 yiv ar.

          3. Tsoz phưz hnaz chos zuz tâuz

          Tsôngv cưr tix fôngx zưs hmor yuô!

          Chiê taz por chiv cheix chos, txu grês six hơưv huôv tsar zuz tsoz chos sâuv liêx tsuv uô hnaz tax muôz ar trâu hâur co chiê chos. Txos thâuv co pox nhuôs tsuôk chox mul chos tov liêx. Tsov cưv txos tsưr ziv tsoz phưz:

          - Pox nhuôs tsuv zôngv chuôz zênhx trôngk yar ntux, lok sik zôngv ntâuz tax their nas.

          - Yax six zưs đêx uô ar nông

          - Zôngv qir lân đo đêx chiê zưs trâu zuz tsoz chos

          - Jông tiv zix 4-5 hnuz pox nhuôs zưs 1 jiês yuôx validacin lok sik Anvil zuôr paz txu grês moz trâu zuz tsoz chos.

          - Thâuv tsoz zuz tâu 1-2 blôngx chox mul chos mak jông tiv zix

          Zos tsi uô ar mak tsuv zưs cxaz nzir trâu zuz qir lân đo đêx.

          - Uô ntêx thâuv chos 1-2 hnuz tsuv tsuôk yuôx tuô caz hmoz đros yuôx Validacin chiê phax moz trâu tsoz chos.

          4. Tsưr ziv uô ar

          Tsuv xeir ar chos nhoz qơư siêz, zôngx ziv chiê đêx ntưs tâu

          - Đros thiêz liêx uô ar nzor pox nhuôs uô hax đar 4 yiv, khơưz cưx đês toz xar muôx 2 đok, đar 2 đok, chiê zôngx ziv tso đêx.

          - Đros liêx tsi tâu uô ar: Pox nhuôs tsuv tso đêx uô ntêx thâuv chos. Lơưr iz cxiê qơư pox nhuôs li chênhz zênhv chos 5-6 hax blêx cxôngx têx nôngz lur hnuz chiê hleik blêx nzor zôngv ar co chos tâuz tưk. Hleik blêx tas ndơưk ar, khơưz cưx đês.

          5. Zuôv qir uô ntêx thâuv chos

          Đros thiêz tâuz tưk ziv zuôv ntâu qir guôx lok sik têx zav qir njuôz mak ziv jông. Iz sào zuôv 3-4 tạ qir guôx lok sik 10-12 cir qir vi sinh Azotobacterin; 15-20 cir qir lân; 2-3 cir qir đạm.

          - Tsưr ziv zuôv: Zuôv uô ntêx thâuv chos, zos ntux lol nas lox, ar nông mak tsês qir đạm tov kaz no đo đêx chiê zưs thâuv tưz chos.

          Zuôv uô ntêx têx zav qir NPK

          Pox nhuôs tsuv zuôv cxaz 15-20 cir môngr jêz siz chiê tir tar caz hmoz thiêz paz tơưr tâuz tưk tơưr đuô, tsês chiê tâu ntêr đuô.

          - Uô ntêx thâuv chos zuz tâuz tưk tsuv zôngv mê njik ar vôngz trâu sâuv chor qir tưz zuôv uô ntêx, tsi tso ciês zuz sâuv chor qir co.

          6. Tsưr ziv chos. 

          - Thâuv zuôv qir tas, pox nhuôs chos 2 hax, iz tsoz kuôk iz tsoz muôx nhos 2 đok, chos 320-350 tsoz sâuv iz sào ar.

          - Thâuv chos tsuv max mav uô, tsi uô hnaz tax tso zuz trâus tơưs.

          7. Tsoz phưz tâuz tưk ntu xuz thơưx.

          - Thâuv chos tas tsuv zưs đêx cov ar nông, tâuz tưk huôv sei, chas tuôx sei, đhâu 2-3 hnuz zôngv qir Supe đo đêx zưs.

          - Uô ar, đoz têx tsoz trâus tuôs.

          - Thâuv chos zos ntux lol nas tsuv tso đêx tênhr sâuv hax chos, tsi uô lưx chas tâuz, tuôs tsoz tâuz...../.