Nhoz zus niêv teik zơưv txir-Zos hêir nênhs poz ziz faz Bắc li phongz cxưx

          Zơưv Cà Văn Chung, zos iz lênhx pâuz ntâu lok hêir nênhs Thair li têx vênhx huôv cxôngx nzor. Nhiv no tsênhv huôv tsar cêr uô nênhx nhoz jos Nong La, xã Chiềng Ngần, TP Sơn La, tỉnh Sơn La puz pâuz: “nhoz zus niêv teik zơưv txir” uô ntêx thâuv yênhx lơưr li vâur, nhoz chiê pâux niêv teik zơưv txir li txiêx njik tu hloz lênhx nxeik zuk nhiêv:“Nênhs Thái xar tiêk, niêv teik zơưv txir muôx côngz tu hloz lênhx nxeik zuk nhiêv, uô ntêx thâuv tos lok uô pox niêv tsuv nhoz zus niêv teik zơưv txir. Six hơưv nhoz hor ntêr zos 2 tos chuôz zis chiv chir thav. Ntu co, lênhx hluôk tuz, hluôk nxeik tsi tâu seiz zos niêv txir, lênhx hluôk tuz tsuv pư ntơưv qar tsês trâu kruô. Yuôr lênhx nxeik mak cux tâu đros lênhx hluôk tuz thav fênhx yax”.

          Six hơưv nhoz zus niêv teik zơưv txir cux zuôr tâu xav zos ntu nhoz zus niêv teik zơưv txir, viv li hâur ntu tos chiê txeik hnhaz, têx hluôk tuz khênhr muk đros niêv teik zơưv txir nhoz chiê tâu nzor tos pox niêv lok; thôngx cxix cux muôx six hơưv chiê nriêr pâuz cxaz lok zuk li pox niêv tov kaz no. Tiv zix ntu no, gơưv hluôk tuz hluôk nxeik tsi tâu nhoz tsuôk li niêv txir chiê tsi trâus jêx jos ntâus gri thâuv tsi tâu zuôr uô txix gơưv. Zơưv Tòng Văn Hịa, nênhs muôx hnuz nhôngs siêz nhoz jos Mòng, xã Hua La, TP Sơn La, tỉnh Sơn La heik:         “Hnuz xuz thơưx tuôx đros niêv teik zơưv txir nhoz, lênhx tuz co tsuv pê niêv teik zơưv txir, têx lênhx nênhs muôx hnuz nhôngs siêz hâur zuk hluôk gâux li chuôz zis, chiê tâu sđ thôngx ziv seiz zos lênhx nênhs hâur chuôz zis. Lok sik thâuv uô cxâuv tul tsi cux tsuv pê chiê thor chor lâuk. Muk lok hâur tsêr mak tsi cxoz muk đhâu niêv teik zơưv txir qar pư, thax caz, kror chuz lox, tsi cxoz jâuv đros nênhs lâuk hâur chuôz zis. Ntu no, lênhx hluôk tuz cux muôx qênhx tâu muk lok, nox so hâur 2 tos chuôz zis, tsi zos tsuôk nhoz niêv teik zơưv txir tsêr”.

          Đhâu iz ntu nhoz zus niêv teik zơưv txir, iz txos oz shông thâuv chuôz zis tus nxêik co thôngx ziv tso chei chiê tus nxêik ntơư muk uô nhaz, thâuv co tus tuz muk nhoz zus niêv têik zơưv txir thiêx yênhx vâur hâur chuôz zis. Tsuôk muôx tsơưs lênhx nênhs thâuv sik đros nhoz uô cê pov muôx têx tsi jông, tsi puz siz zuôr uô txix gơưv. Zơưv Tòng Văn Hịa puz pâuz cxaz:“Vâur thâuv ntêx cux khưr, pir li thâuv sơưr nzor tsuv sơưr uô ntêx niêv teik zơưv txir, muk cưr đêx; muk hur triêv chiê muk uô têz uô ntêx sđ. Thâuv nox mor tas, vâur zuôr tsuv nriêr hâux lưv chiê uô li: fuô shôngz, hiêz tơưz....thiêz zos lênhx nênhs lơưr kaz ciês muk pư hâur chuôz zis. Uô tâu li ntơưv mak thiêx li tâu seiz zos vâur jông”.

          Nhiv no, tsôngv box mênhx cxưx Thái faz Bắc li tsưr ziv siz zuôr muôx têx hlôngr yiêz, hluôk tuz hluôk nxeik txưv shông siz zuôr uô txix gơưv cux tâu chiv chir sik nriêr pâuz, siz nhiêv, têx phongz cxưx tsi huv đros cux tso tsês jux jus. Lơưr co, phongz cxưx tus vâur nhoz zus niêv teik zơưv txir, phênhv ntâu cux tsi yuôr, taz sik pox nhuôs puôr lênhx seiz co zos iz phongz cxưx jông hâur zuk mênhx cxưx./.

Tòng Anh-Txâur Vax cxeik nhênhv

Tsuv tuôr truôx hêir nênhs Êđê lo luk hêik niêx hnuz hâur ntu hlôngr yiêz nhiv no

Ntơư zos pos H Nai Niê hêir nênhs Êđê nhoz jos phơng, xã Ê a Tu, huyện Chư Mơ ga, tỉnh Đắc Lắc suôz sênhr cưr cxiêx. pos H Nai Niê thav đaz nênhs hêik lok iz lênhx nxêik uoo luz nênhx pluôs, txov nhêv njuôr, txơưv muk txos trâu kror tưs, lênhx tưs cux nzoz; taz sik ho tâu ho zos iz lênhx nxêik gruôs, tâu iz lênhx thơưx hâu nov nhiêv txos; đhâu iz ntu tsik ntêr lênhx thơưx hâu nov thiêz lênhx nxêik co tưz siz zuôr yênhx txix yênhx gơưv, uô luz nênhx bluô nux, yar ntux đris.

Chênhr zos li hêik ntơư, thâuv muk khưr uô liêx têz tas lok so thiêz thâuv tsâuk ntux nox hmo tas, pos H Nai Niê cux hêik têx suôz sênhr cưr cxiêx ntơư thiêz piêr jax đaz nênhs co trâu têx tuz nxêik mnôngs. Pos H Nai Niê cux thav pâuz nzir tiêk: Hâur shông 2004, pos H Nai Niê cux tâu đros cơưv lớp cơưv kriê hêir nênhs Êđê têx pax luk trâu ntơưv huyện Chư Mga tâu 3 luz hli. Ntơư zos Viện nhênhz chơưv vênhx huôv VN đros phôngx vênhx huôv huyện Chư Mga kriz kriê cơưv: “Lơưr chor pâuz ntơưr mak lơưr nhênhv cơưv hâur ntơưr, cur tsik pâuz ntơưr, cur muôz máy cơư tâu, cur kriz máy cur mav li cơưv shâuk hêik trơưk. Txơưv muk trâu kror tưs, cur cux gra máy cơưv luk chiê kriz cur cơưv shâuv hêik iz txưv jux juk. Đuô li têx pax luk suôz sênhr cưr cxiêx đrav ntêx, zos têx tuz nxêik nhiv no, lênhx tưs nhiêv txos, cur cux kriê cơưv shâuv hur tiz si”

Cux zos iz lênhx cơưv hâur lớp no, zos tus cưr Y Đh Niê, nhoz xã Ea Tu, huyện Chư Mga cux pâuz thav mê njik txos têx đaz nênhs đrav ntêx. Đhâu lớp cơưv no, tus cưr co cux tuôx cơưv shâuv nzir ntơưv chor lâuk hnuz nhôngs siêz nhoz hâur thax tsav xã chiê cơưv sênhr suôz hêik hêir nênhs Êđ têx cưr cxiêx đrav ntêx: “Cur cux mnôngs tâu chor lâuk đrav ntêx têx njiêz luk suôz sênhr cưr cxiêx thiêz cux pâuz txos iz cxiê jax đaz nênhs hêik txos hêir nênhs Êđê luz nênhx đrav ntêx tsik chiê têx vênhx huôv jông cxôngx nzor trâus pôngz plox”

Hêir nênhs Êđê têx suôz sênhr cưr cxiêx, pax luk hêik tưz zênhx muôx thâuv nzor lok đros đrêiv hâur luz nênhx niêx thiêz txuôk đros hêir nênhs Êđê cxuô jax đaz nênhs txos trâu nhiv no tsik chiê pôngz plox. Lar hêik zos thâuv khưr uô kôngz lôngk tas lok so thiêz thâuv kriz ntênhk nthuôr uô cêr lov jêv, cux tsênhv muôz têx đaz nênhs, suôz sênhr cưr cxiê, pax luk chox lok hêik, nthuôr uô cêr lov jêv, uô trâu sđ pâuz txos. Trơưk li Y Yang H Ying, nhoz xã Ea Tu, huyện Chư Mga cux hêik pâuz tiêk: Têx pax luk co tsuv pâuz thav, pâuz hêik thiêx mnôngs tâu luz njiêz luk hêik cxuô zav hâur hêir nênhs co li luz nênhx nox nhoz muk lok hâur niêx hnuz: “Zuk tsuv pâuz txuôk, pâuz hêik têx pax luk co thiêz tsuv pâuz xêir tsov grê tưs, txưv tưs cov huv đros mav li hêik thiêx mnôngs  pâuz tâu tsênhz têx pax luk, suôz sênhr cưr cxiêx ntơư”

Trơưk li Sở vênhx huôv tỉnh Đắc Lắc thôngz sâu, huyện Chư Mga nhiv no yuôr muôx 318 lênhx pâuz hêik hêir nênhs Êđê têx pax luk, suôz sênhr cưr hêik cxiêx; phênhv ntâu zos nhoz hâur thax tsav xã Ea Tu./.

                                                                 Tsu cxêik nhênhv-VOV Tây Nguyên