Yên Bái sir jos phax tar moz ơưk buô châu Phi

Zos thax tsav qơư muôx txox cêr lox sôr 70 muk đhâu ntêr yênhx châuv cêik, ntâu luz yêz muk lok đhâu, viv li moz ơưk buô châu Phi zôngx ziv huôv xênhz moz hâur thax tsav huyện cux pâuz tsik tâu. Txix têx li heik co, huyện Yên Bình tưz chox kriê cấp ủy, hâu nov ntơưv qơư cxơưz tiês uô luôs hâux lưv yax kriê txos trâu tsôngv px, lar heik zos têx chuôz zis tu zus pâuz lok moz ơưk buô li têx txơưr txar thiêz uô hiêv. Thâuv qênhz pov buô trâus moz, tâu xav tiêk trâus moz ơưk, mak tsi cxoz muôz têx buô muôs ntâu, tsi tuô tsênhr, tsi muôz têx buô tuôs por tsês ntơưv têx, viv uô li ntơư moz zuôr siz cik tâu lok six sei; tsi kho têx buô trâus moz li heik co, viv zav moz no kho tsi tâu jông, tsi tâu muôx yuôx vắc xin phax tar moz. Niêv lâuk Nguyễn Thị Hiền, iz chuôz zis tu zus tsiêx cxu nhoz huyện Yên Bình heik:

“Muôx moz tơưv ndâux hlê trâu mak chuôz zis cux tưz cxax yuôx phax tar moz tơưv ndâux hlê trâu tas. Nhiv kruôr ntơư muôx moz ơưk buô châu Phi mak niêx hnuz zuk cux qêz suô, nzuôr hur si têx qơư tu zus, tsi muôz têx krâur tsư kâuz trâu buô nox, iz ciêz tsuôs yuôx tuô, lov caz oz iz jâuk”.

Đros thiêz sir jos tsi chiê moz ơưk buô châu Phi uô hiêv txos tsôngv box 98 cxênhz tuk buô, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái tưz chox kriê cxuô cơ quan lês car uô đreiv luôs hâux lưv no cov qênhz shuôs, pâuz tsênhz têx buô, kriê lênhx nênhs tu zus uô lơưr têx tsưr ziv chiê phax tir thêir moz trâu têx tsiêx tu zus; tsưr tsix seiz kaz truôx jông ntơưv qơư; seiz car têx tsiêx cxu, grêix tsiêx hâur thax tsav. Heik kriê txos trâu lênhx nênhs tu zus pâuz li: Tsi cxaz chuôz zuôr muôs, fax thâux, sir zôngv têx buô muôx moz; tsi chiê têx tuz luôv, yêz fax thâux hax huv uz no mul lok hâur thax tsav tu zus tsiêx cxu, viv muôx têx gra tâu caz moz txix luôs lưv thax tsav qơư lok hâur qơư tu zus..... Zơưv Vũ Quang Hải, Chủ tịch Ủy ban huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái heik pâuz:

“Pêz yênhx 9 tổ côngz xưv hâur huyện, iz tổ muôx 3 lênhx thiêz car seiz 3 xã. Zov chênhr pêz xav tinhv, tiv iz zos txix Lào Cai lok, tiv 2 zos txix Yên Bái tuôx thiêz lar heik zos txix txox cêr muk chênhr Nội Bài-Lào Cai lok zos pêz chêx tsôngk trâu xã An Thịnh thiêz thị trấn Mậu A. Huyện Văn yên muôx 2 qơư di tích lịch sử cấp têz qơưk. Thâuv têx luz six hơưv, hnuz nhôngs hâur shông yiêz no, tsôngv box nhoz cxuô thax tsav qơư hâur luôs 2 chas tỉnh hâur tas nro têz qơưk tuôx uô si, txi côngv ntơưv tsêr mnov Đông Cuông thiêz Nhược Sơn lok six chôngz, zôngx ziv gra tâu têx caz moz siz cik thâuv tưs lok pâuz tsi tâu, chênhr viv li pêz cux chêx tsôngk trâu têx thax tsav qơư no”.

Tỉnh Yên bái nhiv no muôx 512 cxênhz ntâu tuk buô, niêx shông, têx buô puz krâur têz qơưk jông muôs grêix muôx 40 cxênhz ntâu tênhr. Hâur huôv tsar kinh tế kôngz nuv, tu zus tsiêx cxu tsav 35% hâur ngênhx. Viv li, zos muôx moz huôv xênhz mak zuôr uô hiêv lox txos kinh tế kôngz nuv hâur tỉnh, lar heik zos tsôngv px luz nênhx.

Chênhr li ntơư, tỉnh Yên Bái tưz tso tơưv têx luk fuô kriê, tsưr ziv phax tir thêir moz ơưk thiêz ntơưr chox kriê cxuô thax tsav qơư uô jông lơưr têx tsưr ziv phax tir thêir moz ơưk buô châu Phi. Sở Kôngz nuv thiêz huôv tsar tox siêz yênhx lix qơư chiê lênhk txeil têx mông heik pâuz lok sâuv têx buô li txơưr txar phiv liv...., chiê xưv lik zênhx max têx tsi jông. Zơưv Đỗ Đức Duy, Chủ tịch Ủy ban tỉnh Yên Bái heik pâuz:

“Txix moz ơưk buô châu Phi têx huôv xênhz phiv liv, lok sâuv tsưr ziv, mak pêz xav tinhv phax tar moz zos hâux lưv zov chênhr chiê txo grêk tsơưs têx trâus uô ruôr hiêv, zos tiêk muôx moz huôv xênhz mak tsuv zênhx max muôx têx tsưr ziv phax tir thêir  thiêz uô tâu sei xưk li phax tir thêir ntux uô ruôr hiêv. Cur heik cxuô ngênhx, têx lênhx hâur Ban chox kriê sir jos qênhz yuôx shuôs têx hâux lưv zuôr muôs, tuô tsênhr, fax thâux buô thiêz têx grêix buô chiê phax tar moz ơưk buô châu Phi. Lar heik zos uô lơưr 5 tsi li: Tsi jêik, tsi zuôr muôs, fax thâux têx buô trâus muôx moz, buô tuôs; tsi tuô tsênhr, tsi zôngv têx buô moz, buô tuôs; tsi muôz têx buô tuôs por tsês ntơưv têx thiêz tsi zôngv têx zav nox sênhv puz buô thâuv tsi tâu muôz râuz đuô thiêz hâu siêr jông”./.

(Thừa Xuân-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Huôv tsar cêr uô nox txix tu zus yil nhoz Đắk Lắk

“Bluô nux zus đêr, txov nhêv zus yil” chênhz zênhv txix thâuv ntêx lok nhiv no ho tâu tix lâus Hà Văn Đức nhoz jok 7, xar ntus đriv Ia R’vê, huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk ziv chuôz zis sir zôngv yênhx côngz. Piz zus txix 30 tul yil nôngz trâu shông 2017, tas nro chor yil huôv tsar sêi txos muôx 100 ntâu tuk. Uô ntêx tsiêz buô shông nhiv kruôr đhâu, tix lâus muôx 40 tuk yil grêix, sâu tâu 60 triệu đêiv, zus 40 tuk mâuv yil chiê sha mê nhuôs.

Lơưr tix lâus Đức, yil zos zav tsiêz tsơưs trâus muôx moz, tir tar tâu têx phiv liv txix qiv hơưv nhoz thax tsav ntus đriv. Txix 4-5 hli mak mâuv yil zus iz jax mê nhuôs txix 2-3 tuk. Zus hâur 5-6 hli, iz tuk muôs tâu tsơưs tiv zix 1 triệu đêiv ntâu. Đros kror liv cux xưk li hâux lưv tsoz phưz zôngx ziv, tix lâus xar tiêk zuôr kriz đar nzir qơư tu zus chiê tror huôv tsar kinh têr txix tu zus yil.

“Zus chor yil no mak pov hloz lox huôv tsar jông, muôs tâu muôx 30 ntâu tuk iz jâus. Lâus yil mak muôs, mâuv yil mak tsês chiê zus cov sha mê nhuôs. Txix tsưr ziv no, cur xar tu zus nzir cov huôv tsar ndê muôx 200 tuk chiê paz muôx nzir phênhv sâu thiêz sir zôngv tas chuôz zis li đas jos lox tôngv”.

Cux iz zav li, niêv tix Nguyễn Thị Hồng An nhoz jok 15, xar Ea Bar, huyện Buôn Đôn ziv chuôz zis tu zus yil txix 2 shông uô ntêx. Txix kror tsuôk muôx 15 tuk yil nôngz, txos nhiv no tas nro paz yil tưz huôv tsar muôx 80 tuk yil sha mê nhuôs, 100 tuk muôs uô hax huv. Iz shông yưx nhiêx txiêx yưv pênhr chuôz zis sâu tâu txix 100-120 triệu đêiv. Niêv tix An puz pâuz, yil nox tâu lok six ntâu zav jâuz, tsik nox ntâu zav nox hmôngr. Têx zav nox trâu yik muôx lok six ntâu hâur har jôngr, têx liêx têz, têx ntus cêr.

“Đros thiêz yil mak nox cxuô zav blôngx li ntông keo, tâux nxư lok sik têx jâuz. Cxuô zav jâuz mak zuk muk hlêik lok. Zus yil mak qiv hơưv nhoz Đắk Lắk lok six huv đros, txix hnuz chuôz zis tu zus mak tsik tâu pov yil muôx moz li chak hlo”.

Lơưr tsênhv qơư cxơưz cxiz uô kôngz tỉnh Đắk Lắk, hâux lưv tu zus yil nhoz tỉnh muôx txix 2 shông ntâu lok no. Tas nro tỉnh nhiv no muôx 1.200 ziv chuôz zis tu zus yil, tas nro muôx nhos 70 cxênhz tuk, sâu tâu iz shông muôx nhos 740 tấn. Txơưv tiêk yil tâu zus ntâu taz sik cux taz por tâu qơư muôs viv ziv hnuz ziv muôx chôngz chor qơư nox hâuk uô grêix yil, tsôngk kruô ziv hnuz ziv chôngz. Đuô li, muôs yil muk trâu têx tỉnh, thành txơưr đuô cux zôngx ziv.

Zơưv Lê Hoa, Trưởng phongx tu zus Tsênhv qơư cxơưz cxiz uô kôngz tỉnh Đắk Lắk puz pâuz, Tsênhv qơư tsênhv kriz uô ntâu tsaz yênhx paz trâu pêx xênhv huôv tsar tu zus yil zos yênhx iz hâur têx hâux lưv uô zov chênhr chiê huôv tsar kinh têr, cxuô yêiz thiv pluôs.

“Pêz tsênhv sir jos choz zok kriê têx tsưr ziv tu zus trâu pêx xênhv chiê tu zus tâu yil muôx chêr cur đuô. Lok choz zok mak pêz zuôr paz zuz nôngz yil jông, tsưr ziv tu zus muôx chos tâux, tsưr ziv puz yil nox, thiêz nriêr pâuz caz moz sâuv chor yil chiê chơưv kho moz; đuô li tsênhv paz tsưr ziv uô têx tsêr guôx. Uô kaz ciês mak paz pêx xênhv yênhx lix chor ziv chuôz zis, têx thâuv tsênhv zos HTX chiê paz muôx sik côngv, đhau co paz trâu pêx xênhv sik côngv jông đuô hâur tu zus, muôl muôs yil tâu jông đuô”.

Tsênhv tsênhz puz pov Đắk Lắk muôx tsar tov zôngx ziv chiê huôv tsar tu zus yil. Luôs hâux lưv no tsênhv tâu pêx xênhv kriz uô tu zus muôx chêx cur siêz./.

(TTTN-Lik Thox cxêik nhênhv)