Jax sâu thưr 3 hnuz 29/11/2016:

Laox Cai: Pax Đaiv Lan trâus puôk tsuôx pôngz tas yênhx tiv đêiv

        Hâur oz ciêz uô đhâu, ciês jiês ntux no njiv shông no, tix lâus Lê Văn Minh muôx 500 tsoz pax điav lan tâu yêik txix Sa Pa lok trâu thax tsav qơư kik ntơưv xar Cốc San, huyện Bắt Xát zos thax tsav qơư sor đuô, tsik chiê traus ntux no njiv, cê uô trâu pax tơưs ndax thâuv tsiêz. Taz sik tsuôk đhâu oz hnuz hâur jiês ntux no njiv, yar ntux tror cuz sor tưz uô trâu chor pax điav lan njưk, têx thâuv tsênhv uô trâu têx pax trâus tuôs; tix lâus Minh thiêx tror yêik lok trâu Sa Pa tsik chiê têx pax ntơư trâus tuôs. Tix lâus Dương Trung Nghiar-lênhx nênhs paz tix lâus Lê Văn Minh sêiz jor vax pax ntơư hêik:

       “Qiv hơưv shông no sor, yêx pax đaiv lan lok ntơưv no mak trâus hiêv ntâu, pôngz chiv, iz cxiê tsoz tiv cuz hênhr tưz trâus tuôs. Đros qênhx shênhx li co tsuv yêv điav lan lok Sa Pa cov huv đros qiv hơưv, uô đuô zuz chiê huôv tsar trâu shông tov kaz”.

       Trơưk li chor nênhs chos pax điav lan li chênhz zênhv, ntu đhâu qiv hơưv txơưr txar phiv liv, hmo ntux mak no, taz sik đruôz hnuz ho sor li chêix ntux sor, viv li uô trâu pax điav lan trâus tuôs. Zơưv Trần Văn Thức, lênhx nênhs chos pax điav lan ntơưv Sa Pa-Laox Cai-zos iz lênhx muôx chor pax điav Lan trâus puôk tsuôx hêik pâuz:

       “Shông no pir li cxiê shông mak qiv hơưv phiv liv, pêz cux lok six sir jos tsoz phưz trâu pax diav lan, taz sik tiv yar ntux cuz sor hênhr pax chưx tsik tâu. Ntâu chuôz zis trâus hiêv hênhr, tsuv chox lok Sa Pa chiê uô zuz trâu chiv tov kaz. Pêz chuôz zis trâus hiêv ntâu zos pôngz ntâu nhiêx hok pax mak tuôs lơưv, tsik pâuz uô li chak chiê khưx phưx tas shông no”.

      Nhiv no tưz muôx nhos 20 ziv chuôz zis chos pax đros yênhx cxênhz tsoz pax điav Lan trâus puôk tsuôx, đhâu thâuv yêik chox lok trâu qơư kik thiêz tsuv sêi đrơưv yêik tror lok trâu Sa Pa. Lơưr chor tsưr chos pax, têx tsoz pax tâu yêik tror lok Sa Pa, zos tsik tuôs mak cux phiv liv txos chêix chiv, trâus pôngz plox lok kinh têr tas muôx yênhx tiv đêiv./.

                   (An Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

Phênhv thưr 3, hnuz 29/11/2016:

Phênhv cxiz kôngz 3: Tsưr  ziv chos txir hơưk

     Hơưk zos tsoz chos nziv têx thax tsav qơư nzôngr nzông thiêz nông, viv li muôx têx chos tâu trâu hâur têx xuz jôngr, thax tsav qơư siêz 1.300-2.200 thiêr, niêx shông lax nziês, nông, tsi so muôx ntux pok huôz, lok nas ntâu….

1.Uô zuz chos:

     -Muôz nôngz tsêz uô zuz: Thâuv hli 9 thiêz hli 10, sâu đê tas têx txir hơưk, xeir têx tâur txir lâuk thiêz lox siz luôs, nhoz têx tsoz tưz chos tâu 5 shông tror zar sâuv. Têr tơưr, têr flâuz por tsês thiêz tsuôk xeir zuôr chor nôngz kôngk. Qơư uô zuz tsuv xeir uô jê trâu thax tsav qơư zuôr chos hơưk, hâur xuz jôngr, muôx 60% shôngz ntông nzôngr, qơư tiêx, têx ar tâu ndơưk, tsông cov nxênhr thiêz muôz huk uô têx caz siêz.

     Chor nôngz xeir tâu tsês uô zuz tsuv tsêz ciês. Tsêz nôngz trâu hâur ar, mav muôz đrox lok vor saz sâuv tox. Chor nôngz txir hơưk zuôr tơưs câuk đhâu thâuv tsêz tas muôx 40-45 hnuz. Tsưv ziv, tsuv yiz chor zuz hơưk iz tuk kuôk tuk zuôr xar iz đok thiêz chor zuz ntơư zuôr tâu yeik muk tso trâu têx hax txơưr đuô thiêz tsês nưk nhoz nưk li ntơư đhâu 1-2 shông li ro muk chos.

    -Uô zuz txix chês thiêz câuk: Khơưz, nyuô iz cxiê câuk mok txix têx hâur pâuk txir hơưk muk chos, tuk câuk nyuô ntơư siêz iz thiêr, hâur hâur pâuk tsênhv yuôr iz za chas, muôz blôngx txiêr por tsês. Chos câuk li heik no tsi yuô jông  bâuv li muôz nôngz uô zuz chos.

    -Six hơưv chos: Txix hli 12 txos hli 3 shông tov kaz.

2.Tsưr ziv chos:

    -Uô ar chos: Têx ar hâur xuz jôngr khênhr nông ntâu, tiêx, lok sik mê njik nxaz. Txiêr hur si têx shôngz ntông mê hâur xuz jôngr por tsês. Chor shôngz ntông siêz tsuôk tsês iz cxiê ntông lox, muôx txâuk blôngx vor txix 0,4-06%. Khơưz kror chos cov mê njik lox, đar pho. Txir hơưk tsi tas chos toz taz sik thâuv muôz tsoz hơưk chos tas trâu hâur kror tsuv tsux cov ar chênhr trâu. Têx ar hâur xuz jôngr ntơư tsi tas trâu qir viv muôx têx blôngx kruô ntâu lưx trâu, tưz lok six jông.

    -Tsoz phưz: Hơưk zos zav tsoz chos zôngx ziv tu, yưx uô têx nuv li: iz shông luôx têx đrox hâur xuz tsuôs 2 jiês.

    +Jiês tiv iz, luôx uô ntêx thâuv têx hơưk zuôr tơưs pax ( hli 2-3).

    +Jiês tiv 2 đhâu thâuv sâu đê têx txir hơưk tas, jiês no cux tsuv txiêr hur si têx tuk hơưk lâuk por tsês.

    Tsưv ziv, thâuv vêv xênhz, luôx têx đrox zâu hâur xuz jôngr, tsuv ro hur si têx đrox tuôx, nhoz jê iz ndis hâur pâuk txir hơưk por tsês. Têx hơưk đhâu 3 shông chos, qir tơưs pax, txi txir, iz shôngk tơưs pax txi txir ntâu jux juk, tâu ntâu đuô hur si zos txix 6-15 shông, xav kror đruôz đraz iz shông sâu tâu muôx 0,2 txos 0,3 tênhr txir iz ha thiêz têx hơưk muôx têx tâu sâu đê hâur nhos 20 shông.

3.Sâu đê, tsiv uô:

Txos hli 10 hli 11, thâuv têx txir hơưk lâuk, tsuv  sâu đê. Thâuv sâu zôngv triêv lêis hur si tâur txir gra lok jiêz lok sik kra./.

                      (Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)