Yuôx zêx Tà Xùa-Tsar tov trâu tox siêz Bắc Yên

Tix lâus Làng Xênhv Muôk nhoz jok Bẹ, xã Tà Xùa zos iz hâur chor chuôz zis uô uô kinh doanh txix yuôx zêx kruôr. Thâuv ntêx chuôz zis tsuôk chos blêx, poz cưk, phiv liv cơưs, taz sik cux tsik txâuk cxơưx trâu luz nênhx yênhx hnuz. Đhâu thâuv tâu cán bộ cxơưz cxiz uô kôngz kruôz kriê kỹ thuật chos thiêz tsoz phưz yuôx zêx, tix lâus chuôz zis tưz sir zôngv chor kỹ thuật co chiê tsoz phưz zuk chuôz zis li vax ntông yuôx zêx. Đros co zos sir jos kriz đar thax tsav cos yiêz, txos nhiv no chuôz zis tưz muôx ntâu đuô 60 tsoz yuôx zêx. Txơưr đuô chor nôngz yuôx zêx txơưr, zos tix lâus Làng chuôz zis chor yuôx zêx muôx ntâu tsoz yuôx zêx lâul hâur pâuk tuôx nxuôz, muôx têx tsoz tưz muôx yênhx puô shông. Tsoz ntông lox mak oz lênhx nênhs puôs cux tsik tas, chês đar thiêz blôngx lox, njuôz. Chiê đê tâu chor njil yuôx zêx mok njuôz, nênhs đe tsuv ndê muk sâuv ntông, muôx têx tsoz mak tsuv 4, 5 lênhx nênhs ndê muk đê thiêx tas. Khov co mak yênhx shông tix lâusl Làng li chuôz zis sâu tâu 10 triệu đêiv. Tix lâus puz pâuz:

“Cur mak muôx 60-70 tsoz yuôx zêx, chor yuôx zêx cux zos chuôz zis phênhv sâu chênhr. Đrâuv chuôz zis li chor yuôx zêx mak iz shông yưx tas cxuô zav cux sâu tâu 9 txos 10 triệu đêiv. Ntu zuôr txos mak chuôz zis zuôr sir jos hlôngr yiêz chor tsoz chos muôx tsiv gri kinh tế siêz li tsoz yuôx zêx thiêz kriz đar thax tsav chos”.

Xã Tà Xùa muôx 450 ntâu ziv chuôz zis, phênhv ntâu zos tsôngv box hmôngz, hâur co muôx zuôr xar 300 ziv chuôz zis chos yuôx zêx đros muôx 200 ntâu tsoz yuôx zêx tưz muôx yênhx puô shông, đros ntâu thax tsav yuôx zêx txơưr đuô. Chor njil yuôx zêx muôx njil iêz, hâuk tas cux muôx njil kaz jiz zos iz kror uô trâu chor yuôx zêx Tà Xùa, Bắc Yên muôx suôz bê. Chiê muôx tâu yuôx zêx kaz, tsuv uô đhâu ntâu kror. Thâuv tưz đê tâu chor njil yuôx zêx njuôz mok, tsuv chox lok ciz ciês zos tsik uô li mak zuôr tsik kaz, thâuv ciz cux tsuv huv têl. Đhâu co muôz lok yâu, khơưk por tsês têx yuôx zêx tsik jông, lơưr co tror kaz muôz muk ciz. Kror no tsuvuô muk uô lok oz pêz jiês txos thâuv yuôx zêx tâu ciz kruôr. Uô kaz ciês mav chox muk tsês chiê thiêz ntiv hnaz muôs, 5 cir yuôx zêx nhôngk mak uô tâu iz cir yuôx zêx kruôr. Nhiv no gri muôs yuôx zêx kruôr txix 200-700 cxênhz đêiv iz cir, Gri yuôx zêx nhôngk muôx gri 40 cxênhz đêiv txos 70 cxênhz đêiv iz cir. Tix lâus Nguyễn Viết Hoàn, lênhx kruô tuôx txix Hưng Yên hêik:

“Cur pov chor yuôx zêx tà Xùa no cux kaz, hâuk mak cux kaz jiz thiêz, thiêz gri muôx oz pêz puô cxênhz iz cir li no mak cux huv”.

Txix shông 968, huyện Bắc Yên tưz piz huôv tsar hênhr tsoz yuôx zêx tox siêz, tiv zix zos yuôx zêx lâul thiêz yuôx zêx Shan tuyết. txos nhiv no tas nro huyện tưz muôx txos 100 ntâu hec ta yuôx zêx, tsêx trung ntơưv xã Tà Xùa, hâur co muôx zuôr xar 90 hec ta tsênhv jông sâu đê. Xav jênhv yuôx zêx zos iz hâur chor tsoz chos chênhr, huyện Bắc Yên tưz yưv pênhr lok qir zuôv, zuz nông thiêz paz trâu pox nhuôs tâu cơưv shâuv nzir ntâu tsưr ziv chos, tsoz phưz trâu yuôx zêx. Zơưv Lê Văn Kỳ, chủ tịch UBND huyện Bắc Yên puz pâuz:

“Pêz cux tưz hêik thiêz tâu Cục sở hữu triz tuệ côngz jênhv bê ntơưr tập thể đros thiêz yuôx zêx Tà Xùa, pêz tsênhv sir jos phuôx huiz kror no chiê hêik kriê hax huv yuôx zêx trâu ciêz đrôngs hâur tỉnh cux xưk li đrâuv tỉnh chiê phuôx huiz kror tsiv gri. Đros thiêz phuôx huiz kror co mak pêz cux tsov cưv txos vênhv thix taz por trâu kỹ thuật chos thiêz tsoz phưz sâu đê thiêz tsês chiê hax huv uô kaz ciês mak tsuv muôx suôz bê”.

Đros tuôr chiê thiêz phuôx huiz tsiv gri kinh tế, vênhx huôv chor yuôx zêx lâul, huyện Bắc Yên tsik so sir jos uô cov muôx chor yuôx zêx tsơưr lươngv, gri muôs siêz thiêz truôx tuk, gôngr phênhv gra siêz siêz đuô luz nênhx trâu pox nhuôs./.

(Hoàng Long-Lik Thox cxêik nhênhv)

Iz cxiê tsưr ziv phax tar chuô đax chuô đuz, xoz tuô thiêz lol lơưs

          * Chuô đax chuô đuz zos li chas?

          Chuô đax chuô đuz, zos pov yưv thâuv muôx huôz đuz đros nas lol lox, pov xoz lêiv, xoz đror đrông ntưk, muôx têx thâuv cux lol lơưs thiêz.

          Chuô đax chuô đuz lok six riêz nênhs viv zôngx ziv trâus xoz tuô tuôs thiêz uô trâus saz. Lol nas lox cux zuôr uô muôx đêx cuôr yôngz.

          Têx hâux lưv tsuv uô thiêz tsi uô thâuv muôx chuô đax chuô đuz:

          Têx hâux lưv tsuv uô zos gâuv hâur tsêr thiêz jâuv sâuv trôngx tos ntông, tsi cxoz chiê tơư trux hâur ar. Tuô têx tênhv tênhz hâur tsêr. Zos tsênhv mul yêz gox đêx lok sik tsênhv đa đêx mak tsuv ciêr chênhr khiêr lol tsêr.

          Têx hâux lưv tsi cxoz uô: tsi tơưv mul lok đrâuv jôngr thâuv tsênhv muôx chuô đax chuô đuz.

          * Xoz zos li chas?

          Xoz khênhr tuô thâuv ntux muôx huôz tsâuk, tuô tênhv lol hâur ar. Tuô trâu têx tsoz ntông lox, ndêx tênhv thiêz sâuv têx trôngz siêz. Xoz khênhr tuô lol têx chuôz zênhx tik tênhv li xor hlâu….

          Xoz tuô zuôr uô tuôs lênhs thiêz uô puôk tsuô têx tsêr nhoz, ntông thiêz cxix luôk tênhv tênhz. Xoz cux zos qir tiv uô muôx hluôr tơưs cuz.

          Têx hâux lưv tsuv uô thiêz tsi cxoz uô thâuv muôx xoz tuô:

          Têx hâux lưv tsuv uô: Thâuv hnor xoz đror đrông ntưk tsuv nhoz gâuv hâur tsêr lok sik gâuv ntơưv têx qơư taz por. Tsik nhoz jê têx tsoz ntông lox, têx ndêx tênhv siêz....Zos pov xoz tuô tsuv khôngx thiêz oz cxeik tês puôs truôx truôx oz luz hâur châus, tâuz hâu nho trâu hâur. Tuô hur tiz si têx tênhv tênhz hâur tsêr.

          Têx hâux lưv tsi cxoz uô: Tsi zôngv điện thoại thiêz tsi tơưv đrâuv jôngr thâuv muôx xoz đror đrông ntưk.

          * Khâur jênhs chuô zos đaz tsi?

          Khâur jênhs chuô mak mul lol six sei sâuv ar thiêz sâuv niêv đêx hiêr. Mul txos tưs zuôr cuôr lơưr têx chuôz zênhx, têx môngr pâus...lơưr.

          Txux hiêv:

          Khâur jênhs chuô khênhr muôx yưv sei thiêz tsi tâu njuôs xav uô ntêx, mul txos tưs ruôr hiêv txos co. Cuôr lơưv tsêr nhoz, chuôz zênhx, lênhx nênhs. Khênhr uô tuôs lênhx nênhs, trâus saz, ruôr hiêv lênhx nênhs thiêz chuôz zênhx chuôz tas, kôngz lôngk.

          Têx hâux lưv tsuv uô thiêz tsi cxoz uô:

          Têx hâux lưv tsuv uô: Jav đêz cêr mak khâur jênhs chuô mul đhâu, nriêr qơư taz por chiê gâuv...

          Têx hâux lưv tsi cxoz uô: Tsi mul sâuv cêr mak khâur jênhs chuô mul đhâu. Tsi gâuv têx qơư tsi taz por.

          * Lol lơưs zos đaz tsi?

          Lol lơưs zos lol têx luz lơưs lox li têx luz poz jêz. Khênhr lol têx luz lox li njiêr tâuv, poz cưk muôx têx thâuv lox li kê keiz lok sik lox đuô.

          Txux hiêv:

          Lol lơưs zuôr ruôr hiêv txos kôngz lôngk, tsoz chos. Têx luz lơưs zuôr uô lênhx nênhs thiêz tsiêx cxu trâus saz lok sik trâus tuôs zos tsi ciêr chênhr gâuv trâu têx qơư taz por.

          Têx hâux lưv tsuv uô thiêz tsi cxoz uô:

          Têx hâux lưv tsuv uô: Nhoz hâur tsêr, thâuv tsênhv mul đrâuv jôngr mak khiêr mul nriêr qơư taz por chiê gâuv.

          Zos tsi nhoz jê têx qơư gâuv tâu mak tsuv nriêr têx chuôz zênhx tơưr chiê their thiêz por vêv zus tâuz hâu.

          Têx hâux lưv tsi cxoz uô: Tsi tơưv đrâuv jôngr thâuv lol lơưs./.

Thu Thùy- Txâur Vax cxeik nhênhv