Txuz lênhx nzêik hêir nênhs Cho mak nziêk muôs trâu saz Trung Quốc: Nênhs sâu xor xưv trâus hêv, ntâu ntơưr pênhr chor nênhs nziêk đas muôs nênhs

Hnuz 20.21/6/2019, chor jax sâu: “Lênhx nxêik hêir nênhs cho 11 shông trâus nziêk đas muôs trâu saz Trung Quốc li siêz xar txos” thiêz “Txuz lênhr nxêik Cho 11 shông trâus nziêk đas muôx trâu saz Trung Quốc: Tiv li chak tsênhv tsik tâu uô tsênhz mênhx?” tso sâuv pov chir điện tử VOV.VN, thôngx cxix tâu nta suôz sâuv iz  cxiê kênh nta suôz Đaix TNVN Việt Nam. Đhâu ciês co, chôngz lênhx nênhs trâus nziêk đas thiêz chuôz zis cux tưz muôx luk hêik pênhr pos Lai B, chor nênhs nênhs fêv nziêk đas nênhs muôs li têx kror uô cxâuv. Nhiv kruôr txix Trung Quốc tror lok tsêr oz pêz hnuz no, Chẻo Xoang Mẩy zos pos Tẩn Mý Chài tuk nhuôs nxêik nhoz jok Phăng Xô Lin 2, xar Phăng Xô Lin, huyện Sìn Hồ zos lênhx nênhs trâus chor nênhs no nziêk đas muôs trâu saz Trung Quốc 12 shông tror uô ntêx piêr:

“Thâuv ntêx cur thiêz Tẩn Pà Mấy zos fôngx zưs iz fâuv nênhs nhoz uô cê hâur jok, txos chêix uô kôngz mak sik pâur côngz khưr uô liêx têz. Tov kaz no, nưk khiêr muk zuôr txir saz Trung Quốc thiêz tror lok, đros nưk niêv zos pos Lai B tuôx ciês ntơưv tsêr nziêk thiêz zâuv cur oz pêz hnuz hmo. Nưk oz niêv tuz hêik tiêk muk saz Trung Quốc mak tâu jông hênhr, ho zôngx ziv nriêr nhiêx. Thâuv co cur nhiv kruôr muôx 15 shông, mnôngs hêik tas mak cux nhiêv taz sik tsik muôx nhiêx chêix yêz muk. Pos Lai B hêik tiêk mav muôz nhiêx paz thiêz cov tuk tuz zos Tẩn A Thiên thâuv cur thâuv hmo ntux muk cêik cêr số 6 chiê tok yêz kruô. Thâuv cur ndê yêz kruô lơưv mak Tẩn A Thiên thiêx tror kaz lok tsêr. Txos Lào Cai Tẩn Pà Mấy đros tuk txir tok cur thiêz chox cur muk saz têz qơưk Trung Quốc lơưr cêr mê. Muk saz tor tâu iz ciêz chêk oz niêv txir zuôv muôs cur trâu iz lênhx txir nênhs Trung Quốc chiê uô pox niêv. Chưx tsik tâu tuk txir chuôz zis ntâuk cur tưz khiêr gâuv. Ntâu shông uô nênhx txov nhêv nhoz luôs têz qơưk, nhiv no cur tror lok thor pênhr pos Lai B chor niêv tuz têx kror uô cxâuv co”.

Thav pêv đros pêz, pos Chẻo Thị Hà, Chủ tịch Hôiv Liên Hiệp Gâux muôv vir ndâuk huyện Sìn Hồ puz pâuz: Nhiv kruôr đhâu Hôiv gâux muôv vir ndâuk tưz txêik tâu chor nênhs traus nziêk đas li 3 đêiv ntơưr pênhr:

“Nhiv no pêz tưz txêik tâu chor nênhs trâus nziêk đas têx ntơưr pênhr xa tuôx trâu chor cơ quan txơưx jênhv thiêz trâu Hôiv hêik chor cơ quan txơưx jênhv thiêz hôiv por vêv qênhx liv trâu chor nhuôs. Đros thiêz pưk txux zos tsưr tsix hôiv pêz vav tiêk, chor cơ quan txơưx jênhv zuôr sir jos qênhz yuôx xav jênhv cov tsênhz mênhx, nriêr pâuz tsênhz chor nênhs fêv nziêk đas muôs nênhs chiê hêv, por vêv qênhx liv trâu chor nhuôs”.

Pos Lai B thiêz chor nênhs uô cxâuv li têx kror cxâuv tưz pâuz tsênhz. Taz sik, tiv tsik tâu trâus qênhz yuôx, xưv lik lơưr pháp luật li cui tênhv viv li nênhs uô cxâuv tsik tiêk pâuz zuk têx kror cxâuv, mak tsênhv hêv nênhs pênhr thiêz nênhs sâu xor xưv Đaix TNVN cxiv sâu chor jax sâu qênhz yuôx no. Tsênhv tsênhz, đhâu thâuv chor jax sâu tâu tso thiêz nta suôz sâuv Đaix thiêz tâu sêiz ntâu sâuv mạng xar hôiv, zar hnuz kêix 22/6/2019, pos Tẩn Lai B, zos nênhs trâus pênhr đros chor nênhs nzêik đas nênhs muôs trâu saz đrâuv têz qơưk tưz hu tênhv hêv nênhs sâu xor xưv Đaix TNVN nhoz iz suôv faz Bắc, hêik Đaix yêv tas têx jax sâu thiêz tsik tsuv tror sâu nzir, zos tiêk tsik uô li mak nênhs sâu xor xưv thiêz chuôz zis zuôr njiz trâus têx phiv liv. Pos Tẩn Lai B têx luk hêv hêik txix luk Cho tưz tâu nênhs sâu xor xưv cơư tsês, hâur co muôx têx lo luk tâu cxêik li no:

“Cur chuôz zis cux muôx nênhs uô hâux lưv siêz, cux muôx nênhs kriê cur, chiê sêz cox puôk uô tâu li chak trâu cur. Cur hêik trâu cox pâuz, zos cox xar cov jông mak txơưx hêik jông, zos tsik li mak cur zuôr hêik nênhs uô cov cox lok tsik tâu tsêr. Cox zênhx uô nênhx nhoz ntơưv co tsik tâu ntêr…zos cox xar tâu luz nênhx jông mak yêv ciês cox chor jax sâu thiêz tsik tsuv sâu nzir lơưv…”

Đros têx luk hêv nênhs sâu xor xưv, pêz cux tưz hêik thiêz tâu cơ quan công an huyện Sìn Hồ paz por vêv ngaz tuk trâu nênhs sâu xor xưv thiêz chuôz zis; thiêz tưz muôx tsưr ziv xưv lik nênhs hêv txos nênhs sâu xor xưv. Taz sik, pos Lai B đros chor nênhs nzêik đas nênhs muôs trâu saz đrâuv têz qơưk co têx kror uô cxâuv tưz pâuz tsênhz mênhx lơưv. Đuô thâuv tưs hur si chor cơ quan txơưx jênhv ntơưv tiv phaz tsuv sir jos qênhz yuôx, uô tsênhz mênhx txuz hâux lưv chiê chor nênhs uô cxâuv co tsik khiêr điv tâu; Thôngx cxix phênhv tưs tror paz pâux nzir tâu têx pôngz plox, njiz trâus phiv liv trâu chor nênhs trâus nziêk đas muôs trâus saz đrâuv têz qơưk tưz njiz trâus njiz trâus hâur luz nênhx co./.

(TTTB-Lik Thox cxêik nhênhv)

CM 1: VN tsênhv njiêz Hnuz jênh sôr ntiêx têz 11/7/2019

VN-25 shông uô lơưr jiês cơưv ntiêx têz tsaz yênhx uô têx nuv lok jênh sôr thiêz huôv tsar (ICPD Cairo, 1994)

Hâux lưv jênh sôr têx nuv uô tâu hâur six hơưv đhâu

Hâur six hơưv đhâu, luôs hâux lưv jênh sôr tưz uô tâu ntâu kror jông, paz trâu têz qơưk cêr huôv tsar kinh tế-XH. Chuôz tsar jênh sôr tâu tir thêir yênhx côngz. Chuôz tsar jênh sôr xav kror đruôz đraz niêx shông zuôr xar 2% ntu 1989-1999 tưz txo grêk tsơưs đuô 1% ntâu ntu 1999-2009 thiêz txo grêk 1% ntu txix 2010 txos nhiv no. Xav kror đruôz đraz iz lênhx pox niêv nhoz hov hnuz nhôngs xênhz zus mê nhuôv tưz txo grêk tsơưs.

Jênh sôr pêz têz qơưk shông 2018 muôx nhos 95 tsov lênhx nênhs. Njuôk xav jênh sôr tưz txo grêk tâu nhos 20 tsov lênhx nênhs khov muôx têx tsênhv chei jênh sôr-Tsưr ziv xênhz zus nhuôs huv đros hâur six hơưv đhâu.

Têx lênhx lox tôngv cux hlôngr jux juk trơưl tsưr ziv yiêz.  Chor nênhs lox tôngv hâur ngênhx công nghiệp, dịch vụ tsar ndê txix 27% ntâu shông 1993 muôx 56% shông 2016; lox tôngv kôngz nuv txo grêk txix 27% ntâu yuôr 44%.

Pêz têz qơưk qir hla trâu ntu jênh sôr tsơưs  txix shông 2007 thiêz njuôk xav zuôr uô tâu tsưr ziv, hâux lưv no lok shông 2020, đros thiêz jênh sôr nhoz hov hnuz nhôngs uô hâux lưv tsav nhos 70% jênh sôr. Ntu jênh sôr txo grêk tsơưs muôx ntâu kror cik txos, njuôk xav zuôr truz ntêr nhos 30 shông txos 40 shông, ntâu yax zos 45 shông.

Tsơưr lươngv jênh sôr tâu hlôngr yiêz ntâu. Têx lênhx nênhs nox tsi txâuk têx jâuz mor thiêz chor  nhuôs zâu trâul tuôs tưz txo grêk tsơưs oz phênhv pêz; têx lênhx niêv trâul tuôs txo grêk 3 phênhv 4 pir li shông 1990. Têx hâux lưv uô lok sâuv njuôk xav uô ntêx xênhz zus nhuôs thiêz nhuôv mok tưz jux juk tâu fuô uô nhoz hur si têx tỉnh, TP. Txos nhiv no, 25% lênhx niêv xênhz nhuôs hâur chêr thiêz 35% lênhx nhuôv mok xênhz zus tâu lok tâu qênhz shuôs, njuôk xav, tir thêir thiêz kho moz nzor iz cxiê zav moz gênhs.

Nhạc cắt

Tsôngv .....! Nênhs VN tưz lox, siêz jux juk tuôx. Txix shông 1993 txos nhiv no, xav kror đruôz đraz hluôk nênhs VN siêz nzir mê njik, txir nênhx muôx iz thiêr 64, pox niêv iz thiêr 53.

Hnuz nhôngs xav kror đruôz đraz txix 65 shông ntâu shông 1993 ndê 73 shông ntâu shông 2018, siêz đuô têx têz qơưk xav kror đruôz đraz muôx phênhv sâu tâu iz zav. Xav kror đruôz đraz nênhs VN têx shông uô nênhx nhoz đhâu thâuv muôx 60 shông tưz bâuv li ntâu têz qơưk Châu Âu.

Jênh sôr hâur hur si têz qơưk tưz phênhz đuô huv đros. Phênhz jênh sôr reik đros trâu ciêz đrôngs huôv tsar, hlôngr yiêz tuôv zênhv zoz qơưx lox tôngv, đơưk uô tâu qênhx shênhx lox tôngv-hâux lưv uô tsi siz bâus. Jênh sôr hâur têx ciêz đrôngs tưz tsar ndê txix 20% shông 1993 muôx 35% shông 2017./.

(Bích Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)