Cao su Sơn La-thâuv uô ho txơưr Nghị quyết

Jôngr chos ntông cao su

Muk sêiz shuôk tix lâus Bạc Cầm Hoa nhoz jok Khiêng, xar Mường Khiêng, huyện Thuận châu li ziv chuôz zis muôx 5 lênhx nênhs. Shông 2008, tâu xar, jêx jok hêik, tix lâus tưz muôz tas nro chuôz zis 3.000 thiêr ar têz chiê chos ntông cao su. Thâuv co, chuôz zis tâu hêik pâuz tiêk đhâu 6-7 shông, thâuv ntông cao su lox mak zuôr paz muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx. Taz sik tưz 7-8 shông lơưv, tok txos nhiv no, tix lâus chuôz zis chor ntông cao su cux tsênhv tsik tâu tso cuô mik, cux zos tiêk chuôz zis tsik tâu phêiz iz kror liv tưs hlo, viv li, luz nênhx lok six txov nhêv.

Cux xưk li tix lâus Bạc Cầm Hoa ziv chuôz zis, shông 2008, tix lâus Lò Văn Hoáng ziv chuôz zis nhoz jok Ca, xar Chiềng Khoang, huyện Quỳnh Nhai cux muôz tas nro chuôz zis li 1 ha ntâu ar têz chiê chos ntông cao su…Ntâu shông nhoz tok njôngr, 3 shông tror lok no, ntông cao su tưz tâu tso zuôr cuô mik, taz sik, iz shông tsuôk sâu tâu 7-8 triệu đêiv, têx thâuv zos 10 triệu đêiv ntâu, tsik txâuk chox lok sir zôngv hâur chuôz zis:

“Iz hli tâu 1-2 triệu, muôx hli tâu oz pêz puô cxênhz đêiv, uô chak thiêx txâuk nox. Thâuv ntêx zos tsik uô cao su mak zuk cux muôx ar chiê chos têx tsoz chos txơưr li kok ntông, poz cưk…mak uô chak cux zuôr sâu tâu ntâu đuô chor ntông cao su”.

Truôx siêz tsik tâu lơưv, viv tưz đhâu 10 shông nhoz tok taz sik tsik tâu đaz tsi hlo, nênhs chos cao su nhoz chor jok Thàn, Pang Héo, xar Chiềng Pằn, huyện Yên Châu tưz muôz chor ntông cao su ntor por tsês cov thiêx tâu ar uô nox, vav tiêk zuôr muôx tâu phênhv sâu chiê cxơưx trâu luz nênhx, txơưv pâuz tiêk uô li co, têx jâuv zuôr uô cxâuv txos chêi têz qơưk.

Pos Quản Thị Dung, Bí thư huyện ủy Yên Châu puz pâuz, tas nro huyện muôx 883 hec ta thax tsav chos cao su, tsêx trung ntơưv 3 xar Chiềng Sàng, Chiềng Pằn thiêz Viêng Lán. Tiv ntông cao su paz tsik tâu lok kinh têr, pêx xênhv tsik truôx siêz đros zav tsoz chos no, viv li qênhx shênhx ntor por tsês ntông cao su hâur 3 shông tror lok no ziv hnuz ziv chuôz ndê. Zos xưk li shông 2017 tsuôk muôx 440 tsoz trâus txiêr, ntor por tsês mak txos 6 luz hli hâur shôngk shông 2020, chor ntông trâus txiêr, ntor por tsês muôx txos yênhx châuv cxênhz tsoz:

“Pêz cux tưz sir jos hênhr lơưv. Pêx xênhv mak chính quyền tuôx txos cux njiz thiêz uô jông hêik xưz. Taz sik, chiê pêx xênhv tsik ntor têx ntông mak pêz cux sir jos lơưv. UBND tỉnh cux tưz tso lok six ntâu đoanx côngz xưv tuôx sêiz shuôk, chox kriê ciês ntơưv tiv phaz. Taz sik, cux lok six phiv liv chiê truôx tuk tâu qênhx shênhx”.

Zos dự án yưv pênhr trâu kôngz nuv, jêx jok, đros phênhv pênhr ntâu tiv zix tỉnh nhiv no, taz sik đhâu 12 shông kriz uô, hâux lưv chos ntông cao su ntơưv Sơn La tâu ntâuk gri tiêk tsik muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx li luôs hâux lưv tso tơưv. Lar hêik zos tsik muôx hâux lưv trâu px uô, tiz nênhs muôz ar chiê chos ntông cao su tuôx uô công nhân trâu Công ty cao su Sơn La, uô trâu muôx zuôr xar 3.800 lênhx nênhs tso hâux lưv tsês, tsav muôx zuôr xar 68% tas nro chor lox tôngv tâu xêir zuôr chiê uô công nhân. Njuôk xav, phênhv sâu xav luz đraz txix 1 ha cao su tsuôk tâu muôx 1 triệu 200 cxênhz đêiv iz hec ta iz shông; kror no mak tsơưs đuô 40 jiês pir li tsoz kok ntông, 57 jiês pir li tsoz yuôx zêx thiêz 74 jiês pir li têx ntông nox txir…

Zơưv Nguyễn Hữu Đông, Ủy viên dự khuyết Ban chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Sơn La ntơưv jiês uô hâux lưv đros Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam nhiv kruôr no tưz hêik 2 tos sik côngv paz, khưx phưx têx phiv liv paz trâu pox nhuôs chos cao su gra siêz phênhv sâu, truôx tuk luz nênhx:

“Sâuv têx ar têz mak pox nhuôs tưz muôz muôx 100% mak tỉnh zuôr nhênhz chơưv têx tsênhv chêi li chak chiê pox nhuôs truôx tuk, iz zav li tu zus. Lok saz Tập đoàn thiêz Công ty cao su Sơn La mak pêz cux hêik tror phuôx huiz hâux lưv chos têx yuôx njuôz hâur har ntông cao su thiêz tror ntâuk gri txos  têx zav tsoz chos, tsiêx zus txơưr đuô xưk li zus mur zuôr jiz… chiê pox nhuôs muôx nzir phênhv sâu. Hok lok paz trâu pox nhuôs mak sir jos cêir chêx lơưr tsưr ziv công ty Cao su zuôr zôngv têx nhiêx dịch vụ tênhv qơư jôngr; hok tỉnh mak zuôr zôngv têx tsênhv chêi chiê paz trâu pox nhuôs hâur shông tiv 8 thiêz  tiv 9, tiv 10 lơưr co zos chos cao su mak tsik tâu muôx phênhv sâu. Pêz hâux lưv zos uô chak chiê gra siêz phênhv sâu, luz nênhx trâu pox nhuôs”.

Lok saz Công ty cổ phần Cao su Sơn La, shông no zos  shông tiv 5 uô hâux lưv. Tiv txix ntâu kror, hâur co muôx tiv gri cao su sâuv ntiêx têz grêk kik, viv uô xênhz yar kinh doanh tax tsik tâu li tsưr ziv tso tơưv. Zơưv Võ Đức Trường, Phưv Tổng Giám đốc Công ty cổ phần cao su Sơn La puz pâuz:

“Thâuv yưv pênhr chos ntông cao su sâuv thax tsav tỉnh Sơn La mak công ty cux tưz tâu Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh thiêz chor huyện li têx sir jos paz. Taz sik, thâuv kriz uô muôx iz cxiê kror phiv liv, xưk li iz cxiê kror thax tsav trâus sik txenhz ntơưv Ít Ong, hâux lưv ntor txiêr ntông cao su ntơưv Yên Châu, jok Un, Củ Pe, xar Mường Bon (Mai Sơn) muôx zuôr xar 150 hec ta pêx xênhv tsik chiê kriz uô cok cuô mik, hâur 3 shông no công ty sâu tsik tâu, trâus pôngz plox cux ntâu”.

Li co, tsaz yênhx kôngz nuv đros phênhv pênhr yưv lox tiv zix ntơưv tỉnh Sơn La đhâu 12 shông kriz uô tsênhv muôx yưv ntâu phiv liv,  lok six tsuv tâu ntâuk gri, uô jông sêiz shuôk, njuôk xav chiê muôx tâu kho đuô lơưr tsưr ziv huv đros./.

(Xuân Thọ-Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)

Lênhx hluôk Hmôngz sir jos hla đhâu yeiz pluôs

Sir jos hla cov đhâu yeiz pluôs, tsi xar njiz trâul txox cêr txov, tix lâus Chảo Xênhv Zax, nhoz xã ntus đriv Dào San, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu tưz huôv tsar tsưr ziv chos têx txir dâu tây. Lênhx hluôk tuz nênhs Hmôngz tsưr ziv uô bluô nux ntơư zos iz kro jông trâu tsôngv px nhoz ntus đriv sir jos hla đhâu yeiz pluôs.

Vax dâu tây

Xênhz thiêz hloz lox nhoz jok Lèng Chư xã Dào San, lênhx hluôk tuz Chảo Xênhv Zax (xênhz zus shông 1991) thâuv tưs tưz xar njôngr lok cêr huôv tsar uô bluô nux sâuv chênhr zuk thax tsav qơư nhoz. Shông 2014, txơưv tiêk cơưv tas ntơưr cao đẳng lok sâuv kho têx tênhv tênhz, kho meir uz no......ntơưv Phú Thọ, taz sik Chảo Xênhv Zax cux tror lok zuk qơư nhoz chiê huôv tsar chos têx txir dâu tây.

Chox pêz muk seiz shuôs Chảo Xênhv Zax vax txir dâu tây, Trung úy Hoàng Văn Lịch, nhoz đội heik thiêz kriê px huôv tsar uô nox, Zênhx pênhz phax Dào San, Bôv đôiv pênhz phax tỉnh Lai Châu heik: “Đros thiêz tsôngv px nhoz thax tsav ntus đriv, lar heik zos ntơưv xã Dào San mak luôs hâux lưv chos poz cưk, uô blêx lok sik cxuô zav tsoz chos ntông nox txir mak zos têx hâux lưv uô niêx hnuz hâur cxiê shông, hok Chảo Xênhv Zax tsưr ziv chos tsoz chos txir dâu tây zos iz tsưr ziv huôv tsar uô nox yiêz nhoz thax tsav no”.

Nhoz tok muk seiz shuôs tsưr ziv huôv tsar uô nox ntơư, zos lênhx hluôk Chảo Xênhv Zax, tus nênhs mê tsơưr, tsi yuô lox, taz sik muôx txux chi jông. Tis seiz njiê đêz trâu iz thax tsav qơư ntơư, pêz zôngx ziv pov Chảo Xênhv Zax vax txir dâu tây jông njuôz xiêz, txi txir liêz pok vos chuôs tsi iz ntar trôngz. Chảo Xênhv Zax shir phaz heik: “ Ciês thâuv tsênhv muk cơưv ntơưv tsêr cơưv Cao đẳng nhoz Phú Thọ, tâu iz lênhx fôngx zưs sưv jông thav kriê lok tsưr ziv uô nox heik sâuv, cur tưz xar tiêk, cơưv tas ntơưr, cur zuôr lok huôv tsar uô nox lơưr faz tsưr ziv co nhoz zuk thax tsav qơư. Đhâu nriêr pâuz, cur seiz pov nhoz suôv qơư no lok six jông chos thiêz huôv tsar zav tsoz chos nor. Chênhr li ntơư, đhâu hlo cơưv tas ntơưr, cur tưz tror lok chiê sir jos huôv tsar chos zav tsoz chos txir dâu tây hâur zuk chuôz zis têx liêx têz”.

Đhâu sik thav đros Chảo Xênhv Zax, pêz tâu pâuz, nưk qir têk chos zav tsoz chos co txix shông 2015. Hâur zuôr xar 2 shông đhâu, tiv tsi yuô tâu muôx tsưr ziv chos thiêz tu, viv li tsi so trâul têx caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv thiêz tsi yuô muôx txâuk đêx zưs. Ntâu jiês, Chảo Xênhv Zax tưz xar muôz tso tsês tsi uô, chiê zok nriêr uô lưv zav hâux lưv txơưr đuô, viv tsi muôx tsưr ziv, tsi muôx nhiêx txiêx thiêz ho zos iz lênhx lox tôngv chênhr hâur chuôz zis muôx 5 lênhx nênhs nhoz uô cê, niêv thiêz txir pov, xuz thơưx têx tsoz chos co uô tsi trơưl têk, lơưr chor lâuk cux heik tsi xar khênhr uô thiêz xar cov mul zok nriêr uô lưv zav hâux lưv txơưr đuô. Ntâu jiês xar, Chảo Xênhv Zax tưz iz siêz muk chuôs njiz canr bôv kôngz nuv hâur huyện chiê tâu heik kriê tsưr ziv huôv tsar chos zav tsoz chos dâu tây, viv li Chảo ziv muôx nzir cêr chiê siêz sir jos uô trơưk faz tsưr ziv no.

Chox pêz muk ndis seiz vax txir dâu tây, Chảo Xênhv Zax heik pâuz nzir, dâu tây no đar zuôr xar 5 cxênhz xưv phaz. Têx nôngz zuz zav tsoz chos co, phênhv ntâu Chảo gra txix Sơn La lok, muôx iz cxiê zav zuz mak gra ntơưv Đà Lạt lok chos. Iz tsoz zuz thiêz côngk đas jos tu, Chảo tas nhos 20 cxênhz txos 30 cxênhz đeiv. Iz chiv, têx txir txi tâu muôx 3 luz hlik txơưv jông sâu đê muôs. Xav kror đruôz đraz đhâu yưx tas têx nhiêx txiêx ntiêr nênhs uô thiêz tsoz phưz....., iz chiv Chảo Xênhv Zax sâu tâu 70-80 tsov đeiv.

Tsôngv box....! Phênhv “nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk xâuk li no xưz. Phênhv no zos Cơ quan Đeix TNVN nhoz faz Tây Bắc sik côngv đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(Tsu Vưx cxiv sâu-Riê Lâux cxeik-Txâur Vax nhênhv)