Chiêx ntux yiêz sor so cêr côngv siêz sâuv hâur trôngz Pô Tô

Txos jok tox siêz Pô Tô, xã ntus đriv Huổi Luông thâuv muôx ciêz ntux yiêz lov jêv thiêz muôx ntâu zav. Oz pêz shông tror lok no, tsôngv box hà Nhì nhoz no tưz uô tâu nox thâuv cxuô chuôz zis chos tsơưz. Khov qơư sâu zuôr saz Trung Quốc gri truôx tuk, viv li sơưr đơưk tsuôk sir jos tsoz phưz tsơưz cov jông.

Shir phaz viv nhiv kruôr muôs tâu yêz txir tsơưz ntơưv ciêz, tâu muôx 2 triệu đêiv ntâu, tix lâus Chu A dệ, nhoz jok Pô Tô, xã Huổi Luông puz pâuz: Tsar tov nhoz jok tox siêz nxaz tox muôx poz jêz ntâu, viv li thâuv ntêx chos poz cưk, chos blêx thiêz tu zus tsiêx cxu tsuôk txâuk nox. Kuôk no 3 shông, tix lâus chuôz zis muôz tas nro chor ar têz chos tsơưz, viv li luz nênhx tưz muôx đuô. Muôx phênhv sâu truôx txix muôs tsơưz, chêix ntux yiêz no tix lâus chuôz zis tsik cxơưx txos tsiêz lơưv, tsuôk tok txos tsiêz chêk tuô buô, hu cưr tix, nênhx tsa, fôngx zưs sơưr đơưk tuôx đros nox. Tix lâus Chu A Dệ hêik: “Thâuv ntêx tsik tâu chos tsơưz mak cur chuôz zis zus nhux tưv, tas ntâu côngz zus. Nhiv no chos tsơưz mak hnuz tưs cux li, tâu iz oz triệu đêivShông no tsơưz tâu gri, txir lox, muôx nhiêx zôngv tsiêz lơưv viv li pox nhuôs lok six shir phaz. Gri muôs tâu 2 cxênhz 800 đêiv iz cir. Nhiv no muôx nhiêx nox tsiêz, buô lok tưz muôx puô cir lơưv, nhiêx muôs tsơưz zos chiê zuôr khâuz ndơưk yiêz trâu chor nhuôs xưz, tsik cxơưx ntâu lơưv”.

Khov sir jos thiêz gruôs uô nox, car xar, car uô, Zax A Mé, mênhx cxưx Hà Nhì nhoz jok Pô Tô tâu pox nhuôs hêik txos xưk lênhx nênhs paz trâu sơưr đơưk hâur jok, thâuv muôz tsoz chos yiêz lok chos ntơưv zuk têz qơưk. Tsik tâu muôx 30 shông, taz sik Mé tưz zos tsưr 5 luz yêz teỉ lox, 2 luz yêz ô tô zâu, 2 luz mêir câuk ar thiêz ntâu zav muôx tsiv gri txơưr đuô. Têx co zos tâu zuôr txix 15.000 ntâu tsoz tsơưz hâur chuôz zis thiêz cêr fôngx zưs nhoz saz Trung Quốc.

Ntơưv trôngx jâuz grêix cuôz thaz thâuv hâur shông yiêz, A Mé piêr: Pov pêx xênhv jok Cửa Cải (Trung Quốc) chos ntâu tsơưz, chuôz zis tưs chos tsơưz cux puôr lênhx muôx tsar tov. Khov pâuz tâu iz lênhx nênhs hu uô Lá nhoz Cửa Cải, mé tưz thor 10 tsoz lok chos. Oz pêz hli tov kaz, chor tsơưz txir txir jông, Mé sâu thiêz gra muk trâu ciêz Cửa Cải muôs lok six tâu gri.Txix co, Mé piz kriz đar thax tsav chos tsơưz, thiêz tov kaz no zos nênhs muôx nhiêx bluô nux nhoz jok pluôs Pô Tô. Pov chos tsơưz muôx chêx cur, Mé tưz hêik, paz trâu pox nhuôs zuz nông thiêz kỹ thuật chos. Jok Pô Tô nhiv no lok six ntâu chuôz zis muôx phênhv sâu yênhx puô triệu đêiv iz shông txis chos tsơưz. Zax A Mé shir phaz puz pâuz: “Tsoz tsơưz mak pov lơưr saz têz qơưk chos, lênhx tưs cux pov. Xuz thơưx chos siv 400 tsoz, zuk chos nzir nhiv no tưz muôx 15.000 tsoz, xav tas cxuô zav mak iz shông cux sâu tâu 2 tiv đêiv. Zuk chos mak lênhx tưs cux pâuz xưz, lơưr chiv chir chos trơưk zuk, chor nênhs tsik pâuz mak zuk cux hêik kriê lơưr chos. Kuôk no 4 shông uô ntêx mak yêz mêir hâur jok tsuôk muôx tsơưs xưz, taz sik nhiv no mak chuôz zis tưs cux muôx, tsơus mak iz luz, ntâu mak muôx 3 txos 4 luz”.

Jok Pô Tô muôx 67 ziv chuôz zis, taz sik muôx txos 500 ntâu hec ta tsơưz. Khov chos tsơưz mak chuôz zis tưs cux zuôr tâu yêz mêir thiêz tas nro jok nhiv no muôx 20 ntâu luz yêz ô tô.

Tsưr jok Pô Tô Lý A Khớ puz pâuz: Muôx tâu kror no zos khov cêr coangz siv sik côngv nhoz oz jok Pô Tô-Cửa Cải. Txix thâuv muôx cêr coangz siv shông 2014, pêx xênhvoz jêx jok tưz sik sêiz zos cưr tix cưr bơưs jông, sik paz, sik kriê uô nox huôv tsar kinh tế. Ciês muôs tsơưz trâu saz Trung Quốc mak hax zav zôngx ziv đuô. Viv li mak tok tsiêz shông no, chor chuôz zis nhoz jok zuôr tuô ntâu buô thiêz krưr ntâu nduôr txâuv puôz chiê gra muk puz trâu têx fôngx zưs saz Cửa Cải. Tsưr jok Pô Tô Lý A Khờ hêik: “Pêx xênhv Cửa Cải đros Pô Tô sik côngv cêr coangz siv shông 2014, oz tos sik muk lok mak cux sik paz. Li no mak kinh tế cux sik paz, muôl muôs hax huv. Thâuv nox tsiêz mak cux hu fôngx zưs saz tor tuôx đros nox côngv cêr lov jêv. Zuk mênhx cxưx shông no iz chuôz zis tuô iz tuk buô tsiêz xar muôx 50 cir tror sâur, Uô nduôr trôi thiêz nduôr txâuv puôz, chuôz zis tưs cux tsưr tsix”.

Cêr ndê muk Pô Tô, xã Huổi Luông chêix ntux yiêz jông gâux đuô hur si, viv oz zaz ntus cêr njuôz xiêz têx tsơưz-zav tsoz chos tưz muox tsâu sor trâu jêx jok. Đros tsôngv box hà Nhì ntơưv no, ho muôx nzir iz chêix ntux yiêz tsiv gri, thâuv cêr sik côngv siêz nhoz oz mênhx cxưx, oz têz qơưk truôx jông đuô./.

(Khắc Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)

          Cheix ntux yiêz thiêz nênhs Hmôngz tox siêz li jax đhiê lov jêv

          Tix lâuk Chua Xênhv Zax nhoz xã Sa Pả, huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai puz pâuz: Jax đhiê lov jêv tos pak tsi pâuz muôx thâuv tưs lok, tsuôk pâuz tiêk no zos pêz mênhx cxưx li iz jax đhiê uô lov jêv tưz tâu fâuv nênhs tov ntêx kriê trâu têx tuz nhuôs tov kaz no. Jax đhiê lov jêv co tưz paz cxuô lênhx nênhs siz jê đuô, uô khôngz qiv sor si, lov jêv đuô hâur jêx jos, tiv zix zos thâuv txos tsiêz:

          Chuôz zênhx tâu zôngv thâuv đhiê uo lov jêv zos iz tul tos pak shôngz ntêr muôx nhos 1 yiv txos 1 yiv ntâu, hâur đruôz đraz lơưr tho têx luz kror thiêz đei nhiêx trâu hâur co. Oz tos mak tho kror đei xor liêz njuôz chiê thâuv đhiê mak jông seiz hênhr.

Thâuv đhiê, nênhs đhiê tuôr tul tos pak cê đhiê cê muôz tul pak max mav khoz trâu zuk luz chêr li tês, tơư, xưz pưs...chiê chor nhiêx đror lok six jông mnôngs.

          Đhiê lov jêv tos pak, khênhr muôx 4 txos 8 gơưv hluôk tuz hluôk nxeik sik đros đhiê. Hâur têx thax ar tiêx jông lok sik hâur têx ntênhs ciêz, đhiê lov jêv tos pak chuôk li uô cxuô lênhx nênhs siz jê đuô.

          Đros thiêz têx lênhx hluôk tuz, hluôk nxeik Hmôngz  txơưx đhiê lov jêv tos pak, têx đeiv nhiêx sâuv tos pak đror lox đuô, tso pov tsôngv box Hmôngz li cêr shir phaz lov jêv. Thâuv txos têx hnuz ntênhs, hnuz vênhx huôv mênhx cxưx, tiv zix zos ntênhs Guôv tox zâuv tsôngv cưr tix fôngx zưs sơưr đơưs tuôx txos pêz Hmôngz nhoz têx jêx jos tox siêz chiê tâu nriêr pâuz cxaz thiêz tâu seiz têx hluôk tuz hluôk nxeik đhiê lov jêv tos pak lok six jông seiz./.

( Thanh Thủy- Txâur Vax cxeik nhênhv)