Sir jos lês uô truôx jông hâux lưv seiz jor têx ndâux cêr muk lol nhoz thax tsav ntus đriv

Mường Lạn nhoz hâur thax tsav tâu seiz zos “qơư cuz nxor”. Tox trôngz hâur pêk nxaz, phiv liv muk lol, têx lênhx nênhs xar muk lol đhâu đriv têz tsi trơưk chei, zuôr muôs zax zênhz zôngx ziv gra tâu caz moz uz no lok siz cik hâur thax tsav qơư. Chênhr viv li, chor canr bôv, chiến sĩ hâur qơư seiz car, tsưx phưv đriv têz co tưz tso lênhx nênhs nhoz trơưr ntơưv qơư hâur niêx hnuz hmo thiêz muk qênhz shuôs tsi so têx đriv têz. Thiếu tá Điêu Chính Tuyên, thơưx seiz car kror qơư no heik pâuz: “Zênhx uô iz qơư seiz jor ndâux cêr Nà Khi ntơưv no chiê qênhz yuôx têx lênhx pêx xênhv muk lol đhâu. Hux jos đros chor lưv lươngv qênhz yuôx, por hưv têx ndêx cxok kuôk cêv đriv têz, qênhz pov têx lênhx nênhs muk lol đhâu  ntus đriv tsi trơưk chei nhoz jê đriv têz buôk Lol Tsuôk”.

Ntơưv thax tsav tox siêz ntus đriv, txov nhêv thiêz phiv liv lok ntâu tsar ntâu zav, taz sik chor tuz lênhv nhoz no thâuv tưs tưz sik thôngx siêz jông, sir jos uô tiêr cxuô luôs hâux lưv zok muôz. Chiến sĩ Zis Xênhv Shôngx, uô hâux lưv ntơưv qơư seiz car, tsưx phưv đriv têz thiêz phax tar moz gênhk Nà Khi heik: “Cêr muk qênhz yuôx shuôs đriv têz mak lok six phiv liv muk lol, nhiv no ntux no lơưv, muk hmo ntux uô hâux lưv qênhz shuôs đriv têz lok six txov nhêv cơưk. Pêz tưz sir jos khưx phưx, hla đhâu têx phiv liv co”.

Đros chor canr bôv, tuz lênhv pênhz phax nhoz, uô hâux lưv uô cê zos 3 lênhx tuz lênhv tâu Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Sơn La tso tuôx paz lês uô luôs hâux lưv seiz jor ndâux cêr, phax tir thêir moz. Tuz lênhv Vì Văn Danh, Tiểu đoàn Bộ binh 1, Trung đoàn 754 (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Sơn La) txơưv nhiv kruôr tuôx, taz sik tưz uô sưv lok six sei têx hâux lưv yiêz nhoz thax tsav ntus đriv: “Cur tuôx no, six hơưv nhiv kruôr đhâu, pêz muk qênhz yuôx, qênhz shuôs têx ndêx cxok kuôk cêv đriv têz, cêr mê lus muk lol đhâu ntus đriv. Cur thiêz chor tuz lênhv vav chiê siêz, zuôr muôx têx paz tâu zuk iz phênhv côngz đas jos đros phax tir thêir moz Covid-19, tsưx phưx truôx thax tsav đriv têz”.

Cêr truôx tuk nhoz 54 cêik cêr đriv têz, 21 tus ndêx cxok kuôk cêv ntus đriv, iz tus ndêx cxok chiv đriv têz zos Zênhx Pênhz phax Mường Lạn seiz car zos têx mak chor canr bôv, tuz lênhv hâur taz viv sir jos thiêz uô tâu jông. Trung tá Nguyễn Tiến Hiếu, Thơưx seiz car Zênhx pênhz phax Mường Lạn heik pâuz, xav tinhv hâux lưv phax tar moz Covid-19 zos hâux lưv tsuv uô hâur iz ntuk ntêr, cấp ủy, têx thơưx hâur taz viv tưz sir jos chox car, kriê thiêz uô jông luôs hâux lưv seiz jor ndâux cêr nhoz têx qơư taz viv seiz car, chiê tsưx phưv tsuôx thax tsav ntus đriv thiêz phax tir thêir tâu jông moz gênhk: “Đros thiêz têx qơư seiz jor ndâux cêr, đhâu 2 shông ntâu fuô uô têx luôs hâux lưv zok muôz, muôx lok six ntâu phiv liv thiêz cêr txov nhêv, taz sik đros trâu chor tuz lênhv têx sir jos, sik thôngx siêz, sik paz, pêz tưz xav tinhv tâu tsưr ziv, txơưx jênhv hâur lês uô têx hâux lưv co. Taz viv cux tsi so moz siêz txos taz por, cxiv kho, uô jông hâux lưv seiz jor ndâux cêr, gra siêz luz nênhx nox nhoz, cêr xênhz huôx trâu chor canr bôv, tuz lênhv nhoz no”.

Txơưv hâux lưv ntâu, riêz nênhs thiêz phiv liv, taz sik têx lênhx canr bôv, tuz lênhv puôr lênhx truôx siêz sir jos lês uô têx hâux lưv zok muôz. Viv đros thiêz chor tuz lênhv, hâur têx cêr txov, phiv liv ntơư thâuv tưs cux muôx têx jông thiêz shir phaz/.

(Lê Hạnh VOVTB-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs tsuv pâuz tâu xor mông lok ciêz đrôngs

Têx hnuz kaz shông, cux zos chor hnuz sâu têx kôngz nhoz ntâu thax tsav qơư. Ntơưv chor thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs Tây Bắc, têx huz no tsôngv box cê sir jos sâu đêx têx yuôx zêx, kok tsư ha, txir mo môngk, blêx têz lok sik têx njuôs shôngz nhiv kruôr tuôx thiêz chiv chir hêik pâuz, muôs sâuv chor sàn thường mại điện tử, têx thâuv tsênhv chiv chir live stream hêik pâuz lok têx hax huv co trâu tsôngv kruô, txuôk đros chiê zok nriêr nênhs zuôr. “Txix thâuv muôs txos trâu uô online mak cur pov zuk cux khưr tsơưs đuô, thiêz shir phaz đuô zos zuk nriêr tâu nênhs zuôr lơưv mak thiêx li sâu đêx têx kôngz, txir ntông co. Tsưr ziv, txux chi live stream mak zuk chiv chir cơưv xưz. Zuk sêiz chor nênhs txơưr li têx jiês live stream. Sêiz lơưr uô tas zuk cơưv shâuv thiêz lơưr uô tâu mak zuk cux uô tâu”.

Co zos niêv tix Hà Thị Trình, mênhx cxưx Thái nhoz xar Chiềng Hặc, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La li hêik pâuz lok chênhz zênhv, tsưr ziv hâur muôs hax huv online.

Đhâu ủy ban mênhx cxưx li nriêr pâuz shông 2017, tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs tâu sir zôngv mêir tính thiêz muôx internet mak tsênhv tsơưs. Cxiv luôs cxuô zav lok CNTT tsik tâu cxiv uô cxix cxuô thiêz tsik tâu muôx txos tas nro cxuô thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs, uô trâu tsôngv box kriz sêiz, nrêir pâuz têx xor mông sâuv internet tsênhv tsơưs. Pênhr jos CNTT thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs tsênhv muôx tsik tâu txâuk lok lênhx nênhs thiêz txux chi, nhiêx txiêx yưv pênhr cxiv uô vax tsêr cxuô zav tsênhv tax tsik tâu tâu CNTT li têx hlôngr yiêz sêi chiê sir zôngv hâur cxuô kror hâux lưv… Txix co, Ủy ban Mênhx cxưx tưz hêik trâu Chính phủ kriz uô ntâu tsưr ziv chiê paz gra siêz đuô txux chi sir zôngv CNTT phưx vưv, paz trâu huôv tsar kinh têr-xar hôiv; yax kriê, piêr pâuz, gra siêz jênhv pâuz, taz por ngaz tuk trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs. No cux zos iz tsưr ziv paz taz por tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs li qênhx buôs ti tâu têx xor mông.

Chiê huôv tsar kinh têr-xar hôiv thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs, tsuv tsêx trung trâu uô têx hax huv; chuôz cxaz têx dịch vụ. Têx hâux lưuv no mak nriêr pâuz xor mông lok ntux yar ntux nas, chêix chiv, gri, hax huv kôngz nuv…Chênhr viv li, CNTT zuôr zos kror zov chênhr paz trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs buôs ti tâu sêi thiêz truôx jông đros ciêz đrôngs.

Uô lơưr Chính phủ li chox kriê, ntâu tỉnh, thành tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs tưz uô tâu ntâu kror jông, tiv zix zos hâur shông 2021, shông hlôngr yiêz số.

Ntơưv Ninh Thuận, têx shông jê lok no, pêx xênhv nhoz têx jêx jok tưz buôs ti, nriêr pâuz tâu xor mông txix internet. Đhâu co pêx xênhv ntơưv têx thax tsav txov nhêv, thax tsav nhoz đêz, tox siêz tỉnh tưz cơưv shâuv, sir zôngv têx txux chi txix internet chiê uô nox đros kriz uô têx tsưr ziv huv đros trâu kinh têr ntơưv thax tsav qơư.

Tix lâus Ja Kia Mạnh. Mênhx cxưx Raglai, zos lênhx nênhs xuz thơưx ciês nhoz xar Phước Thái, huyện Ninh Phước chos blêx lơưr tsưr ziv “1 tsuv uô, 5 grêk”, nriêr pâuz đhâu internet, tix lâus Mạnh pâuz tâu tiêk nhoz têx thax tsav qơư txơưr, chôngz lênhx nênhs tưz uô tsưr ziv sir zôngv mêir chiê chos blêx, viv li tix lâus mạnh cux tưz sir zôngv mêir chiê chos blêx hlôngr trâu tsưr ziv chos blêx li thâuv ntêx no. Khov uô lơưr tsưr ziv no, tix lâus Mạnh txo grêk tsơưs tâu 50% chor zuz nôngz. Tsưr ziv no tưz tsik zos paz txo grêk tsơưs nhiêx txiêx yưv uô xuz thơưx, mak tsênhv paz muôx tâu tsơưr lươngv siêz, paz trâu pêx xênhv sâu tâu ntâu đuô: “Pâuz tâu tiêk ntơưv xar muôx internet côngv thôngx, txix co cur tưz tuôx trâu ntơưv xar kriz internet chiê cơưv shâuv chênhz zênhv, tsưr ziv uô ntơưv têx thax tsav qơư txơưr đuô chiê sir zôngv lok uô trâu ntơưv zuk chuôz zis. Tiv zix zos tsaz yênhx “1 tsuv uô, 5 grêk” mak chor thax tsav qơư txơưr tưz kriz uô txix ntêr lok lơưv, taz sik đros tsôngv box Raglai li pêz mak tsênhv pâuz tsik tâu tâu txos tsaz yênhx no. Cur tưz uô trơưk thiêz tax tâu tsơưr lươngv lok six siêz”.

Taz por vax huôv buôs ti têx xor mông trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưr nênhs uô ntêx zos tsuv uô tâu cxiv luôs thôngz mông paz trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs. Cxiv luôs paz xor mông no tâu kriz uô txix ntâu saz, taz sik zov chênhr tiv zix, sêiz tiv zix thiêz ntâu tiv zix cux zos txix internet.

Shir phaz zos, lơưr nriêr pâuz jê lok no, chor mênhx cxưx tsơưs nênhs sir zôngv internet chuôz ndê siêz. Nhiv no muôx tsos 61% ntâu ziv chuôz zis mênhx cxưx tsơưs nênhs sir zôngv internet (wifi, cáp lok sik 3G), ndê txos muôx 54% ntâu pir li shông 2015 (6,5%). Tsuv hêik tiêk no zos tsưr ziv buôs ti, nriêr pâuz têx xor mông lok six ntâu nhoz thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs.

Txơưv tiêk chôngz lênhx hluôk mênhx cxưx tsơưs nênhs tưz sêi đrơưv nriêr pâuz xor mông txix internet chiê muôx tâu tsưr ziv uô nox, huôv tsar. Taz sik, ntơưv Tây Nguyên, Tây Bắc lok sik Tây Nam Bộ, thax tsav mênhx cxưx tsơưs nênhs thiêz tox siêz, tiv zix zos thax tsav tox siêz đêz đrôngs, thax tsav txov nhêv tiv zix nhiv no cux tsênhv zos thax tsav njiz ntâu phiv liv lok nriêr pâuz xor mông huôv tsar cêr uô nox. Viv li, Chính phủ tsênhv taz tov sir jos uô cov tiêr cxiv luôs nriêr pâuz xor mông huv đros trâu luôs hâux lưv sêiz car Têz qơưk thiêz paz trâu tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs pâuz tâu têx xor mông; chuôz cxaz sir zôngv Công nghệ thôngz xor mông hâur huôv tsar cêr uô nox, tuôr truôx ngaz tuk hâur thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs./.

(VOV4-Lik Thox cxêik nhênhv)