Jax thưr 6, hnuz 4/3/2016

Gia Lai njiz trâus ntux kruôr gis hênhr

Tsôngv box Jarai nhoz jok Mơ Rông Yố 2, xã Ia Ka, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai đrak liêx Ia Sah tsênhv taz tov trâus kruôr jux juk. Muk ndis seiz têx liêx thâuv yar tsênhv cuz, pos rơ Châm Đủ heik pâuz, đrak liêx đar 30 ha tsi tâu muôx iz jiês tưs zuôr kruôr li no, taz sik shông no têx blêx tưz kruôr njưk tuôs tas xar iz đraz.

Tâu pâuz tiêk, shông no muôx têx ntux zuôr lok six kruôr, viv li txix ciês hâur chiv ntux tsâus yiêz 2015-2016, UBND tỉnh Gia Lai tưz chox kriê cxuô ngênhx muôx vax huôv heik tsôngv box cov tsi cxoz uô kôngz trâu têx thax tsav khênhr muôx tsi txâuk đêx uô, thiêz bax têx tsưr ziv phax tir thêir ntux kruôr gis. Taz sik, nhoz iz cxiê thax tsav, txơưv tưz tsi tâu muôx iz jiês ntux kruôr chuôs li no, taz shông no cux muôx tsi txâuk đêx uô têx kôngz. Zơưv Phan Văn Thiên, Phưv Chủ tịch UBND xã Ia Ka, huyện Chư Păh heik pâuz, hâur thax tsav muôx 170 ha blêx liêx. Chiê bax phax tir thêir ntux kruôr gis, tsôngv box tsuôk uô 100 ha liêx nhoz têx thax tsav muôx txâuk đêx uô, taz sik txos nhiv no tưz muôx 10 ntâu ha blêx trâus kruôr njưk tuôs tas, sâu tsi tâu, yênhx châuv ha liêx têz txơưr đuô muôx tsi txâuk đêx

Chiv kôngz tsâus yiêz no, tas nro tỉnh Gia Lai tsêz chos tâu 64 cxênhz ha têx kôngz cxuô zav. Taz sik, zuôr xar 6 luz hlik đhâu, hâur thax tsav ntux nas tsơưs, têx đêx thiêz pak đêx tưz kruôr tas. Nhiv no tưz muôx nhos 900 ha blêx liêx trâus kruôr njưk tuôs tas, sâu tsi tâu, 7.500 ha tsoz chos txơưr đuô trâus uô ruôr hiêv. Hâur ntơư, ntâu liêx têz chos hưx txoz, cà phê lok cux muôx tsi txâuk đêx zưs, njưk tuôs jux juk. Ntơưv thax tsav chos ntâu hưx txoz li: Chư Sê, Chư Pưh, ntâu ziv chuôz zis tsôngv box tưz yưv muôx yênhx puô tsov đeiv nhiêx chiê khơưz, yâu têx kror đêx taz sik cux tsi muôx đêx. Njuôk xav, tưz muôx nhos iz cxênhz ha têz hưx txoz ntơưv 2 huyện Chư Sê thiêz Chư Pưh trâus kruôr njưk, 20% hâur têx hưx txoz ntơư tuôs tas.

Đros trâu têx blêx liêx, cà phê, hưx txoz, têx kuôr njuôk lok zos caz tsiz nhoz Gia Lai cux tưz trâus uô hiêv hnhar tiv ntux kruôr gis. Xav kror đruôz đraz, iz ha têz caz tsiz trâus  pôngz lơưv 10 tênhr thiêz cux tsi yuô kaz jiz li têx shông uô ntêx. Txix qênhx shênhx ntơư, hâu nov ntơưv qơư tưz chox kriê cxuô ngênhx muôx vax huôv đros tsôngv box sir jos fuô uô têx faz tsưr ziv phax tir thêir ntux kruôr gis li: Thoz huk têx cưx đês đêx, tso đêx cov huv đros. Lar heik zos têx thax tsav chos têx kôngz ntêr shông li: Cà phê, hưx txoz ziv txuôs đêx đuô viv ntux tsênhv zuôr kruôr ntêr.

Lơưr qơư yuô pov ntux yar ntux nas thax tsav Tây Nguyên, tsuv txos iz đraz hli 6, ntơưv thax tsav Tây Nguyên thiêx muôx têx tror lok nas txos. Cheix ntux kruôr shông no zuôr kruôr ntêr thiêz kruôr lox đuô hur si pir li 60 shông đhâu lok. Chênhr viv li, têx trâus uô ruôr hiêv tiv ntux kruôr gis uô ntơưv tỉnh Gia Lai heik taz thiêz thax tsav Tây Nguyên heik cxuô zuôr trâus hiêv lok six ntâu./.

( TTTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv)    

Phênhv thưr 6 hnuz 3/3/2016

Txix hnuz 1/3, nhiêx txiêx tsêr kho moz chuôz ndê tsơưs tiv zix 30%

Lơưr hêik pâuz no, nhiêx zuor chuôz ndê tsơưs tiv zix 30% txix hnuz 1/3. Ciês ntơưv 9 luz tsêr kho moz Trung ương tưz uô lơưr chiv chir nhiêx txiêx hur si xưk li Bạch Mai, Việt Đức, Chợ Rẫy, Phụ sản trung ương, Răng Hàm Mặt trung ương Hà Nội thiêz thành phố Hồ Chí Minh…nhiêx phí zuôr ndê tsơưs tiv zix 50% txix hnuz 1/3.

Lơưr co, txix hnuz 1/3, chir nhiêx li nhiêx phí sêiz jor, nhiêx phí fêik kho mak chor tsêr kho moz zuôr muôz nzir nhiêx hli cưk yuôx trâu nhiêx phí.

Viv muôx nzir phênhv nhiêx no, nhiêx phí trâu fêik kho zuôr chuôz ndê pir li nhiv no txix 300.000 txos 1,5 triệu đêiv iz jiês, nhiêx njuôk shuôk moz zuôr chuôz ndê 3-4 jiês pir li nhiv no, nhiêx txax pư zuôr chuôz ndê oz bâus pir li nhiv no.

Taz sik, phênhv nhiêx phí no zuôr tâu zôngv uô ntêx trâu chor nênhs moz muôx bảo hiểm y tế, six hơưv sir zôngv nhiêx phí yiêz trâu chor nênhs moz tsuv thêv nhiêx njuôk kho moz zuôr tâu sêiz shuôk cuêz tênhv tov kaz.

Đros phênhv nhiêx phí yiêz nhiv kruôr hêik co, xav txix hnuz 1/3 trungz fênhx iz luz tsêr kho moz zuôr muôx 3 phênhv gri, zos nhiêx phí đros nênhs moz muôx bảo hiểm y tế, nhiêx phí njuôk kho moz lơưr zoz qơưx thiêz nhiêx phí trâu chor nênhs thêv nhiêx.

Đros six hơưv no, Bộ y tế cux muôx ntâuz ntơưr xa trâu UBND chor tỉnh, thành hêik tỉnh thành tưr tsik tâu uô cuiv njuôk kho moz trâu nênhs pluôs lơưr Thủ tướng chính phủ li zoz qơưx shông 2012 mak uô ciês chiê paz trâu nênhs pluôs, nênhs moz ntêr hnuz nhoz tiv phaz tuôx muk njuôk kho moz.

Chor tsêr kho moz cux tsuv hêik pâuz tsêhv mênhx chor nhiêx phí./.

(Pov chir điện tử Yên Bái-Lik Thox cxêik nhênhv)