Yuôx zêx pax đax- tsôngv box Ba Chẽ li têx muôx liv

Thâuv ntêx, tix lâuk Chíu Sinh Phạn chuôz zis, mênhx cxưx Cho nhoz xã Đồn Đạc li phênhv sâu tsuôk khov txos 1 hecta chos ntông keo thiêz ciêv fix. Thâuv chính quyênx tiv phaz vênhv tôngv cxiv tsa trâur nuv chos yuôx zêx pax đax, tix lâuk Phạn thor paz txưv 300 tsoz nôngz zuz. Đhâu 4 shông, 300 tsoz yuôx zêx pax đax chos hâur vax tưz txos six hơưv sâu đê thiêz sâu tâu 2 cir ntâu pax kra kruôr, qir chox lok phênhv sâu muôx 40 tsov đeiv ntâu. Jênhv pov chêx cuk kinh têr siêz, tix lâuk Phạn tror thor paz txưv, nhiv no tix lâuk li vax yuôx zêx pax đax tưz muôx zuôr xar 1 cxênhz tsoz. Tix lâuk Chíu Sinh Phạn heik: “Jênhv pov tsoz yuôx zêx pax đax li tsiv grê chox lok phênhv sâu siêz trâu chuôz zis. Qir thơưx cux phêv liv lok nôngz tsoz chos, thâuv tâu Đangv thiêz têz qơưk cux xưk li huyện Ba Chẽ tsov cưv paz nôngz zuz. Qir chos yuôx zêx pax đax mak phênhv sâu tâu siêz đuô pir đros têx tsoz chos txơưr lok six ntâu”.

          Tsi taz tix lâuk Phạn, ntâu ziv chuôz zis txơưr nhoz xã Đồn Đạc cux puôr lênhx jênhv pov chêx cuk kinh têr siêz cxôngx hâux lưv chos zav yuôx tsiv grê no. Tix lâuk Triệu Đức Tình tưz đanwg cir chos 1 cxênhz 600 tsoz thâuv tâu huyện paz txưv 70% nhiêx txiêx zuôr nôngz zuz. Cxênhx txuôk tâu 100 tsov đeiv ntâu, hlôngr tsoz chos yiêz, tix lâuk Tình truôx siêz yưv pênhr lok vax yuôx zêx pax đax đros siêz xar hlôngr yiêz luz nênhx: “Chos keo mak tsi chos tâu yuôx zêx pax đax, tsuv chos ciêv fix tas pov tsoz tưs tsi jông mak muôz txiêr por tsês, tsês têx tsoz jông chiê hloz lox uô nzôngr nzông. Chos yuôx zêx pax đêx shơư hâur vax ciêv fix thiêx li tâu, chos ntông keo mak tsi tâu, thâuv txiêr zuôr liêv tas. Heik cxuô tsoz phưz cux tsi phêv liv, hnuz tưs cux muk luôx đrox chiê tsi hlar trâu sâuv tsoz chos. Chos tsoz chos no mak tsuv truôx siêz 2,3 châuv shông thiêx li, tsi zos 2,3 shông txơưv tâu”.

          Xav txos hli 8/2020, huyện Ba Chẽ muôx muôx nhos 200 hecta chos yuôx zêx pax đax đros 2 công ty thiêz 418 ziv chuôz zis. Shông 2019, tas nro huyện sâu tâu 600 cir yuôx zêx pax đax kruôr (bâuv 3 cxênhz 600 tênhr pax nhôngs), 6 tênhr blôngx kruôr (bâuv 18 tênhr blôngx nhôngs) thiêz 100 cxênhz ntâu tsoz nôngz zuz, tas nro sâu tâu 13,8 tỷ đeiv, chêx cuk kinh têr trâu têx ziv chuôz zis cux ngaz tul. Taz sik, hâux lưv uô dự án “Chos yuôx zêx pax đax ntơưv têx doanh nghiệp tâu tiêr ar thiêz têx ziv chuôz zis sâuv thax tsav” huyện Ba Chẽ tsênhv njiz ntâu phêv liv. Iz phênhv zos tiv tsoz yuôx zêx pax đax tsuv chos 2,3 shôngk thiêx li sâu tâu. Đros co, grê muôs yuôx zêx pax đax sâuv niêv ciêz cux siêz, hâux lưv muôv muôs xiv huv nhoz tiv phaz cux njiz phêv liv, uô trâu hax huv tsênhv yuôr ntâu muôs tsi tâu tas. Chiê muôx tsưr ziv huôv tsar yuôx zêx pax đax, zơưv Vi Thanh Vinh, Tsar phongx kôngz nuv thiêz huôv tsar nôngx cxênhz huyện Ba Chẽ puz pâuz: “Pêz zuôr chuôz tsar heik kriê tsưr ziv tsêz chos trâu pox nhuôs, tiv zix zos côngz xưv chuôz cxaz chos pêv zav tsoz chos trơưk tsưr ziv. Cur xar mak qir thơưx tsôngv box zuôr cxơưx cux zos, taz sik hâur six hơưv zuôr txos pêz zuôr tror yax mông pox nhuôs pâuz huyện li tsưr ziv. Hâur shông 2020 zuôr tsưr tsix ntênhs phêv yuôx zêx pax đax jiês tiv 3. Qơư tsov txos zos heik kriê trâu tsôngv box hâur têz qơưk thiêz sâuv ntiêx têz pâuz tâu tsiv grê tsoz chos no. Pêz zuôr tror krêz đar thax tsav chos, paz txưv thiêz sik côngv đros doanh nghiệp chiê krêz đar qơư tsiv uô”.

          Yuôx zêx pax đax zos tsoz yuôx muôx tsiv grê, cxôngx ntêr tưz tâu ntâu lênhx nênhs chuyên gia hâur thiêz đrâuv têz qơưk ntâus grê siêz lok tsơưr lươngv, txux zôngv. PGS.TS Dương Văn Thảo, Tsar khoa jôngr nuv, Tsêr cơưv đạhọc Nông lân jênhv tênhv: “Đros thiêz Ba Chẽ mak yuôx zêx pax đax zos tsoz chos ntơưv tiv phaz, thax tsav ar têz lok six huv đros huôv tsar tsoz chos no. Lơưr cur pov mak hâur ntu zuôr txos, tsoz yuôx zêx pax đax zuôr tâu chuôz tsar muôs hâur niêv ciêz têz qơưk thiêz sâuv ntiêx têz. Đros thax tsav qơư chos cur pov cux lok six jông, ntu zuôr txos tsuv muôx cxaz ntâu nhênhz chơưv, qênhz yuôx gen thiêz por vêv nôngz tsoz chos, chox lok xiv huv jông tiv zix trâu lênhx nênhs li đas jos”

          Hâux lưv huôv tsar trâur nuv chos yuôx zêx pax đax ntơưv têx xã tox siêz huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh tsênhv chox lok chêx cuk jông. Iz chas hâux lưv muôz siêz phênhv sâu trâu pox nhuôs, hâux lưv huôv tsar vax chos nôngz zuz thiêz tsiv uô cux paz huyện Ba Chẽ huôv tsar kinh têr, gôngr phênhv heik kriê lok thax tsav qơư, lênhx nênhs Quảng Ninh thôngz đhâu xiv huv kôngz nuv muôx tsơưr lươngv siêz jông./.

(VOV4-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Phênhv đêx hur sôr 1

Tsôngv pox nhuôs sơưr đơưk hmor yuô! Phênhv đêx hur ciêz no, pêz xa txos trâu sơưr đơưk mnôngs Têz qơưk têx cui tênhv lok đêx, đhâu co paz pox nhuôs sơưr đơưk pâuz tâu sir zôngv chor đêx tưs cov huv vêv xênhz thiêz taz por trâu đas jos.

Nus: Muôx bâuv lik chak chor đêx zuôr sir zôngv tâu?

Têz: Chor đêx li (Đêx hâur têx cưx đêx, cưx ha, pak đêx…), đêx nhoz toz hâur ar li (Têx kror đêx khơưz), đêx nas.

Đros cxuô zav đêx uô ntêx thâuv zuôr muôz lok sir zôngv mak cux tsuv tâu xưv lik cov jông trơưk tsưr ziv sir zôngv.

Nus: Chor đêx muôx hâur têx cưx đêx, cưx ha, pak đêx tâu xav lơưr têx cui tênhv ploz tsênhr tưs?

Têz: Chor đêx muôx hâur têx cưx đêx, cưx ha, pak đêx….

Chor đêx no tâu ntâuk gri lơưr Bôv Tài nguyên thiêz Tênhv qơư li Ploz tsênhr Việt Nam 08:2008/BTNMT tso tơưv trơưk Cuêz tênhv sôr 16/2008/QĐ-BTNMT hnuz 31/12/2008.

Nus: Đêx muôx nhoz toz hâur ar zos chor đêx tưs, tâu xav lơưr têx ploz tsênhr tưs?

Têz: Chor đêx no zos têx đêx muôx nhoz hâur ar li (đêx hâur têx kror đêx khơưz).

Chor đêx no tâu ntâuk gri lơưr Bôv Tài nguyên thiêz Tênhv qơư li ploz tsênhr Việt Nam 09:2008/BTNMT tso tơưv đros Cuêz tênhv sôr 16/2008/QĐ-BTNMT hnuz 31/12/2008.

Nus: Tsơưr lươngv chor đêx muôx hâur têx cưx đêx, cưx ha, pak đêx thiêz chor đêx muôx nhoz toz hâur ar mak chor  đêx tưs jông đuô?

Têz: Chor đêx muôx nhoz toz hâur ar mak muôx tsơưr lươngv jông đuô chor đêx muôx sâuv bông ar tiv chor đêx nhoz toz hâur ar co mak tsik trâus têx phiv liv muôx sâuv bông ar li têx cuô vuôz tsuôz ntưk lok trâu...

Nus: Chor đêx muôx nhoz hâur ar nông thiêz toz zav tưs jông đuô?

Têz: Chor đêx muôx hâur ar nhoz tsik toz xav txix sâuv bông ar txos hâur chor đêx txix 3 txos 10 thiêr, chor đêx no mak cux tsik yuô hur jông, muôx tsơưs thiêz txơưr txar trơưk qiv hơưv.

Chor đêx nhoz toz muôx 20 thiêr tror sâur trâu hâur ar mak tsơưr lươngv jông đuô, đêx cux muôx ntâu đuô pir li chor đêx nhoz ntiêr đuô.

Nus: Li chak zos têx kror đêx khơưz huv vêv xênhz?

Têz: Khov lơưr Bôv Kôngz nuv thiêz Huôv tsar jêx jok li cuêz tênhv sôr 2570/QĐ-BNN-TCTL hnuz 22/10/2012 lok hâux lưv tso tơưv Bôv chỉ sôr thiêz ntâuz ntơưr kruôz kriê kriz uô côngz xưv sêiz kaz, ntâuk gri Đêx hur thiêz Vêv xênhz tênhv qơư jêx jok mak:

- Kror đêx khơưz tsuv nhoz kuôk đêz tsêr vêv xênhz, têx tsêr guôx tu zus lok sik têx qơư tsik hur txơưr tsơưs tiv zix 10 thiêr.

- Luz ndâux kror đêx tsuv tâu puôz, cxiv cov siêz kik tiv zix muôx 0,6 thiêr tâu cxiv uô txix têx gạch, poz jêz thiêz tso iz zar kror bê tông toz muôx pêz thiêr xav txix sâuv bông ar trâu hâur luz kror đêx khơưz co.

- Tiêx iz ndis luz kror đêx tsuv tâu uô tiêx jông txix bê tông lok sik luôv têx gạch, poz jêz cov hur jông cov tsik trâus jơưx, xưz poz./.

(Tuyết Lan-Lik Thox cxêik nhênhv)