Điện Biên: Zos thax tsav qơư đrav ntêx tir ntâuk tros châuz nto bê

Đhâu hnuz 7/5/1954, thax tsav ntâuk tror châuz Điện Biên Phủ trâus ruôr hiêv ntâu. Đrak tiêx Mường Thanh muôx ntâu tsuôv tav, triêv fov đhâu ntâuk tror châuz, iz thax tsav ar, cxuô tsoz đrox, ntông, tâux puôr lênhx lo chor tuz lênhv sơưr đơưk li têx nyar, viv tiêx tuk trâu têz qơưk. Hla đhâu 63 shông, têx muôx yưv co cux tsênhv nhoz đrêiv hâur chor tuz lênhv lâul Điện Biên Phủ thâuv co li siêz xar. Kuz tuz lênhv lâul Hoàng Công Đẩy, nhoz phường Him Lam, thành phố Điện Biên phủ, lênhx nênhs cxaz chuôz ntâuk tros châuz Điện Biên Phủ đrav ntêx tror ndo txos:

“Qơư ntâuk tror châuz thâuv co pêz tsuôk pov liêz vos. Pa pâus tsâuk nti, pêz njiês njêx muôs lok cux pov tsik tsênhz lơưv. Vax tsêr, shông ntông tsik yuôr đaz tsi, tsuôk yuôr oz pêz tuk ndê hluôr tơưl cuz liêz vos”.

Hla đhâu phiv liv ntâuk tros châuz, zơưv Hoàng Công Đẩy ho tror đros chor nênhs nhoz Điện Biên sik côngv siêz, sir jos uô lox tôngv xênhz yar, cxiv tsa jêx jok.

Noong Nhai, nhoz xã Thanh Xương, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, ntơưv no hnuz 25/4/1954, tros châuz Pháp tưz tso bôngk napan pôngz uô hiêv txos 444 lênhx pêx xênhv, hâur co phênhv ntâu zos nênhs lâul, pox niêv thiêz nhuôs zâu. Taz sik nhiv no, Noong Nhai tưz zos yênhx iz đrak liêx blêx jông. Đros kror liv zos nhoz hâur vuôk hâur đrak tiêx Mường Thanh, muôx cxiv luôs đêx liv Nậm Rốm, pox nhuôs nhoz no tưz sir zôngv khoa học kỹ thuật, muôz chor zav zuz nôngz blêx tsơưr siêz lok chos, luz nênhx ziv hnuz ziv truôx đuô, cxuôv yêiz thiv pluôs. Niêv tix Phạm Thị Châm, iz lênhx nênhs nhoz jok Noong Nhai hêik:

“Pêz zos chor nênhs uô nênhx nhoz sâuv thax tsav ar Điện Biên lịch sử lok aix tso siêz lok chor nênhs uô ntêx tưz sir jos thiêz trâus tuôs chiê pêz tâu uô nênhx nhoz hâur tiêx tuk. Thiêz pêz tsuv muôx txơưx jênhv li chak chiê jêx jok ziv hnuz ziv jông đuô, sir jos cxuôv yêiz thiv pluôs”.

Nhiv no thax tsav đrak tiêx Mường Thanh muôx ntâu triêv fov, tsuôv tav thâuv ntêx, nhiv no tưz zos qơư chos blêx liêx lox đar tiv zix thax tsav Tây Bắc. Kinh tế-xã hội Điện Biên tax tâu ntâu kror hlôngr yiêz huv đros; phênhv sâu lênhx nênhs tâu muôx 22 triệu đêiv ntâu iz lênhx nênhs iz shông; chor chuôz zis pluôs nhoz tas nro huyện tâu txo grêk tsơưs ntâu, tsuôk yuôr 54.000 ntâu ziv chuôz zis, tsav xar muôx 45% tas nro chor ziv chuôz zis, txo grêk 3,2% pir li shông uô ntêx co. Tỉnh tsênhv sir jos kriz uô, phuôx huiz têx kror liv lok du lịch lịch sử, sir jos paz thơưz du lịch zos yênhx nganhx kinh tế chênhr nhoz tiv phaz.

Hâur luz nênhx tiêx tuk nhiv no, yênhx lênhx nênhs sâuv thax tsav ar Điện Biên zênhz shôngx thâuv tưs cux ndo njôngr txos chor xaz pênhz, liệt sỹ, chor nênhs tưz trâus tuôs li têx côngz lox viv thax tsav no. Sâuv thax tsav tỉnh nhiv no muôx 16.000 ntâu lênhx nênhs muôx côngz trâu cách mạng tâu sơưv chế độ, tsênhv chêi, hâur co muôx 900 ntâu chuôz zis liệt sĩ. Đrâuv uô jông pháp lệnh tsov cưv txos chor nênhs muôx côngz trâu cách mạng, cxuô cấp chính quyền txix tỉnh txos tiv phaz. Txix shông 2011 txos nhiv no, tas nro tỉnh tưz kho đuô, cxiv uô yiêz xar muôx 240 luz tsêr siêz jông, khơưk muôz 760 ntâu ntơưr cxênhx txuôs. Chor niêv Việt Nam zênhz shôngx tâu chor tsưr tsix, tiz nênhs, taz viv jênhv tu zus tas siv nênhx. Zơưv Lê Văn Quý, phưv chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên puz pâuz:

“Tỉnh Điện Biên tưz yax kriê đêz đar huôx tôngv ndo txiêx pâuz njis, tsoz phưz chuôz zis xaz pênhz, liệt sỹ, nênhs muôx côngz. Kriz uô chor huôx tôngv kho đuô, kho đuô chor qơư liệt sỹ, chor tsêr siêz jông, xaz pênhz, liệt sĩ, nênhs muôx côngz. Tsưr tsix chor huôx tôngv sêiz shuôk chuôr yuô liệt sỹ li chor nênhs cxênhz jê ndar txos ndo txiêx pâuz njis thiêz cux zos zoz zux trâu cxuô cxênhx nênhs ndo txiêx pâuz njis”.

Sâuv thax tsav ar Điện Biên lịch sử, cêr siêz jông zênhx tsik so tâu tuôr truôx. Nhoz ntơưv no, iz lênhx nênhs tsênhv sik đros paz zuk đas jos chiê cxiv tsa têz qơưk ziv hnuz ziv truôx thiêz muôx luz nênhx tsâu sor đuô./.

(Bích Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv)

PHÊNHV TSÊNHV CHEI TÊZ QƠƯK

Fuô kriê HĐND tỉnh Sơn La Nghị quyết 115, hnuz xiêz 10/9/2015

Grê 1. Cui tinhv phênhv paz txix nhiêx txiêx têz qơưk trâu têx tsênhv njiêz, hâux lưv uô têz qơưk tsaz yênhx qơư tsov txos lok cxiv tsa jêx jok yiêz hâur thax tsav xã trơưk têx phênhv li đrav kaz:

         1.Paz ntâu yax 100% trơưk li têx nhiêx tưz njuôk xav tâu thôngz đhâu trâu uô 03 tsênhv njiêz, hâux lưv li: Cxiv uô cêr mul lok txos trâu tsênhv qơư xã; tsêr cơưv ntơưr; qơư y tế xã cov tâu jông trơưk têz qơưk cui tinhv.

2. Paz ntâu yax 90% trơưk li têx nhiêx tưz njuôk xav tâu thôngz đhâu trâu uô 05 tsênhv njiêz, luôs hâux lưv chiê taz por uô tâu: Cxiv uô tsêr vênhx huôv jêx jok; côngz trênhx thể thao hâur jok; côngz trênhx côngz đêx xênhz huôx chêx tsôngk; cxiv uô jông têx cưx đês tok đêx uô liêx.

    3. Paz ntâu yax 70% trơưk li têx nhiêx tưz njuôk xav tâu thôngz đhâu trâu uô 2 tsênhv njiêz, hâux lưv li:

    -Cxiv uô têx côngz trênhx trâu thax tsav qơư huôv tsar uô nox chêx tsôngk, tu zus shuôz njêl,.....

-Cxiv tsa thiêz fuô kriê nthuôr uô đar tsưr ziv huôv tsar uô nox yiêz thiêz uô têx nuv txơưr đuô nhoz tox siêz.

4. Paz txix nhiêx txiêx T.Ư thiêz tỉnh: 30% trâu chor xã thax tsav I; 35% trâu xã thax tsav II; 45% trâu xã thax tsav III, jêx jok txov nhêv (nhoz hâur xã thax tsav I, II) nhiêx txiêx cxiv uô têx côngz trênhx trơưk li têx nhiêx tưz njuôk xav tâu thôngz đhâu trâu 04 tsênhv njiêz, hâux lưv li đrav kaz:

-Cxiv uô cêr mul lok txos têx jok uô tâu luôs hâux lưv cxiv tsa jêx jok yiêz.

-Cxiv uô cêr mul lok hâur jok uô tâu luôs hâux lưv li heik sâuv.

-Cxiv uô cêr lox, jông mul lok seiz shuôs têx đras liêx uô tâu trơưk li tsưr ziv cxiv tsa jêx jok yiêz.

-Cxiv uô côngz trênhx tso têx đêx kiêk nênhs, vuôz tsuôz ntơưv têx qơư tsôngv box nhoz.

Iz chas paz txix T.Ư, tỉnh li nhiêx txiêx; huyện, xã paz iz phênhv têx nhiêx txiêx uô cov tiêr côngz trênhx, paz têx xuôz jêz, xi măng; meir khơưz ar, thoz huk cưx đês; đo, tor xuôz jêz; cxiv, puôz kho ntơưv têx qơư tsi yuô khor trơưk zuk tsưr ziv, đas jos uô.

5. Paz 30% trơưk li têx nhiêx txiêx tâu njuôk xav cxiv uô côngz trênhx côngz đêx xênhz huôx trâu têx ziv chuôz zis tsôngv box nhoz tsi uô cê.

6. Đros thiêz tsênhv njiêz cxiv tsa côngz trênhx chaz xor tênhv tênhz muk trâu têx thax tsav tox siêz txix tênhv tênhz têz qơưk: Nhiêx txiêx têz qơưk taz por trơưk Thủ tướng Chính phủ Quyết tinhv số 2081/QĐ-TTg hnuz xiêz 08/11/2013.

Grê 2: Pênhr jos uô:

1. Tsênhv njiêz paz txix têz qơưk nhiêx txiêx:

Paz chuôz laov cxiv uô li: Xi măng, kuôr hlâu, gạch, poz jêz, xuôz jêz....

-Paz nhiêx txiêx chox kriê cxiv uô, uô têx ntâuz ntơưr, fax thâux têx chuôz laov li heik sâuv, nhiêx uô tiêr côngz trênhx.

2. Hu zâuv têx pênhr paz txix tsôngv pêx xênhv, vênhv tôngv chor doanh nghiệp, tsưr tsix, xiz nênhs siz chos paz li:

-Chiv chir jông siêz muôz ar têz, pâur ar têz chiê trâu cxiv uô têx côngz trênhx li heik sâuv.

-Paz nhiêx txiêx, chuôz zênhx uz no li: poz jêz, xuôz jêz....; yêz, meir, côngz lox tôngv chiê cxiv uô, seiz kaz côngz trênhx.

-Uô cov tiêr têx yar tiêx, qơư chos pax, chos yuôx njuôz ntơưv qơư y tế, chos ntông hâur têx tsêr cơưv ntơưr, qơư vênhx huôv, thể thao, fiêx....sâuv têx ntus cêr mul lok jêx jok....

Grê 3:Six hơưv qir uô lơưr:

Nghị quyết qir uô lơưr txix hnuz xiêz 01/10/2015 thiêz hlôngr trâu HĐND tỉnh khóa 18 Nghị quyết số 40/2012/NQ-HĐND hnuz 12/12/2012, Nghị quyết số 63/2013/NQ-HĐND hnuz 12/12/2013./.

(Thu Thùy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)