Mù Cang Chải hla đhâu têx phêv liv bax trâu shông cơưv yiêz

          Hâur 6 côngz tsinhx zos ngênhx zaoz zux coar lik trâus zênhr shar tiv ntux nas thiêz tox poz, iz chas têx qơư cơưv ntơưr nhoz jos Tà Ghênh tsêr cơưv mê nhuôs zâu xã Lao Chải trâus đêx cuôr yôngz tas hur si; têx tsêr cơưv mê nhuôs zâu Hoa Lan thiêz oz tsêr cơưv cxênhx 1 thiêz cxênhx 2 thị trấn Mù Cang Chải zos têx taz viv trâus ruôr hiêv hnhar tiv zix, đros lok six ntâu qar cơưv trâus puôk tsuôx, ntâu côngz tsinhx thiêz chuôz zênhx kriê cơưv ntơưr tưz trâus puôk tsuôx tsik jông tas. Đros thiêz têx lưx lươngv muôx txơưx jênhv thiêz têx tsưr tsix, lênhx nênhs li gôngr côngv pheiz kênh viv li hâur six hơưv đhâu, têx tsêr cơưv tưz bax cxuô zav jông tiv zix chiê qir lol trâu shông cơưv yiêz. Cưk kriê Phạm Thị Thủy, Hiệu trưởng tsêr cơưv cấp 1 thiêz cấp 2 thị trấn Mù Cang Chải puz pâuz:

          “ Chiê bax trâu shông cơưv yiêz mak taz viv cux ciêr chênhr khưx phưx têx phêv liv, đros têx chiz coaz ban ngênhx, têx tsưr tsix, lênhx nênhs jông siêz sâuv tas nro têz qơưk li tsov cưv tưz paz taz viv tsêr cơưv lok chuôz zênhx chuôz tas. Nhiv no ntơưv tsêr cơưv cux tưz muôx cxuô qar cơưv cux xưk li cxuô theox chênhv bax trâu shông cơưv yiêz trơưk tsưr ziv”.

          Đros thiêz hâux lưv khưx phưx têx trâus ruôr hiêv tiv ntux nas, tror cxiv đuô tsêr cơưv, têx tsêr cơưv cux yax six mul seiz nus têx chuôz zis shux xênhz trâus zênhr shar hnaz hâur jiês đêx cuôr yôngz thiêz tôngv vênhx lơưr khưx phưx têx phêv liv, tso mê nhuôs mul cơưv ntơưr trơưk six hơưv, tsưr ziv. Têx hnuz đhâu, têx tsêr cơưv cux muôx chôngz shux xênhz tuôx cơưv ntơưr. Shux xênhz Shôngx Thanh Tâm, shux xênhz tsêr cơưv cấp 1 thiêz cấp 2 thị trấn Mù Cang Chải puz pâuz:

          “ Đhâu jiês đêx cuôr yôngz tsêr cơưv trâus puôk tsuôx tas cur tâu txar tuôx ntơưv no cơưv ntơưr, chuôz zênhx chuôz tas muôx cxix cxuô, pêz tso siêz cơưv ntơưr, thiêz cux tâu têx cưk kriê tsov cưv txos ntâu đuô”.

          Txos nhiv no, tỉnh Yên Bái tưz tror ntâus grê đuô têx côngz tsinhx tsêr cơưv li tsơưr lươngv, taz por uô ntêx thâuv chox lol sir zôngv, thôngx cxix pheiz shux xênhz cơưv uô cê hâur têx qar cơưv. Đros thiêz tsêr cơưv trâus đêx cuôr yôngz tas hur si, Yên Bái tưz muôx tsưr ziv bax qar cơưv uô ntêx, cxơưz tiês cxiv tsa têx qar cơưv yiêz....Zơưv Nguyễn Văn Tuấn, Phưv tsar phongx zaoz zux thiêz thox cxov huyện Mù Cang Chải tỉnh Yên Bái puz pâuz:

          “ Chiê bax trâu shông cơưv yiêz đros ngênhx zaoz zux huyện Mù Cang Chải tưz chox kriê têx taz viv tsêr cơưv khưx phưx têx phêv liv, tiv zix zos têx ruôr hiêv tiv ntux nas, chêx chôngk kho đuô cơ sở cxuô zav chiê taz por trâu shông cơưv yiêz. Đrâuv co cux seiz car đuô tas nro têx chuôz zênhx chuôz tas, Thix ziv cấp thênhv siêz tsov cưv chuôz tsar yưv pênhr chiê têx huôx tôngv kriê thiêz cơưv ntơưr tâu uô trơưk six hơưv tsưr ziv”.

          Đros thiêz têx cấp, têx ngênhx thiêz tas nro côngv thôngx li tsov cưv, cưk kriê thiêz shux xênhz tox siêz Mù Cang Chải tưz hla đhâu têx phêv liv hâur jiês đêx cuôr yôngz, truôx siêz trâu iz shông cơưv yiêz, uô cov tâu tiêr cxuô luôs hâux lưv zok muôz hâur ngênhx zoz zux./.

(Đinh Tuấn- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Oz zav  yuôx kho moz tso jik thax

Tso jik thax zos muôx chor thax njêr hâur nyar ntâu, zos tsik tâu kho cov jông mak moz tso jik thax zuôr uô muôx yưv ntâu zav moz txơưr: Pir li uô moz lok sâur nyar plơưr, moz hlưz hâu…

Việt Nam zos iz luz têz qơưk muôx ntâu zav yuôx đrox njuôz jông. Lok six ntâu zav yuôx đrox njuôz tsiv grê. Zâuv sơưr đơưk đros nriêr pâuz 2 zav yuôx txix nxuôr poz cưk thiêz tsoz ntông kiê hnênhr faz Nam chiê pâuz sir zôngv chox lok kho moz tso jik thax.

Nzuôr poz cưk

Nxuôr poz cưk mak paz zôngx ziv tso jik, paz uô trâu luz chêr tsik cuz thiêz txo grêk siz mê siêz, txo grêk tsơưs têx trox hâur sâur nyar.

Nxuôr poz cưk, muôx tsơưs nênhs thiêx pâuz tâu tiêk: hâur chor nxuôr poz cưk muôx vitaminK, Vitamin A; vitamin B cux xưk li ntâu zav li: canxi, Kali…muôz nxuôr poz cưk chox lok râuz hâuk , cê uô lax siêz, cê paz cxaz nzir đêx trâu luz chêr.

Nênhs trâus moz tso jik thax mak zôngv tâu nxuôr poz cưk râuz đros chor yuôx đrox njuôz li cỏ ngọt, tri mẫu, mạch môn, thiên môn…zuôr paz txo grêk sâur nyar ndê siêz.

Tsoz ntông kiê hnênhr faz Nam

Tsoz ntông kiê hnênhr faz Nam, muôx txix Châu Phi, muôx lok trâu Việt Nam đhâu chor têz qơưk Châu Á txơưr đuô.

Chor nênhs nhênhz chơưv khoa học cux njuôk xav tâu tiêk: blôngx kiê hnênhr faz Nam jông chơưv kho moz tso jik thax; viv paz uô trâu nyar huv đros luz chêr, tsik uô trâu sâur nyar grêk kik hênhr li têx zav yuôx txơưr đuô…Tsoz kiê hnênhr faz Nam tưz tsik zos paz txo grêk sâur nyar mak tsênhv paz nox hâuk jông, phax tar tâu moz gênhk.

Chor nênhs khoa học Nigiêria li nhênhz chơưv sâuv nak trâus moz tso jik thax zôngv blôngx kiê hnênhr faz nam chiê paz uô trâu chor thax njêr thiêz trox hâur nyar muôx tsơưs. Đhâu co, puz pov tsoz kiê hnênhr faz Nam jông chơưv kho moz tso jik thax.

Pêx xênhv tsik so zôngv blôngx kiê hnênhr faz Nam râuz hâuk hâur yênhx hnuz lok sik uô têx zav cuô jâuz nox hâu đros grêix buô, grêix kêiz…zav nox hâu shơư blôngx kiê hnênhr faz Nam đros grêix njêl cux jông nox, kaz thiêz cux paz chơưv kho tâu moz gênhk./.

(Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)