Tsôngv box Gia Rai li pax vuôs xoang

(Cồng chiêng múa xoang)

          Ntơưv jos vênhx huôv ju lix têx mênhx cxưx Việt Nam nhoz Đồng Mô, Sơn Tây Hà Nội, ntơưv qar tiêx tsêr rông, tsôngv box Gia Rai nhoz xã Ia Phí, huyện Chư Pả, tỉnh Gia Lai tsênhv sik tuôr tês đhiê pax vuôs lơưr suôz đruôs tôngx, nxêz tôngx. No zos nênhs Gia Rai li pax vuôs xoang đhiê hâur ntênhs tuô nhux tưv hơưv cêr shir phaz. Têx lênhx hluôk tuz hluôk nênhs nênhs Khơ Me, Ê Đê, Mường, Raglai...cê đhiê pax vuôs xoang, cê heik gâux lok six lov jêv:

          “Tsôngv box Tây Nguyên li pax vuôs xoang uô cur xar txos tsôngv box Tây Bắc li pax vuôs xòe. Taz sik tsôngv box Tây Nguyên li pax vuôs xoang mak zôngx ziv đhiê đuô. Lênhx tưs seiz mak cux uô tâu thiêz cxaz chuôz đhiê ciês tâu”.

          Co zos zơưv Đinh Ngọc Lương, tsôngv box Mường nhoz Hòa Bình li luk pheiz kênh thâuv nhiv kruôr đros tsôngv box Tây Nguyên đhiê pax vuôs xoang. Tix lâuk Ksor Phúc nhoz xã Ia Phí heik kriê, nênhs Gia Rai nhoz tix lâuk têz qơưk mak muôx ntâu jax pax vuôs xoang:

          “Đhiê pax vuôs xoang mak muôx ntâu jax đhiê, lơưr yênhx ntênhs phêv nhiês muôx nhiês jax đhiê pax vuôs, pir li ntênhs tuôs, ntênhs tuô nhux tưv hơưv cêr lov jêv, ntênhs nox mor blêx yiêz, puôr lênhx muôx têx jax đhiê tsi xưk iz zav. Sik đros đhiê lơưr suôz nxêz tôngx”.

          Zơưv Nay Kỳ Hiệp, Phưv giám đốc Sở vênhx huôv thiv thao thiêz ju lix tỉnh Gia Lai, iz lênhx nênhs tsôngv box mênhx cxưx Gia Rai nhoz huyện Chư Pả muôx lul heik li no:

          “ Nênhs Tây Nguyên heik txos xoang mak xar ciês txos ntênhs tso plis nênhs tuôs. Xoang cux zos luz bê hu nxêz tôngx, nxêz tôngx tsuôk ntâus thâuv muôx nênhs tuôs. Tsi khênhr zôngv hâur têx hnuz ntênhs lov jêv. Xoang muôx ntâu jax đhiê, iz thax tsav nhiês muôx nhiês jax đhiê txơưr, taz sik heik cxuô mak lơưr puôr lênhx tuôr tsês sik đros đhiê iz ndis luz nza lơưr suôz nxêz tôngx”.

          (Cồng chiêng....)

          Tsôngv cưr tix...yuô! Ntênhs tso plis nênhs tuôs mak zơưv Nay Kỳ Hiệp, Phưv giám đốc Sở vênhx huôv thiv thao thiêz ju lix tỉnh Gia Lai nhiv kruôr heik txos tâu nênhs Gia Rai hu zos ntênhs Pơ Thi. Co zos jos li hnuz ntênhs lox tiv zix. Trơưk nênhs Gia Rai li cêr phongz cxưx, zos mê tuz mê nhuôv đros niêv xênhv nênhs thâuv tuôs mak puôr lênhx phâus uô iz nza. Iz lênhx iz luz xaz, tas nro phâus trâu hâur iz kror nza. Thâuv pur luz nza co thiêx li uô ntênhs tso plis. Viv li no zos ntênhs tso plis lox tiv zix mak tas nro jêx jos puôr lênhx cxaz chuôz. Tiến sĩ Lưu Hùng, kuz Phưv giám đốc bảo tàng mênhx cxưx học Việt Nam puz pâuz:

          “Tsôngv box hâur hnuz tsưr tsix ntênhs tso plis nênhs tuôs mak khênhr so 2-3 hnuz. Têx lênhx nênhs tuôx dưv puôr lênhx gra iz huz chơưr xơưk. Txov nhêv mak cux gra kê keiz, lok sik cxur blâuv...Lok sik zos cưr tix nênhx tsa mak gra keiz, gra buô tuôx. Nênhs tuôx cxaz chuôz zis zos dưv ntênhs xưz mak tsênhv muôx têx gôngr côngv mê njik li ntơưv thiêx li zos iz côngv thôngx”.

          Ntênhs no tsưr tsix chiê xa têx nênhs tuôs li njux plis mul njiz pos zơưs. Tsuôk thâuv uô ntênhs tso plis tas, nênhs tuôs thiêx li mul njiz tâu pos zơưs. Hâur ntênhs tso plis, tsuv đhiê pax vuôs xoang, ntâus nxêz tôngx Arap. Co zos lik zơưx viv li chas mak pax vuôs xoang thâuv tưs cux reik đros đrêiv nênhs Gia Rai cux xưk li iz cxiê mênhx cxưx nhoz thax tsav Tây Nguyên li ntênhs tso plis./.

(Hoài Thu-Txâur Vax cxeik nhênhv)