Mỗ Thị Kịt-iz siv nênhx đros đrêiv suôz heik gâux then

Xênhz zus thiêz hloz lox nhoz Bình Gia-suôv qơư tâu seiz zos tuôr tsês tâu jông têx suôz sênhr heik gâux then, Mỗ Thị Kịt qir cơưv shâuv heik gâux then txix thâuv muôx 15 shông. Lênhx kriê têx txux chi co zos Triệu Thị Chứ (nhoz jok Ngọc Quyến, xã Tô Hiệu kuz, nhiv no zos thị trấn Bình Gia). Khov muôz siêz, sir jos cơưv shâuv, tâu pos Triệu Thị Chứ xeir zuôr uô nhaz. Pos Kịt tâu lênhx niêv pos kriê têx jax gâux then sênhr heik phôngv côngz hmôngr thiêz hêik hâur têx hnuz cxiv uô tâu tsêr yiêz, hu heik kho moz gênhk….

Lar heik zos thâuv txos tsiêz 30, shông yiêz ntơư, pos kịt uô têx txux chi li heik sâuv ntơưv tsêr chiê ndo txiêx njis txos chor lâuk, têx pos zơưs tâu tas siv nênhx, jêx jok uô nênhx muôx cêr côngv siêz, siz hluz siz paz. Hâur iz jiês kriz uô li ntơư, cxuô jêx jok pêv tox đrav har sđ siz zâuv tuôx mnôngs gâux then lơưv yênhx hnuz,yênhx tas hmo tsi đhuôr. Thâuv tsênhv hluôk, muôx đas jos, zos chuôz zis tưs muôx nuv đaz tsi, hu txos mak pos ho sơưr cêr muk, txơưv zuôr nhoz đêz thiêz jê lok cux li ntơư. Jux juk uô trâu chôngz lênhx ntâu tus pâuz txos, muôx suôz bê to, luôs nhiêv thiêz xar mnôngs pos têx txux chi, suôz sênhr heik gâux then. Mỗ Thị Kịt xar li no:

“Then nưk muôx iz kro jông, paz choz kriê cêr uô nênhx, tsưr ziv huôv tsar uô nox uô hâuk, uô tiz nênhs nhoz tsuv pâuz siz hluz siz paz, tsi siz char siz chês, tsi siz nzuz, uô nênhx nhoz luôs nxi, sik thôngx siêz. Thâuv muk heik gâux then, muôx kênh lênhx lơưr muôz trâu cur iz cxênhz, 2 cxênhz taz sik cux uô, cux heik; muôx têx lênhx luôs muôz txos 2 tsov đeiv taz sik cur cux tsi uô. Muôx kênh jiês, lơưr têx tus txov nhêv hênhr, muôx moz gênhk, tsi muôx nhiêx txiêx, cur tsênhv zuôr keiz gra muk paz uô hur si trâu lơưr thiêz. Cur luz nênhx muk hu heik gâux li no tsi zos nhiêx tas nro, co zos zuk luz siêz xar, nhiêv thiêz hluz txos luôs lưv tus muôx luz nênhx txov nhêv xưz”.

Zuôr xar 10 shông đhâu, pos Nông Thị Phượng, Chi hội tsar chi hội por hưv tsês chiê têx txux chi vênhx huôv jông Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn, pos Mỗ Thị Kịt li tus nxeik tưz sir jos sâu tsês Mỗ Thị Kịt li têx txux chi, hnuz nhôngs uô thiêz hu heik gâux then. Nhiv no fâu ntơưr sâu têx txux chi ntơư tưz uô tiêr thiêz bax zuôr tso tơưv trâu sđ seiz lok kaz shông no, muôx bê hu “lênhx nênhs por hưv, tuôr tsês têx txux chi hu heik gâux then Lạng Sơn tsi chiê pôngz plox”. Pos Nông Thị Phượng heik pâuz:

“Mỗ Thị Kịt muôx luz nênhx txov nhêv, tsi tâu muôx 15 shông tưz trâul uô njuôs niêv njuôs txir, tus nuk lol cux trâul pôngz hur si. Pos zos lênhx kriê têx tuz nhuôs cêr uô nênhx jông, tsiv txiêx. Pos hu heik gâux then, uô têx txux chi co tưz tâu 85 shông ntâu, no zos hâux lưv uô phiv liv, taz sik cux muôx têx kror jông thiêz”.

          Shông 2015, pos Kịt tâu muôz ntơưr kruôs zos lênhx por hưv, tuôr tâu tsês têx txux chi cêr nênhx vênhx huôv, muôx suôz sênhr heik jông gâux then thiêz shông 2019 tâu muôz ntơưr kruôs viv txơưx hu gâux, muôx ntâu côngz đas jos đros por hưv, tuôr tsês zuk heir nênhs têx txux chi cêr nênhx jông tsi chiê pôngz plox. Têx lênhx nênhs nhênhz chơưv vênhx huôv zok nriêr tuôx txos pos Kịt xưk li iz qơư por hưv tsês chiê nênhs Tày, Nùng Việt Bắc li têx txux chi vênhx huôv. Nguyễn Xuân Bách, cưk kriê txux chi heik gâux Then tsêr cơưv cao đẳng Văn hóa nghệ thuật Việt Bắc heik pâuz:

“Pos Kịt têx suôz sênhr heik gâux then muôx lok six ntâu zav sênhr heik jông. Pos xênhz shông 1921 thiêz iz hâur têx lênhx txơưx sênhr suôz heik gâux then txix thâuv tsênhv zâu, tsênhv hluôk, chênhr viv li pos têx suôz gâux then tsênhv tuôr thiêz sênhr  heik tâu trơưk li chor lâuk thâuv ntêx iz cxiê txux chi sênhr suôz heik. 100 shông lơưv, taz sik cux tsênhv sênhr suôz heik tâu jông li ntơư, pos muôx iz luz suôz lok six jông cơưk”.

Pos Mỗ Thị Kịt zos iz hâur têx lênhx muôx luz suôz sênhr heik tâu jông têx gâux then hâur tỉnh Lạng Sơn. Pos tưz tâu hu muk ntâu qơư chiê nthuôr uô lov jêv, piêr kriê têx kror jông thiêz têx txux chi sênhr heik gâux then. Tiến sĩ Hoàng Văn Páo, Chủ tịch hội di sản vênhx huôv Lạng Sơn, kuz Giám đốc Sở Vênhx huôv Thêv thao thiêz ju lix tỉnh Lạng Sơn heik pâuz:

“Pos Mỗ Thị Kịt nhiv no tưz 100 shông. Pos iz siv nênhx hu heik đreiv têx gâux then li ntơư hâur 80 ntâu shông lok. Đros thiêz têx lênhx vênhx huôv li pêz, Mỗ Thị Kịt tâu seiz zos lênhx por hưv, tuôr tâu tsês jông têx txux chi heik gâux then tsi chiê pôngz plox. Pos zos qơư jông, moz siêz lês uô, tuôr chiê têx txux chi vênhx huôv, suôz sênhr heik gâux then Lạng Sơn, muôx côngz đas jos kriê trâu cxênhx hluôk thôngz đhâu têx tuz nhuôs, chor nhiêv cơưv, nhiêv shâuv heik gâux then. Têx tsưr ziv kriê co tưz paz tuôr tâu tsês Lạng Sơn heik taz, tas nro têz qơưk heik cxuô têx txux chi vênhx huôv tsi chiê pôngz plox”.

Tuôr gra ntơưv têk luz trax tính, Mỗ Thị Kịt cê ntâuk trax cê heik gâux then trâu pêz sđ mnôngs. Seiz thiêz mnôngs luz suôz sênhr heik li no, tsi muôx lênhx tưs zuôr xar tâu tiêk, lênhx pos no tưz lâul, muôx 100 shông li nor. Pos têk tuôr trax ntâuk, ndâux sênhr suôz heik uô har zênhv lus, uô sđ seiz thiêz mnôngs tsi đhuôr, mnôngs tas lok xar tror mnôngs đuô thiêz./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)