Tiền Giang: “Muôx yưv têx tsi jông” cxôngx qênhx shênhx tênhx qơư kiês nênhs cxôngx têx vax chos txir Thanh Long

          Hâur 2-3 hnuz no, ntâu ziv chuôz zis tsôngv box nhoz jos Lương Phú C, xã Phú Kiết, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang tsuv nhoz uô nênhx đros têx pa tsư nxiêz cxôngx iz cxiê vax chos txir thanh long. Co zos tiv têx tsưr vax cxênhx tsês zuôv qir keiz ok tsi đhâu yưr lir ntơưv têx hâur pâus tsoz txir thanh long, uô kiês nênhs tênhx qơư. Tiv zix zos thâuv đhâu têx jiês lok nas lox thiêz ntêr, qênhx shênhx kiês nênhs cxôngx têx vax chos txir thanh long ziv zov chênhr đuô. Zơưv Nguyễn Văn Hai, nôngx mênhx nhoz xã Phú Kiết puz pâuz, lênhx nênhs muôv muôs thiêz nênhs sir zôgnv qir tsiêx cxu tsi tâu đhâu yưr lir uô zênhr shar zov chênhr txos tênhx qơư iz buôk ndis. Lơưr zơưv, têx tsưr vax tsuv yưr lir đhâu têx qir zuôv uô ntêx mav li chox mul zuôv trâu tsoz chos:

          “ Nox yôngz mak zôngr za tuôx txơưk lok six ntâu, tsôngv box tuôx nox cux tsi jông siêz, taz sik sik đros nhoz iz jos viv li tsi muôx lênhx tưs car heik. Nhoz no, cur zuôr qir keiz ok lok muôz hâux đros Tricodama thiêz chox mul vâuv iz ntu thâuv tsi tsư tul tsi mav li chox mul zuôv”.

          Nhoz têx xã Mỹ Tịnh An, Tân Bình Thạnh, Tân Thuận Bình, Quơn Long, huyện Chợ Gạo... têx tsưr vax yax six zôngv qir tsiêx cxu, keiz ok tsi tâu đhâu yưr lir chiê zuôv trâu tsoz chos, uô zênhr shar ntâu txos tsôngv box luz nênhx. Đhâu nênhs sâu xor xưv li nriêr pâuz, têx tsưr vax chos txir thanh long muôx cêr cor cav zuôv qir li co zos viv qir co xaz zênhz đuô, lok six huv đros zuôv trâu txir thanh long. Tsoz thanh long zuôv tsir tsi đhâu yưr lir mak hloz lox sei, txir lox đuô. Iz cxiê tsưr vax viv liv zix sâu tâu mak tsi tsov cưv txos hâux lưv uô kiês nênhs tênhx qơư cxôngx zuk hâux lưv uô. Thiêz vax txir thanh long mak zuôr trâus zuôv ntâu qir; qir tưz đhâu yưr lir mak tsi txâuk chiê zuôv. Iz cxiê ziv chuôz zis tsênhv cxênhx tsês qir ciês ntơưv ntus cêr, qơư muôx chôngz lênhx nênhs khênhr mul lok lok sik đrav vax...uô zênhr shar txos côngv thôngx li xênhz huôx, luz nênhx. Zơưv Lê Anh Thủy, Chủ tịch UB xã Thanh Bình, huyện Chợ Gạo heik:

          “ Nhoz no, UB xã tsi tâu yưr lir lênhx nênhs tưs. Lik zơưx zos lơưr thâux qir thâuv hmo ntux, tiv oz zos tsưr vax tso qir hâur hnaz tax tsi tâu zuôv. UB xã tưz heik têx tsưr yêz thâux qir tuôx uô hâux lưv, uô côngz xưv yax kriê. Mặt trận tổ quốc thiêz têx đoàn thể cux tưz mul txos têx ziv chuôzz is chos thanh long chiê yax kriê, tsi puz sir zôngv qir tsi tâu đhâu yưr lir chiê zuôv trâu tsoz thanh long thiêz”.

          Hâux lưv zuôv qir tsiêx cxu, keiz ok tsi taz por vêv xênhz, uô kiês nênhs tênhx qơư tưz uô zênhr shar txos vênhv thix vêv xênhz zav nox thiêz tsôngv box li đas jos, tiv zix zos hâur ntu moz tês tơư kror ndâux tsênhv huôv xênhz ntơưv tỉnh Tiền Giang. Zơưv Châu Văn Đức, Tsar trạm cxiz kôngz huyện Chợ Gạo puz pâuz, qênhx shênhx no zos tsi khưx phưx mak zuôr uô txu grês tsơưr lươngv txir thanh long, zênhr shar txos hâux lưv muôs tơưv zav txir ntông no:

          “Lok tênhx qơư mak pox nhuôs tsuv vâuv qir, tsi cxaz zôngv qir tsi tâu đhâu vâuv chiê zuôv trâu hâur pâus tsoz chos, uô l intơưv đhâu iz ntu thiêz zuôr uô kiês nênhs tênhx qơư. Ntơưv têx niêv ciêz lox, xar zuôr ntâu, lơưr heik lênhx nênhs tuôx seiz shuôk, mul txos têx thax tsav chos chiê zuor, zos pov li ntơưv mak lơưr zuôr tsi sâu zuôr zuk chor txir thiêz”.

          Chiê khưx phưx qênhx shênhx kiês nênhs cxôngx vax chos txir thanh long nhoz huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang, têx tsưr vax tsuv chiv chir hlôngr yiêz tsưr ziv zuôv qir. Têx tsưr vax chos txir thanh long tsuv sir jos uô trơưk nganhx chuyên môn li têx tsưr ziv, luk heik kriê hâur hâux lưv yưr lir qir zuôv uô ntêx thâuv chox mul zuôv. Chinhr quyênx, nganhx muôx txơưx jênhv tiv phaz tsuv muôx tsưr ziv xưv bluô đros lênhx nênhs cxoz txưv uô cxâuv; thôngx cxix muôx chính sách hu grus têx lênhx nênhs yưv pênhr, têx doanh nghiệp cxiv tsa têx tsêr meir tsiv uô qir zuôv sinh học, qir hữu cơ tax vêv xênhz...chiê cungz trâu tsưr vax chos txir thanh long. Li ntơưv, vax chos txir thanh long thiêx tax ploz tsênhr “ hur” tso lol têx xiv huv jông muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk muôx tsiv grê siêz./.

                       (Nhật Trường- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Niêv tix Cẩn sir jos txơưx cêr uô nox

Chuôz zis txov nhêv, cux tsik pâuz luk tsoz tsiz, nhiv kruôr hloz lox tiêr hluôk, tưz muk zuôr txir xưk li chôngz lênhx hluôk nxêik txơưr đuô nhoz tox siêz, chôngz lênhx nênhs xar tiêk niêv tix Hoàng Thị Cẩn zuôr njiz trâus cêr yêiz pluôs phiv liv li ntâu lênhx nênhs txơưr, taz sik niêv tix ho tsik xar li co.

Hâur shông 2000, thâuv chôngz lênhx nênhs nhoz tox siêz cux tsuôk pâuz uô oz pêz jêk blêx liêx thiêz muk hâur har jôngr chiê zok njuôs, zok jâuz chox lok nox, tsik tâu xar txos kriz đar uô xênhz yar mak niêv tix Cẩn chuôz zis tưz piz uô têx liêx têz tsik jông yênhx têx liêx đêx, zus kêiz, zus njêl chiê chox muk muôs. Muôx nhiêx đuô mak zuôr buô, nhux, tưv chox klok zus. Tsuôk thâuv tưs xar, huyện kriz lớp lruôz kriê uô xênhz yar, tu zus mak niêv tix oz niêv txir ho sir jos muk cơưv chiê muôx tâu chênhz zênhv.

Kêiz ol, nhux tưv trâus muôx moz, trâus tuôs thiêz tas nro têx shông uô tsik tâu kôngz lôngk cux tsik uô niêv tix oz niêv txir cxơưx. Xar muôx 20 shông đhâu, nhiv no niêv tix Cẩn chuôz zis zos iz hâur chor chuôz zis muôx tiv zix hâur jok. Niêv tix Cẩn hêik:

“Muôx tâu li hnuz no zos muôx têz qơư paz pênhr txêik nhiêx liv kik thiêz cxuô cấp kruôz kriê uô chênhz zênhv uô xênhz yar. Nhiv no mak phênhv sâu siêz đuô, luz nênhx truôx tuk, zuk muôx tsar tov chiê tsoz phưz trâu luz nênhx, chuôz zis jông đuô”.

Nhiv no, niêv tix Cẩn chuôz zis muôx tâu iz thax tsav uô nox jông mak nênhs nhoz tox siêz zênhx tsik so muôx tsik txâuk ar uô xênhz yar tsuv xar njôngr txos đros xar muôx 4000 yis ndis liêx đêx, 1 ha ntâu ar têz poz cưk thiêz yênhx cxênhz yiwv ndis jâuz njuôz. Niêv tix Cẩn chuôz zis li tsưr ziv uô nox tsênhv muôx 14 tuk nhux, tưv, 50 ntâu tuk buô thiêz yênhx puô tuk kêiz ol. Tsuôk chor buô iz shông tưz muôs tâu muôs 20 ntâu tấn. Iz shông niêv tix chuôz zis sâu tâu muôx 300 triệu đêiv ntâu. Txix phênhv sâu no, niêv tix chuôz zis tsês iz kror chiê cxiv uô vax tsêr qơư nhoz, tsênhv yuôr mak tror yưv pênhr uô xênhz yar thiêz zuôr chuôz zênhx paz uô xênhz yar kôngz nuv. Niêv tix Hoàng Thị Chấn, nhoz jok Lừu II, xar Hát Lừu puz pâuz:

“Niêv tix Hoàng Thị Cẩn zos iz lênhx nênhs gruôs, sir jos uô ntêx hlo hâur huôv tsar kinh têr, tâu sơưr đơưk hâur jok lok six nhiêv. Niêv tix Cẩn cux tsik so paz trâu chor vir ndâuk sơưr đơưk uô nox, viv niêv tix muôx ntâu chênhz zênhv. Sơưr đơưk hâur jok cơưv trơưk niêv tix viv li luz nênhx cux tsik yuô txov nhêv lơưv”.

Đrâuv uô kinh têr txơưx, muk uô ntêx hlo hâur phongz yaox sik tưr ntơưv tiv phaz, niêv tix Cẩn chuôz zis tsênhv sir jos uô tsaz yênhx cxiv tsa jêx jok yiêz, hâur co muôx paz 1000 ntâu yiv ndis ar chiê uô cêr muk lok hâur jêx jok. Niêv tix Lò Thị Thươi, Chủ tịch Hội liên hiệp gâux muôv vir ndâuk xar Hát Lừu, huyện Trạm Tấu puz pâuz:

“Niêv tix Hoàng Thị Cẩn nhoz chi hội gâux muôv vir ndâuk jok Lừu 2 zos iz lênhx nênhs chiê trâu chor vir ndâuk sơưr đơưk cơưv shâuv uô trơưk. Đros zos Ủy viên ban chấp hành chi hội niêv tix cxaz chuôz cxix cxuô trâu côngz xưv hội, tsik so uô ntêx hlo hâur cxuô huôx tôngv, tiv zix zos huôv tsar kinh têr ziv chuôz zis. Niêv tix tsênhv paz trâu ntâu lênhx gâux muôv vir ndâuk sâuv thax tsav xar hla đhâu cêr pluôs thiêz”.

Đros zuk têx sir jos thiêz gôngr côngv paz, Hoàng Thị Cẩn tưz tâu cxuô cấp Hội gâux muôv vir ndâuk ntâu jiês cungz jênhv, hênhr kruôk. Niêv tix chuôz zis cux ntâu shông sik lơưr liês zos chuôz zis vênhx huôv. No cux chênhr zos chor nênhs gruôs sir jos nhoz têx jêx jok tox siêz Tây Bắc mak muox chôngz lênhx gâux muôv vir ndâuk thiêz nênhs nhoz hâur jok, đrâuv jok cơưv shâuv thiêz uô trơưk./.

(Đinh Tuấn-Lik Thox cxêik nhênhv)