Kriz uô đar têx tsưr ziv sik paz nhoz thax tsav ntus đriv

Jok Đen Sa Vẳn thiêz jok Ka Tăng muôx cêr đriv têz siz buôk chiêv, ntêr zuôr xar 4 cêik thiêz 5 tus ndêx cxok cêv kuôk ntus đriv. Tsôngv pêx xênhv 2 saz đriv têz iz txưv muôx cêr siz paz, sik thôngx siêz jông txix thâuv nzor lok đros trâu muôx têx txux chi cêr nênhx vênhx huôv, xênhz huôx mê njik siz thôngx. Thâuv ntêx, tsôngv pêx xênhv 2 saz đriv têz khênhr muk lol đhâu têx cêr mê siz shuôs, sik pâur zuôr muôs têx hax huv lok cux tsi uô chas. Taz sik, têx cêr siz njênhs siêz, muk lol siz shuôs cưr tix nênhx tsa li co tưz uô ntâu lênhx pêx xênhv uô cxâuv chei tsưx phưv ntus đriv, 2 têz qơưk têx cui tinhv. Lar heik đuô, tsi tsơưs lênhx nênhs fêv tưz liv zôngv tsôngv pêx xênhv chiê nhiês zuôr muôs, thâux têx hax huv txưr muk lol đhâu ntus đriv. Six hơưv fuô uô luôs hâux lưv tsưx phưv đriv têz, Bôv đôiv pênhz phax Quảng Trị thiêz lưv lươngv muôx vax huôv saz têz qơưk đrâuv tưz qênhz pov tsôngv pêx 2 saz đriv têz li têx tsi jông hâur thax tsav qơư; txix ntơư nhênhz chơưv trâu hâu nov ntơưv qơư muôz têx jêx jok jê đriv têz 2 saz têz qơưk siz jênhv uô fôngx zưs, sir jos sik đros cxiv tsa cêr thôngx siêz, tsưx phưv truôx thax tsav ntus đriv.

Hnuz 28/4/2005, jok Ka Tăng thiêz jok Đen Sa Vẳn tâu xeir uô qơư uô siv xuz thơưx siz chos luk cir ntơưr yax kriê lok đriv têz Quảng Trị thiêz Sa Vẳn Na Khệt. Thôngz đhâu têx hâux lưv uô muôx liv, ban seiz car jêx jok tưz yax kriê đêz đar txos trâu tsôngv pêx xênhv chiê lơưr pâuz tsênhz thiêz uô trơưk Hiệp định lok cui tinhv seiz car đriv têz Việt Nam-Lol Tsuôk, 2 têz qơưk li chei cui tinhv. Đhâu têx uô li heik sâuv, tsôngv pêx xênhv sơưr đơưk tưz gra siêz jux juk têx tsưr ziv jênhv pâuz lok chei têz qơưk, hâur thax tsav. Lâul jok Hồ Thanh Bình, jok Ka Tăng heik pâuz: Têx txuz nuv cik txos 2 saz đriv têz puôr lênhx tâu thôngx ziv, đơưk tu tâu sei thiêz jông khov lok sơưr đơưk ntơưv qơư têx cêr sik thôngx siêz, siz hluz siz paz.

“Thâuv ntêx tsi tâu siz jênhv uô cưr tix nênhx tsa, sik paz sik đros huôv tsar uô nox mak cur nav cox liêx têz, cox nav cur li, siz txênhz siz char, nhiês zuôr muôs têx hax huv txưr, cox tsi pâuz cur, cur tsi pâuz cox shor zos nênhs jông lok nênhs fêv, taz sik iz txix thâuv siz jênhv li heik co tas, 2 tos jông siêz thôngx ziv siz paz trơưk chei têz qơưk, 15 shông lok no uô tâu lok six jông, têx nhux tưv lok tsi tso lak yar, tsi pov siz txênhz ar liêx têz uô, tsi pov ntor luôx têx jôngr ntông tsi trơưk chei…., tsôngv pêx xênhv 2 jok Ka Tăng thiêz Đen Sa Vẳn ziv muôx cêr thôngx siêz, siz hluz đuô”.

Hâur uô nox uô hâuk, 2 tos siz paz txix têx nuv uô tsênhv tsênhz li: Siz heik kriê têx tsưr ziv huôv tsar uô nox uô hnar, paz zuz nôngz kôngz, tsiêx tu zus, kriê phax tir thêir moz, siz paz sâu zuôr têx xiv huv uô tâu, cxiv tsa trâur nuv uô siv uô ntêx lok huôv tsar kinh tế. Nhiv no, têx têz tsơưz, kok ntông zos tsôngv pêx xênhv 2 jok co li phênhv sâu tâu chênhr, iz shông tâu nhos puô tsov đeiv nhiêx. Khov jok Ka Tănh paz zuz nôngz kôngz, tsôngv box cxuô Lol Tsuôk tưz hla đhâu yeiz pluôs, uô bluô nux, iz zav li zơưv Túp Ka-xi-xon-đép, nhoz jok 12 chuôz zis, xav kror đruôz đraz tâu muôx 20 tsov nhiêx Lol Tsuôk, bâuv li zuôr xar 60 tsov đeiv nhiêx Việt Nam iz shông, txix khưr uô liêx têz li heik sâuv. Zơưv Chăn Thi nhoz jok 8, chos 10ha têz tsơưz, 4ha kok ntông thiêz blêx, sâu tâu 100 ntâu tsov đeiv….

Têx tsoz chos jok Ka Tăng muôz puz trâu jok Đen Sa Vẳn txix têx hnuz xuz thơưx, nhiv no tưz hloz lox lok six jông. Co zos têx uô tâu đhâu 15 shông tsôngv pêx xênhv 2 saz đriv têz siz puz, sik pheiz kênh nôngz kôngz chos. Zơưv Sôm-cắt-ti-nhạ-vông-sả, tsar jok Đen Sa Vẳn shir phaz heik:

“Pêz tâu jok Ka Tăng muôz zuz tsoz chos kuôk no 15 shông, tưz tâu sâu đê 3 jiês thiêz muôs tâu 250 ntâu tsov nhiêx Lol Tsuôk. Khov têx cêr paz max no, pêz tsôngv pêx xênhv luz nênhx tưz hlôngr yiêz jông đuô, uô tsâus lok six ntâu jok Ka Tăng-Việt Nam”.

Têx cêr sik thôngx siêz, siz paz huôv tsar uô nox uô hnar nhoz tsôngv pêx xênhv 2 jok jê đriv têz tsi tiêk  paz gra siêz luz nênhx nox nhoz, tsênhv paz uô jông phôngz yaox “Tsôngv pêx xênhv sik đros seiz car, tsưx phưv đriv têz, têx ndêx cxok kuôk cêv ntus đriv”. Nhiv no, 15 chuôz zis muôx ar nhoz jê đriv têz tưz chiv chir đas cir chos luk sik đros seiz car, tsưx phưv têx ndêx cxok kuôk cêv ntus đriv. Trơưk li Thiếu tá Ngô Quang Thuyên, Chính trị viên Zênhx Pênhz phax trôngx đriv ntiêx têz Lao Bảo:

“Têx hâux lưv uô li heik sâuv gra lok têx jông trâu chor tuz lênhv Pênhz phax, iz zos tsôngv pêx xênhv sir jos đros seiz car, tsưx phưv jông têx ndêx cxok kuôk cêv đriv têz, lơưr tưz paz têx tuz lênhv Pênhz phax pâuz thiêz seiz car thax tsav ntus đriv”.

Têx shông đhâu, tâu Đảng, têz qơưk moz siêz paz têx chei trâu thax tsav kinh tế muôv muôs  Lao Bảo thiêz Thax tsav kinh tế Đen Sa Vẳn, tsôngv pêx xênhv 2 jok Ka Tăng thiêz Đen Sa Vẳn tưz sik đros huôv tsar uô nzir iz cxiê luôs hâux lưv zuôr muôs hax huv, tsi so muk lol đhâu trâu 2 saz đriv têz chiê siz paz huôv tsar uô nox uô hnar, cxuz cêr yeiz pluôs, cxiv tsa trâur nuv kinh tế trơưk tsưr ziv xar, paz max têx kôngz krâur zuôr trâul txos hâur niêx hnuz, txix ntơư tsôngv pêx xênhv 2 saz đriv têz luz nênhx nox nhoz ziv hnuz ziv hlôngr yiêz, tsar ndê. Thượng tá Nguyễn Xuân Toàn, Chính ủy Bôv đôiv pênhz phax Quảng Trị heik pâuz:

“Pêz tror nhênhz chơưv trâu ntơưv qơư, hur si Bộ Tư lệnh Bôv đôiv Pênhz phax muôx têx tsưr ziv, nhiêx txiêx, chuôz zênhx, zuz nôngz kôngz, tsiêx tu zus paz trâu chor jêx jok tsôngv pêx xênhv saz đriv têz đrâuv huôv tsar kinh tế”./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Chor nhuôs têx pluôs mor sor hâur tsêr cơưv ntơưr

Muk txox cêr ntêr xar muôx 20 cêik đhâu chor har jôngr lâul txix tsênhv qơư  xar Nam Mẫu, huyện Ba Bể, zuôr muk txos trâu luz tsêr cơưv ntơưr Khâu Qua, zos luz tsêr cơưv trâu chor nhuôs zâu, cxênhx iz 2 luz jok Khâu Qua, Nặm Dài nhoz đruôz đraz thax tsav vuôk har thiêz tas nro chor chuôz zis no puôr lênhx zos ziv chuôz zis pluôs.

Lênhx nhuôs nxêik mênhx cxưx Hmôngz-Trương Thị Hà Linh, shux xênhz lớp 3 ntơưv Khâu Qua li pluôs su tưz tsik zos tsuôk muôx mor đros mê njil jâuz tâu niêv txir uô txix thâuv têis cik chiê gra tuôx ntơưv tsêr cơưv nox su xưz. 2 hliz ntâu lok no, Hà Linh thiêz tas nro 38 lênhx nhuôs hâur tsêr cơưv Khâu Qua tưz tâu chor cưk kriê ntơưr uô mor sor, zav nox mak tưz tsik zos muôx jâuz njuôz xưz, tsênhv muôx nzir grêix buô, têx pluôs mak muôx grêix njêl, kê kêiz nthênh chiê nox. Chor nhuôs li cêr shir phaz no muôx tâu thâuv tsaz yênhx “Tu zus chor nhuôs Bắc Kạn” zos chor hluôk nênhs huyện Chợ Đồn sơưr lok tsưr tsix thiêz hêik chor nênhs siêz jông sik côngv paz nhiêx zuôr zav nox, uô tsêr uô jâuz mor, zuôr chuôz zênhx chiê chor cưk kriê ntơưr uô pluôs su trâu chor nhuôs nox. Trương Thị Hà Linh puz pâuz:

“Cur pov tuôx cơưv ntơưr mak lov jêv, shir phaz đuô nhoz tsêr, viv tâu nox mor ntơưv no, nhoz tsêr mak cur tsuôk nox mor đros jâuz xưz, ntơưv no mak cur tâu nox mor đros jâuz thiêz grêix, zuk nox tâu tsâu đuô nhoz ntơưv tsêr. Cur xar tuôx cơưv ntơưr viv tuôx cơưv ntơưr mak tâu nox mor kaz thiêz tsâu đuô”.

Cưk kriê Lèng Thị Dậu, cưk kriê tsêr cơưv Khâu Qua puz pâuz nzir, tiv ntơưv tsêr cơưv tsưr tsix tsik tâu pluôs mor niêv txir zus mor viv li chor nhuôs tsuv gra jâuz mor txix ntơưv tsêr tuôx chiê nox pluôs su, viv chôngz lênhx nhuôs tuô tơư tas muôx 3 cêik cêr thiêz tuôx txox ntơưv tsêr cơưv. Taz sik, nhoz thax tsav qơư zênhx txov nhêv tiv zix ntơưv Bắc Kạn no, chor nhuôs pluôs su cux tsuôk zos muôx mor xưz, têx thâuv mak muôx nzir mê njil jâuz ciz, oz pêz pluôr tâuv hâu gra đros tuôx nox, zos chuôz zis tưs muôx mê njil mak thiêx li muôx nzir têx zav nox txơưr xưz:

“Đrav ntêx chor nhuôs tuôx cơưv ntơưr têx thâuv tsênhv tsik tâu nox yêik mak yêiz plaz thiêz tar su muk tsêr mak lok six phiv liv. Nhiv no muôx mor nox ciês ntơưv tsêr cơưv ntơưr, chor nhuôs nox tas mak tâu pư su, zar hnuz kêix mak zuôr cơưv ntơưr tâu jông đuô. Nhiv no cur pov chor nhuôs muôx đas jos jông đuô lơưv, tsơưs trâus muôx moz, cơưv ntơưr cux sir jos đuô thiêz cxix cxuô đuô”.

Nênhs sơưr thơưx chor nênhs uô kror hâux lưv “Tu zus chor nhuôs Bắc Kạn” zos tix lâus Trần Quang Huy, phưv Chủ tịch Ủy ban xar Xuân Lạc, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn. Lênhx hluôk mênhx cxưx Tày no xênhz zus shông 1980, piz txix uô côngz xưv đoanx hluôk nênhs đros lok six ntâu kror hâux lưv siêz jông paz trâu jêx jok, tsêr cơưv ntơưr nhoz tox siêz, lênhx nênhs tâu pâuz txos đros muôx ntâu kror zos trung ương Đoanx, Hôiv Liên hiệp hluôk nênhs Việt Nam thiêz Ủy ban tỉnh Bắc Kạn li khơưk kruôk. Hli 9/2021, chor nênhs uô kror hâux lưv“Paz tu zus chor nhuôs Bắc Kạn” tâu yênhx lix. Xuz thơưx tix lâus zâuv iz cxiê lênhx fôngx zưs sik đros uô têx hâux lưv siêz jông muôz zuk chor nhiêx txiêx chiê uô kror hâux lưv no. Hâux lưv nriêr pâuz têx tsêr cơưv, uô bê ntơưr chor shux xênhz… puôr lênhx zos tix lâus thiêz chor nênhs đros uô hâux lưv no uô xưz. Xưk li ntơưv luz tsêr cơưv Khâu Qua no, đrâuv paz nhiêx txiêx, sơưr đơưk ho sik đros kho đuô tsêr uô jâuz mor, thor nzir têx trôngx tos, zuôr nzir fax, ntiv, kror chuz, lâux câuz uô jâuz mor. Đros tsaz yênhx li kror tsiv gri thiêz tas nro sơưr đơưk sik côngv uô hâux lưv no li sir jos, tsuôk đhâu 2 luz hli 100 ntâu lênhx nênhs siêz jông tưz sik đros uô, paz tu zus muôx 185 lênhx nhuôs ntơưv 5 xar  nhoz chor huyện Ba Bể, Chờ Đồn đros paz trâu iz lênhx nhuôs 1.350 cxênhz đêiv iz shông. Tix lâus Trần Quang Huy, tsar chor nênhs uô hâux lưv “Tu zus chor nhuôs Bắc Kạn” puz pâuz:

“Thâuv yênhx lix mak pêz xav tiêk zuôr tu zus tas nro chor nhuôs muôx luz nênhx txov nhêv nhoz huyện Chợ Đồn, đhâu co zos tỉnh Bắc Kạn. viv li pêz tsik tik bê tiêk zos hâux lưv “Tu zus chor nhuôs nhoz Chợ Đồn” mak zos tu zus chor nhuôs Bắc Kạn. Xuz thơưx mak cux njiz ntâu kror cêr txov, tiv no zos tsaz yênhx yiêz, tsik tâu kriz uô ntơưv Bắc Kạn hlo. Taz sik, đros hêik pâuz tsênhz mênhx têx nhiêx txiêx, lênhx nênhs siêz jông tưs jênhv tu zus tuk mê nhuôv tưs mak zuôr nus ciês tâu chor uô niêv uô txir, cưk kriê ntơưr thiêz cux zos têx hâux lưv siêz jông, viv li muôx chôngz nênhs đros uô”.

Thax tsav tox siêz muôx ntux no. Pluôs nox sor so tưz tsik zos paz trâu chor nhuôs tir tar tâu ntux no xưz, mak tsênhv paz trâu chor nhuôs cơưv ntơưr tâu truôx jông thiêz shir phaz đuô./.

VOVĐB-Lik Thox cxêik nhênhv)