Têx cưk kriê ntơưr tox siêz Lai Châu, Tsiêz tsi tâu lok mul tsêr, tsuv nhoz nox Tsiêz hâur tsêr cơưv

Xưk li ntâu lênhx cưk kriê ntơưr tox siêz txơưr đuô, Tsiêz no, cưk kriê  Dương Thị Thanh Nga, nhoz tỉnh Sơn La, kriê ntơưr hâur tsêr cơưv cxênhx 2 Làng Mô, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu tsuv nhoz hâur tsêr cơưv nox tsiêz đros tsôngv px sđ hâur jok. 13 shông tuôx uô hâux lưv kriê ntơưr trâu thax tsav tox siêz Làng Mô, mak shông no zos shông tiv 12 cưk kriê Nga nox tsiêz đêz vax tsêr. Cưk kriê Nga heik: Txos tsiêz, thâuv nhoz đêz, lênhx tưs cux ndo txos niêv txir, ndo txos têx nênhs hâur tsêr, taz sik cưk kriê Nga nox tsiêz ntâu đros tsôngv px cux sưv lơưv. Hnuz tsiêz nhoz hâur jok txơưv muôx tsi txâuk cxuô zav, taz sik tsôngv px thiêz shux xênhz puôr lênhx lok six siêz jông, muôx nduôr, muôx đaz tsi cux puôr lênhx ndo txos cưk kriê, viv li cux tsi yuô ndo tsêr. Nhoz đros suôv qơư no ntâu shông, nhiv no zuk muôx zuk chuôz zis nhoz hâur jok, viv li ntêr lok cux nhoz sưv đros thax tsav no xưk li đrav zuk qơư nhoz:

“Lênhx tưs cux li ntơư xưz, đêz vax tsêr muk tsi tâu tsêr nox tsiêz mak cux ndo tsêr, taz sik viv nhoz no ntêr lơưv, cux tsi uô chas. Shux xênhz thiêz tsôngv px sđ hâur jok siêz lok six jông. Txos tsiêz lơưr tuôx seiz shuôs, phôngv tsiêz chor cưk kriê ntơưr thiêz cux muôx huv puz trâu pêz. Iz zav li muôx nduôr cux gra tuôx trâu pêz têx cưk kriê, chiê pêz tso siêz nhoz hâur tsêr cơưv, tso siêz uô hâux lưv trâu thax tsav no”.

Cux xưk li cưk kriê Nga, cưk kriê ntơưr Nguyễn Thị Hạ, nhoz huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình tuôx hâux lưv nhoz suôv qơư Làng Mô txix shông 1998. 20 ntâu shông uô côngz xưv ntơưv thax tsav no, cưk kriê Hạ tthâuv tưs tưz tâu muk kriê ntơưr trâu têx jêx jok đêz, suôv qơư tsôngv box Hmôngz tsênhv yuôr ntâu txov nhêv. Shông no zos shông tiv 16 cưk kriê Hạ nhoz kriê ntơưr hâur jok Tù Cù Phìn, kuôk tsêr cơưv tsênhv qơư 5 cêik ntâu. Nhiv no tưz muôx chuôz zis tas thiêz tsêr nhoz ciês hâur jok, viv li ntâu shông lơưv cưk kriê Hạ cux tsi lok mul tsêr nox tsiêz.

Cưk kriê Nguyễn Thị Hạ heik: Niêv têik thiêz zơưv txir nhoz tỉnh Thái Bình, tuk txir thiêz mê nhuôv nhoz tỉnh Điện Biên, iz lênhs nhoz iz kro viv li thâuv txos tsiêz, xar cov sđ lok hur si uô cê chiê siz chuôs njiz mak uô tsi tâu. Viv cêr đêz, mul lok phiv liv, iz lênhs nhoz iz kro, chênhr li ntơư tsiêz no cưk kriê Hạ tuk txir thiêz têx mê nhuôv đros pos zơưs nox tsiêz ntơưv Điện Biên, hok cưk kriê Hạ mak nox tsiêz hâur tsêr cơưv đros tsôngv box sđ hâur jok. Tsôngv box nhoz tsênhv pluôs thiêz txov nhêv, taz sik lơưr siêz jông, txơưx siz hluz siz paz viv li cux tsi yuô ndo tsêr thiêz:

“Têx cêr paz thiêz moz siêz tsôngv box tsês trâu chor cưk kriê ntơưr mak lol six ntâu. Cưk kriê lok kriê txux chi hâur jêx jok, mak tsôngv box tsês ntâu têx cêr paz, cêr jông trâu cưk kriê. Lênhx tưs cux xar muk tsêr nox tsiêz, taz sik viv luz nênhx, viv hâux lưv thiêz vax tsêr txov nhêv, sđ cux lav nhoz nox tsiêz đêz vax tsêr xưz. Nhiv no mak nhoz kror tưs cux sưv, kror tưs cux zos zuk qơư lơưv, nox tsiêz pêv tox siêz cux li đrav zuk qơư nhoz, kror tưs cux shir phaz, lov jêv tsi uô chas”.

Huyện ntus đriv Sìn Hồ nhiv no muôx 2.400 lênhx canr bôv, cưk kriê ntơưr thiêz shông yiêz no cux muôx yênhx puô lênhx cưk kriê ntơưr tsi lok mul tsêr đros chuôz zis nox tsiêz. Iz chas têx cưk kriê tâu choz hâux lưv jor tsiêz, vênhv tôngv têx shux xênhz tror tuôx tsêr cơưv, cơưv ntơưr đhâu nox tsiêz tas, cux muôx ntâu lênhx cưk kriê tsi lok mul tsêr nox tsiêz viv nhoz sưv đros tsôngv box sđ hâur jok. Thiêz, têx suôv qơư, thax tsav muôx cưk kriê ntơưr nhoz hâur tsêr cơưv nox tsiêz phênhv ntâu zos têx tsêr cơưv tox siêz đêz đrôngs, ntux đriv, thax tsav txov nhêv.

Pos Nguyễn Thị Giang, Phưv thơưx seiz car Phongx Zoz zux thiêz thox cxov huyeẹn Sìn Hồ heik pâuz: Shux xênhz li niêv txir thiêz têx nhuôs shux xênhz hâur thax tsav huyện txux chi tsưr ziv jênhv pâuz hâur têx shông đhâu tưz tâu hlôngr yiêz, paz gra siêz tsơưr lươngv zoz zux thax tsav txov nhêv hâur suôv qơư no. Taz sik, đhâu iz jiês so ntênhs, so tsiêz, têx shux xênhz cux khênhr uô si lov jêv hênhr, mak tsi yuô xar tuôx cơưv ntơưr. Têx six hơưv li no zos tsi muôx chor cưk kriê ntơưr moz siêz trâu luôs hâux lưv tâu choz kriê txux chi hu zâuv, vênhv tôngv mak têx shux xênhz zuôr tuôx cơưv tsi tâu ntơưr cxix cxuô. Pos Nguyễn Thị Giang heik:

“Chor cưk kriê ntơưr pox niêv nhoz têx tsêr cơưv txov nhêv lok six moz siêz trâu hâux lưv kriê txux chi, thiêz sir tal zuk đas jos, tsưr ziv chiê phưx vưv trâu hâux lưv kriê ntơưr. Đros thiêz têx cưk kriê ntơưr no, tsi tâu lok mul tsêr nox tsiêz viv ntâu qir tiv, pêz ngênhx zoz zux cux muôz jông cxuô six hơưv chiê chor cưk kriê tso siêz nhoz hâur tsêr cơưv, tso siêz uô hâux lưv. Pêz cux tưz chox kriê têx tsêr cơưv paz mê nhiêx txiêx trâu chor cưk kriê tsi tâu lok mul tsêr nox tsiêz ntơư chiê lơưr shir phaz nhoz thiêz nox tsiêz hâur tsêr cơưv”.

Nox tsiêz, tok shông yiêz đros tsôngv box nhoz thax tsav tsênhv yuôr ntâu txov nhêv, muôx tsi txâuk cxuô tsar zav, taz sik chor cưk kriê ntơưr thax tsav ntus đriv Lai Châu li tsưr ziv, siêz xar njôngr hur si zos viv têx nhuôs shux xênhz nhoz no puôr lênhx tâu muk cơưv ntơưr cxix cxuô, cov sđ muôx iz luz nênhx chi cax thiêz jông đuô./.

                               (Khắc Kiên-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tsôngv box Hmôngz nhoz Hồng Ngài li hâux lưv ntâuk hlâu

Hâur yênhx hnuz, tix lâus Zax Xênhv Muôk nhoz jos muôz jêz, xar Hồng Ngài, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La li qơư ntâuk hlâu, suôz lưx thiêz ntâuk hlâu cux tsênhv muôx đrêiv. Txix qơư ntâu hlâu no, têx zav chuôz zênhx li: triêv, hlâu ntâuk tâu puôr lênhx tâu pox nhuôs nhiêv txos. Thâuv ntêx no nênhs ntâu chênhr zos tix lâus txir, tix lâus pov tâu no zos kror hâux lưv muôx liv trâu zuk chuôz zis, viv li tưz sir jos cơưv ntâuk hlâu. Thiêz nhiv no tix lâus zos nênhs ntâuk. Xuz thơưx mak cux tsuôk zos phưx vưv trâu zuk chuôz zis sir zôngv, tov kaz no muôx chôngz nênhs zuôr tâu muk zôngv pov jông ho siz hêik pâuz viv li ziv hnuz ziv muôx chôngz nênhs tuôx zok zuôr đuô, tsôngv kruô nhoz cxiê qơư đêz tuôx pâuz txos cux tuôx nriêr zuôr chox muk zôngv, lok sik uô huv khơưk muôz puz trâu têx fôngx zưs sơưr đơưk. Tix lâus Zax Xênhv Muôk puz pâuz: “Iz hnuz tix lâus ntâuk tâu oz traz triêv thiêz uô tiêr tâu co hnaz hur si, iz traz muôs tâu 250-300 cxênhz đêiv. Iz hli tix lâus sâu tâu txix 4-5 triệu đêiv nhiêx txix muôs triêv, paz trâu chuôz zis muôx nzir phênhv sâu:

Chiê uô tâu iz zav chuôz zênhx mak cux zos txix nênhs uô li sir jos. Xưk li triêv. Kuôr hlâu zos txix nhíp yêz ô tô thiêz ntâuk tâu jông thiêz njê, chênhv mak zôngv đêx, trox yêz lok sik tsơưz chiê chênhv. Cux sêz nhiêv traz hniêr tuôz lok nhiêk mak ntâuk cov huv li co thiêz jông zôngv uô cxuô zav hâux lưv. Thâuv ntêx no mak chiê ntâuk tâu iz traz triêv li co, cxuo zav zok xuôk têk uô tas hur si txix truz lưx txos txiêr kuôr hlâu, ntâuk hlâu, thênh lok cux hlơưr hâur har jôngr lok… Taz sik nhiv no tix lâus tưz zuôr têx thênh ntơưv ciêz lok zôngv chiê ntâuk hlâu, muôx mêir yuôz thênh, mêir txiêr kuôr hlâu paz trâu zuk tsik tas ntâu đas jos li thâuv ntêx. Taz sik, lơưr tix lâus Zax mak chiê ntâuk tâu iz traz triêv jông, njêl zos tsuv nriêr tâu têx kuôr hlâu jông thiêz tsuv txơưx ntâuk mak thiêx tâu:

Tas nro xar Hồng Ngài đros tix lâus Zax Xênhv Muôk ziv chuôz zis mak yuôr oz ziv chuôz zis Hmôngz thiêz cux tsênhv tuôr chiê tâu hâux lưv ntâuk hlâu cxôngx nzor no. Tas nro cxuô zav tâu chor qơư ntâuk hlâu no uô tâu puôr lênhx tâu tsôngv kruô, sơưr đơưk nhiêv zuôr muk sir zôngv. Uô lơưr dự án thiv pluôs ntu 2 txix shông 2015-2018 mak iz qơư ntâuk hlâu tâu paz 30 triệu đêiv ntâu chor chor tsưr têx qơư ntâuk hlâu no yưv pênhr, kho đuô thiêz khưx phưx hâux lưv ntâuk hlâu. Taz sik, chor ziv chuôz zis tsênhv tuôr chiê tâu hâux lưv ntâuk hlâu nhoz hâur xar tsênhv yuôr lok six tsơưs. Chiê tror tuôr chiê thiêz phuôx huiz kror hâux lưv no, tix lâus Muôk A Chồng, Chủ tịch UBND xar Hồng Ngài puz pâuz:

“Zuôr txos no mak cux hêik Đảng, têz qơưk tror tsov cưv txos paz nhiêx txiêx chiê tuôr chiê thiêz phuôx huiz tiv phaz li têx hâux lưv uô cxôngx nzor no. Zos tsik muôx nhiêx paz mak mênhx cxưx li têx zav uô cxôngx nzor lok no hêik cxuô thiêz ntâuk hlâu hêik taz zuôr trâus pôngz plox jux juk thiêz hlôngr trâu co zos têx zav muôx sâuv ciêz đrôngs thiêz mênhx cxưx li iz cxiê zav hax huv zuôr trâus pôngz jux juk têx tsiv gri vênhx huôv zênhx muôx”.

Hâux lưv tuôr tsês chiê têx hâux lưv uô cxôngx nzor, hâur co muôx tsôngv box Hmôngz li hâux lưv ntâuk hlâu cux zos chiê tuôr chiê thiêz phuôx huiz têx tsiv gri vênhx huôv mênhx cxưx./.

(Lik Thox cxiv sâu thiêz cxêik nhênhv)