Yên Bái bax cxuô chuôz zênhx, trôngx tos thiêz cxuô faz tsưr ziv phax tir thêir moz trâu shông cơưv yiêz

  Hâur zuôr xar iz luz hlik đhâu lok no, chor cưk kriê ntơưr nhoz tsêr cơưv cxênhx nhuôs zâu Minh An, huyện Văn Chấn tưz tuôx tsêr cơưv chiê bax têx qơư nhoz cơưv ntơưr, chuôz zênhx phưx vưv kriê thiêz cơưv, qêz suô, tu đu lus nhuôv shux xênhz têx chuôz zênhx uô si, tsêr lớp cơưv cov hur si chiê bax trâu shông cơưv yiêz. Cưk kriê Lý Thị Lương heik pâuz: “Hâur ntu so sor, pêz cux tuôx trâu tsêr cơưv qêz suô, đoz têx đrox, tu qơư nhoz cơưv ntơưr hur si chiê bax tok chor nhuôs tror tuôx tsêr cơưv thiêz cux chiê taz por vêv xênhz phax tir thêir moz Covid-19”.

Shông cơưv 2021-2022, tsêr cơưv cxênhx nhuôs zâu Minh An njuôk xav zuôr tok xar muôx 300 lênhx nhuôv tuôx nhoz cơưv hâur tsêr cơưv tsênhv qơư thiêz 2 qơư cơưv hâur têx jok.

Cưk kriê Trịnh Thị Mai, thơưx seiz car tsêr cơưv heik pâuz: Đhâu thâuv lox tôngv, vêv xênhz hur si, đu lus, chor cưk kriê ntơưr tsênhv sir jos bax uô têx hâux lưv zuôr trâul txos chiê phax tir thêir moz Covid-19, paz shux xênhz chor uô niêv uô txir tso siêz chiê têx tuz nhuôs tuôx nhoz cơưv ntơưr hâur tsêr cơưv: “Tsêr cơưv muôx tsưr ziv uô tsênhv tsênhz trâu yênhx hli, yênhx ciêz. Tok chor nhuôs tror tuôx tsêr cơưv taz por lok phax tir thêir moz gênhk, lar heik zos uô trơưk li têx cui tinhv phax tar moz, kror no tsêr cơưv lok six moz siêz txos”.

Têx hnuz lok no, đros trâu chor cưk kriê ntơưr, shux xênhz li ntâu lênhx uô niêv uô txir nhoz Văn Chấn txơưv max uô liêx têz, têx hâux lưv uz no taz sik lơưr cux nduô hâux lưv tsês chiê tuôx paz tsêr cơưv qêz suô, tu chor nhuôv têx qơư nhoz cơưv ntơưr, bax tok shông cơưv yiêz. Niêv lâuk Hoàng Thị Hiệu, nhoz xã Nghĩa Tâm heik: “Cur pov chor cưk kriê lơưr tuôx tu thiêz qêz suô têx tsêr lớp cơưv ntơưr, cur cux chiv chir tuôx no chiê đros qêz suô, tu têx qơư nhoz cơưv ntơưr cov hur si, đu lus. Đros trâu co, cur cux tưz bax ntơưr cơưv, chuôz zênhx chiê phưx vưv chor nhuôs cơưv ntơưr hâur shông cơưv yiêz”.

Tas nro huyện Văn Chấn muôx 65 luz tsêr cơưv, hâur co muôx 24 tsêr cơưv uô tâu jông luôs hâux lưv kriê txux chi trơưk li têz qơưk cui tinhv. Bax trâu shông cơưv yiêz, six hơưv đhâu, huyện tưz cxiv uô yiêz 66 qar lớp cơưv, qơư uô hâux lưv thiêz 52 côngz trênhx uz no…. Txos nhiv nor, 100% lênhx shux xênhz lớp 1, lớp 2, lớp 6 tưz txâuk ntơưr cơưv trơưk tsaz yênhx zoz zux phưv thôngz shông 2018. Chor cưk kriê ntơưr cux tâu cơưv cxaz nzir têx txux chi tsưr ziv yuôr trâul lok sâuv kriê ntơưr trâu têx nhuôs trơưk Bộ Zoz zux tsưr ziv txix cơưv oline. Pos Nguyễn Thị Hà, Phưv Phongx Zoz zux huyện Văn Chấn heik pâuz: Xav tinhv moz Covid-19 tsênhv huôv xênhz phiv liv, viv li Phongx tưz heik cxuô luz tsêr cơưv cxiv tsa tsưr ziv tsênhv tsênhz chiê phax tir thêir têx tsi jông muôx têx yưv siv:“Cxuô luz tsêr cơưv tsuv uô jông lơưr têx cui tinhv lok phax tar moz gênhk trơưk li ngênhx muôx vax huôv heik kriê; bax cxuô luôs hâux lưv, cxuô zav chuôz zênhx zuôr trâul txos li: Cuô đêx yuôx nzuôr têk, njuôk shuôs đas jos, heik uô trơưk cui tinhv iz tus nhoz kuôk đêz iz tus cov truôx tuk…. Txos nhiv no, tưz hu zâuv têx nhuôs zâu muôx 5 shông tuôx tsêr cơưv tâu xar 100%; têx nhuôv 6 shông ndê lớp 1 tax 100% thiêz chor shux xênhz cơưv tas ntơưr cxênhx iz ndê lớp 6 ntơư tax zuôr xar 100% thiêz”./.

(Đinh Tuấn-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

PHÊNHV ĐÊX HUR

Tsôngv ...yuô! Phênhv đêx hur ciêz no, pêz thor xa txos tsôngv cưr tix fôngx zưs mnôngs têz qơưk li têx cui tênhv lok hâur đêx, têx zav đêx, đhâu co pox nhuôs txơưx sir zôngv hâur đêx tưs cov huv vêv xênhz thiêz taz por đas jos.

          Nus: Têx tsưr ziv tuô têx caz mz hâur đêx

          Têz: Iz cxiê tsưr ziv tuô têx caz moz hâur đêx khênhr zôngv zos:

          - Tuô cxôngx uô đêx cuz,

          - Tuô cxôngx Chlorine (Cl2)

          - Tuô cxôngx Ozon (O3)

          - Tuô cxôngx zôngv tia cực tím (UV)

          - Tuô cxôngx ion

          Nus: Hâux lưv tuô têx caz moz tâu uô hâur ntu tưs thâuv yưr lir đêx.

          Têz: Tuô têx caz moz zos iz hâur têx tsưr ziv uô lơưr kaz ciês thâuv yưr lir đêx thâuv tưz liv đêx tas. Đrâuv co, têx tsơưr tuô caz tsênhv tâu uô thâuv yưr lir li iz tsưr ziv tir tar caz moz thâuv tso đêx.

          Nus: Viv li chas ho muôz cxaz Clo tso hâur đêx meir?

          Têz: Muôz cxaz Clo tso hâur đêx meir zos iz hâur têx tsưr ziv muôx chêx cuk tiv zix chiê tuô caz moz hâur đêx thiêz taz por tsi tror muôx ca zmoz thâuv tso đêx cxôngx tsêr meir muk txos têx ziv chuôz zis sir zôngv.

          Nus: Chor Clo hâur đêx meir zos hor ntâu?

          Têz: Lơưr Bộ y tế li ploz tsênhr kỹ thuật têz qơưk lok tsơưr lươngv đêx nox hâuk QVCN 01:2009/BYT hnuz 17/6/2009 mak chor Clo tâu tso chei tso hâur đêx zos 0,3-0,5mg/1 lir chiê taz por tir tar caz moz tsi tror huôv xênhz uô lênhx nênhs sir zôngv trâus moz thiêz cux txu grês têx pa tsư yuôx clo trâu lênhx nênhs sir zôngv.

          Nus: Uô li chas chiê txu grês têx tsư yuôx clo muôx hâur đêx?

          Têz: Zos pov chuôz zis li đêx tsư clo, chiê txu grês clo thâuv sir zôngv mak tsuv tso đêx trâu hâur chuôz zis li chuôz zênhx tsâu đêx (tsi vor) hâur 2,3 six hơưv chiê clo za muk tas.

          Nus: Đêx hâur kror đêx cxơưr thâuv liv tas pok zuôr tuô têx caz moz? Tsưr ziv uô li chas?

          Têz: Đêx thâuv liv tas cux tsênhv muôx têx caz moz, viv li thâuv liv tas cux zuôr tsuv tuô têx caz moz muôx hâur đêx. Muôx ntâu tsưr ziv tuô li: uô đêx cuz, zôngv hóa chất, tia cực tím...

          Nus: Tsưr ziv tuô caz moz cxôngx hóa chất?

          Têz: Tsuv zôngv Chloramin B 25% chiê tuô caz moz. Đêx tâu tuô têx caz moz thâuv liv tas zuôr tax chêx cuk jông tiv zix.

          Tsưr ziv uô: Zôngv 3g môngr Chloramin B 25% tso trâu hâur 1 yiv đruôz đêx. Thâuv tuô têx caz moz tas tsês chiê 30 phênhz thiêx li tâu sir zôngv./.

(Tuyết Lan-Txâur Vax cxeik nhênhv)