Ntâu ziv chuôz zis tsôngv box huyện tox siêz Trạm Tấu ( Yên Bái) tsi muôx ar nhoz đhâu jiês đêx cuôr yôngz

          Đhâu jiês đêx cuôr yôngz hâur ntu nhiv kruôr đhâu tsik ntêr no, pos Lồng Thị Tề chuôz zis nhoz jos Hát, xã Hát Lừu tsi yuôr tul tsi hlo, tas nro tsêr nhoz, chuôz zênhx chuôz tas trâus cuôr yôngz lơưv tas. Jiês đêx cuôr yôngz tưz đhâu lơưv 1 luz hlik ntâu, taz sik 3 lênhx nênhs hâur pos Tề chuôz zis tsênhv tsuv mul khov nhoz uô nênhx hâur têx qar tsêr cơưv cấp 1 thiêz cấp 2 xã Hát Lừu.

          Đros thiêz têz qơưk, têx lênhx nênhs siêz jông li paz txưv, nhiv no chuôz zis pos Tề tưz muôx zuôr xar 100 tsov đeiv đros ntâu chuôz zênhx zuôr trâus phưx vưv luz nênhx. Nhiêx muôx, taz sik chuôz zis tsi tâu muôx ar chiê uô tsêr nhoz. Pos Lồng Thị Tề heik:

          “ Nhoz hâur tsêr cơưv cux lax, txax muôs têx mê nhuôs shux xênhz, cưk kriê. Nhiv no lok six ndo txos luz tsêr kuz, taz sik lâus lơưv tsi muôx ar uô tsêr. Xar njôngr têz qơưk paz txưv iz luz tsêr nhoz. Pos thiêz zơưv tưz lâus lơưv tsênhv tsoz phưz mê nhuôs xênhz nzưr njuôs viv li hnuz tưs cux lol cuô muôs xưz”.

          Jiês đêx cuôr yôngz hâur hli 10 shông no, tas nro xã Hát Lừu muôx 11 luz tsêr trâus đêx cuôr yôngz, 25 luz tsêr zuôr tsuv txar qơư nhoz. Txos nhiv no, ntâu ziv chuôz zis tsôngv box muôx tsêr trâus cuôr yôngz tsênhv mul khov nhoz têx qơư txơưr, 25 ziv chuôz zis tsuv txar qơư nhoz cux lok six cxơưx. Lơưr UB xã Hát Lừu, nhiv no têx ziv chuôz zis tsi muôx ar nhoz tsênhv tos huyện Trạm Tấu yênhx lix têx qơư nhoz yiêz, taz sik txos nhiv no vênhv thix no huyện tsi tâu tâu krêz uô tiêr. Zơưv Lò Văn Chiến, Chủ tịch UB xã Hát Lừu puz pâuz:

          “ Chiê muôx qơư nhoz yiêz trâu pox nhuôs mak tsuv muôx huyện, tỉnh paz txưv chiê muôx pênhr nhiêx njuôs xav, luôv ar...Chiê pox nhuôs tâu nhoz thax tsav qơư siêz đuô, tsi nhoz kis li têx shông tov ntêx thiêz”.

          Xã Xà Hồ cux muôx 30 luz tsêr trâus puôk tsuôx, taz sik txos trâu nhiv no, tsuôk muôx 2,3 ziv thiêx muôx ar uô tsêr nhoz, đuô li chor mak tsênhv taz tov zok nriêr qơư nhoz yiêz, txơưv têz qơưk thiêz têx tsưr tsix, lênhx nênhs siêz jông li têx nhiêx txiêx paz txưv tưz txeik tâu. Zơưv Chớ A Páo, Bí thư Đảng ủy xã Xà Hồ, huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái heik:

          “ Phêv liv tiv iz zos nhiv no ar têx ziv chuôz zis puôr lênhx muôx ntâuz ntơưr, txar mul nhoz mak tsuv paz txưv têx chuôz zis co lơưr thiêx thôngx ziv. Phêv liv tiv 2 zos đros thiêz 14 ziv chuôz zis muôx tsêr trâus cuôr yôngz, nhiv no têx chuôz zênhx uô tsêr trâus cuôr lơưv tas, hâur iz six hơưv lur mak têx chuôz zis thiêz jêx jos bax tsi zênhx chiê uô tsêr yiêz. Nhiv no pêz tsênhv huiz tôngv jêx jos thiêz têx tsưr tsix paz têx ziv chuôz zis no”.

          Txos nhiv no nhiv kruôr muôx 1 đraz ntâu hâur tas nro 121 ziv chuôz zis trâus đêx nas uô puôk tsuôx hnhar txos vax tsêr thiêx tâu choz zok ar  uô tsêr nhoz; đuô li chor tsênhv lav nhoz hâur têx tsêr cơưv ntơưr...Tsôngv box thax tsav trâus đêx cuôr yôngz Trạm Tấu tsênhv lok six zuôr trâus têx chiz coaz muôx txơưx jênhv huyện Trạm Tấu, tỉnh Yên Bái tror muôx têx tsưr ziv jông đuô chiê pheiz qơư nhoz paz tsôngv box nzor ngaz tul luz nênhx đhâu jiês đêx cuôr yôngz hâur hli 10 đhâu./.

(Thừa Xuân- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Tsưr ziv chos kok zax zưv chiv ntux tsâus 2017

Đrav kaz no thor heik kriê iz cxiê tsưr ziv chos kok zax zưv chiv ntux tsâus.

1.Nôngz thiêz cheix chos.

Kok zax zưv chiv ntux tsâus zos chos txix hnuz 20/10 txos hnuz 15/11, jông đuô hur si zos tsuv chos trâu thâuv kaz hli 10, hâur hli 11; sir zôngv têx nôngz kok Solara, Mara (Đức), Atlantic (Mỹ)......

2.Bax nôngz kok.

-360 xưv phaz ar têz mak bax 40-45 cir nôngz kok. Zos tiêk chor nôngz kok lox mak tsuv muôz fuô chiê txuôs nôngz chos.

Tsưr ziv fuô kok chos li đrav kaz: Zôngv triêv njê, hniêr nhiêk chiê fuô. Bax cuô đêx hmôngr jêz siz nyiêz lok sik đêx xaz phôngx chiê so triêv, txo grêk tsơưs caz hmoz cik tâu trâu têx nôngz kok txix hniêr triêv, thiêz sđ fuô txix 3-4 luz mak muôz triêv ntuz trâu chor đêx hmôngr jêz siz heik sâuv mav tror fuô.

Nhiv no muôx 2 tsưr ziv fuô:

*Fuô tu nro : Fuô uô 2 saz lok sik ntâu txâux taz por têx txâux kok ntơư puôr lênhx muôx câuk. Đhâu thâuv fuô tas tsuv muôz yâur plênhr trâu saz kok muôx hniêr triêv fuô co tsês chiê 3-5 hnuz mav gra muk chos lok sik muôz xi măng plênhr trâu mak muôx têx chos tâu ciês lok sik 1-2 hnuz tov kaz mak txơưv jông chos.

*Fuô siz lo: Cux fuô iz zav li heik sâuv taz sik ho tsi chiê 2 saz kok tu nro mak fuô tsês iz kro mê mê siz tuôr. Đros thiêz tsưr ziv no mak tsôngv box tsi tas muôz plênhr yâur lok sik xi măng, đhâu fuô tas chiê nưk nhoz nưk li co, têx saz kok mav chiv chir tror siz lo, đhâu 7-10 hnuz sđ li gra muk chos.

3.Uô ar:

-Đhâu thâuv lêis sâu tas chiv blêx mak qir lêix têz thiêz huk ar uô têx caz; zos têx liêx têz ar ntuz, chiê taz por ndar tâu cheix chiv mak muôx têx muôz iz têk suôz jêz lok sik ar kruôr tso trâu mav chos luz nôngz kok trâu.

Zos iz caz chos 2 hax mak huk cov đar 1,4 thiêr, sâuv hax đar xar 2 đok, huk siêz xar iz đok, iz hax kuôk iz hax iz đok ntâu, iz tsoz kuôk tsoz muôx iz đok.

Zos chos iz hax mak huk đar 70-75 phênhz, sâuv hax đar iz đok ntâu, chos iz hax ndax trâu đruôz đraz.

4.Qir zuôv

Chor qir zuôv trâu 360 xưv phaz ar têz: Qir tsiêx cxu kruôr thiêz nxênhr mak zuôv 3-5 puô cir qir trâu 360 xưv phaz; muôx têx hlôngr chor qir tsiêx cxu trâu têx qir  vi sinh Azotobactertin txix 15-20 cir.

Qir đơưz: 10-12 cir, qir supe 15-20 cir, qir kaliclorua 6-7 cir.

  Lok sik qir NPK mak tsôngv box muôx têx zôngv chor qir NPK khênhr zôngv puô 5:10:3 thiêz qir NPK zôngv cxiz mak 12:5:10,..... cov bâuv iz zav li têx qir zuôr trâus trâu têx kok.

Tsưr ziv zuôv: Zos ar têz kruôr, ntux tsi lok nas mak zuôv puô tas nro chor qir tsiêx cxu thiêz 30% qir đơưz lok sik tas nro qir NPK khênhr zôngv puô trâu.

5.Tsưr ziv chos:

Đhâu thâuv huk tâu caz, zuôv qir puô trâu mav muôz ar phôngz iz cxênhx trâu thiêz, li chos nôngz kok, tsi cxoz chos ciês luz nôngz kok trâu sâuv chor qir puô co.

Zos têx nôngz kok tưz muôz fuô: Tsuv muôz saz kok fuô co tso mê njik kêix lok sik tso tis trâu saz sâuv, tsi cxoz muôz saz kok fuô co khưz hâur ar. Thâuv chos tsi cxoz zuôv qir đơưz puô, txar jav têx qir cxênhv lok trâu kror hniêr triêv fuô thiêx tsi lưx. Jông đuô hur si têx txâux nôngz kok muôz fuô mak tsuv nưk chos nưk trâu iz hax thiêx zôngx ziv tu.

Đhâu thâuv muôz nôngz kok tso hâur kror, sđ muôz ar phôngz mê njik trâu sâuv tox. Zos ntux lok nas, ar nông thiêz ntuz mak muôz Suôz jêz chox lok bôngk trâu saz sâu/.

(Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)