Đắc Lắc: Zax zênhz uô ruôr hiêv jok pluôs Giang Đông.

Hâur luz tsêr khâuz hlaz hnho, đaz pêk tuôs, tsi yuôr iz zav đaz tsi tsiv grê hlo, zơưv Jôngr Lù Xênhv Shôngx piêr lok tul nhuôv Châu Xênhv Shôngx têx cêr cxâuv. Thâuv nhiv kruôr txưv 18 shông, Châu tưz trâus cxâuv viv kuôz zuôv têx nxêik uô đaz uô tuôs, trâul toax anr tik cêr cxâuv nhoz 10 shông tux. Khov sir jos shâuv uô nênhx jông, viv li A Châu tâu txo grêk tsơưs yuôr 4 shông tux. Đhâu thâuv tơưv tsêr tux tror lok, tsi moz siêz khưr huôv tsar uô nox, A Châu ho đros têx fôngx zưs nhoz tux uô cê ntơư cor zax zênhz. Chiê muôx zênhz hâuk, A Châu lênhk nhav thâux gra zax zênhz muk trâu têx lênhx nênhs trâul muôx zênhk zax zênhz txơưr đuô. Pêk tsơưs têx chuôz zênhx uz no hâur vax tsêr tưz muôz muôs tas, ho muk nhiês tsôngv cưr tix nênhx tsa sđ hâur jêx hâur jok têx chuôz zênhx chuôz tav tsiv grê.

“Hâur niêv txir vax tsêr mak nưk gra lok six ntâu cơưk. Nhiêx txiêx, têx uz no hâur niêv txir vax tsêr chiê zôngv mak nưk gra tas hur si. Tuk nhuôv Gia no chuôz zis cux pôngz lok six ntâu zav trâu Châu”.

Yuôr tix lâus Là Xênhv Phàng, xênhz shông 1981 thiêz pox niêv Nô Xênhv Cưr, xênhz shông 1982 ho yênhx lênhx nênhs kuôr zênhz thâuv tix lâus 2 niêv txir zôngv zênhz chiê kho moz. Trơưk li tix lâus Là heik, tix lâus pox niêv trâus moz tsêr tuz, hok tix lâus mak trâus moz plaz cêv. Mnôngs trơưk iz cxiê lênhx nênhs hâur jok heik tiêk, zênhz jông kho moz, tix lâus Là 2 niêv txir tưz muôs nhux chiê zuôr zênhz lok zôngv. Đhâu 3 shông chơưv kho, tưz tsi pov moz jông kror tưs lok, mal zax zênhz tưz uô pôngz tas chuôz zis 3 ha têz, 1.080  xưv phaz liêx, 2 tuk nhux, 2 tuk tưv. Nhiv no, tix lâus pox niêv tsênhv muk chiv zênhk zax zênhz, yuôr tix lâus Là mak nhoz txov nhêv njuôr hâur luz tsêr kâus kêz jik:

“Thâuv trâus muôx zênhk zax zênhz, cur muôx moz gênhs ntâu, cur pov lok six txov nhêv, xar tso zênhz tsês lok tso tsi tâu viv li lok six txov nhêv. Chuôz zis pluôs tal li, xar muôx, xar bluô nux li kuz mak muôx tsi tâuk lơưv. Xar uô li chas cov tso tâu zênhz tsês, tsi tror cor txos lơưv”.

Zax zênhz cux tưz uô ruôr hiêv niêv lâuk Chay Xênhv Shôngx chuôz zis luz nênhx, viv tuk txir muôx zênhk zax zênhz lox. Txix thâuv muôx zênhk zênhz, niêv lâuk tul txir tsi xar khưr, tsi xar uô iz zav nuv đaz tsi hlo. Chuôz zis muôx 1.800 xưv phaz ar têz tâu têz qơưk muôz puz cux trâus niêv lâuk tul txir muôz muôs tas chiê zuôr zênhz hâuk. Têx niêv tuz muk uô jos chiê muôx nhiêx zuôr cxur nox lok cux trâus tul txir muôz têx cxur muôs, pâur zênhz hâuk tas. Ntâu jiês huôv zênhz, thor nhiêx pox niêv tsi muôz, tuk txir ho muôz têx niêv tuz ntâuk chêv. Niêv lâuk 4 tuk nhuôv puôr lênhx tso ntơưr tsês thâuv nzor chiê muk uô jos.

Zơưv Thox Xênhv Shôngx, Bí thư Chi bộ jok Giang Đông heik pâuz: Jok muôx 168 chuôz zis mak tsuôk muôx 4 chuôz zis thiêx tsi zos chuôz zis pluôs. Tsôngv box phênhv ntâu nhoz faz Baz lok, gra đros têx cêr kuôr zênhz, lok txos no ho lok hâuz nziêk nzir têx lênhx txơưr đuô đros hâuk, đros muôx zênhk zax zênhz, đros zuôr muôs, uô luôv zax zênhz tsi trơưk chei. Nhiv no hâur thax tsav muôx yênhx châuv lênhx nênhs trâul muôx zênhk zax zênhz, thâuv tưs tưz muôx tuz saz tuz nhiês, uô jêx jok nox nhoz nxor hnho. Hâur shông no, công an xã tưz ntêk tâu 4 txuz nhiês zuôr muôs, thâux gra ntâu têx zax zênhz:

“Lênhx nênhs trâul muôx zênhk zax zênhz tsi tiêk nhiv kruôr muôx no, mak đros tsôngv box txix faz Baz lok, viv li thâuv lok txos no iz cxiê lênhx tsôngv box cux six nhiês cêr tror muk kuz qơư nhoz chiê zuôr thiêz sir zôngv. Nhiv no ntơưv qơư tưz ntêk tâu ntâu txuz, taz sik cux tsênhv six muôx, tsi tâu tâu tas”.

Ea Đah zos huyện Krông Năng, tỉnh Đắc Lắc li xã thax tsav tox siêz đêz đrôngs. Xav kror đruôz đraz phênhv sâu tâu niêx shông tsuôk muôx 25 tsov đeiv. 1/3 têx chuôz zis hâur xã zos chuôz zis pluôs. Zơưv Đinh Xuân Hạnh, Chủ tịch Ủy ban xã Ea Đah heik pâuz, qênhx shênhx muôx zênhk zax zênhz zos iz kro cuz nxor, phiv liv yax ntơưv qơư, uô muôx ntâu kror tsi jông thiêz uô hiêv txos huôv tsar kinh tế-XH. Hâu nov thiêz ngênhx muôx vax huôv ntơưv qơư tsi so muk yax kriê, vênhv tôngv cov tsi cxoz zuôr muôs, sir zôngv zax zênhz, taz sik lok six phiv liv.

“Têx tsi jông, trâus muôx zênhk zax zênhz hâur thax tsav  uô trâu lênhx nênhs zuôr muôs têx zax zênhz tsi trơưk chei, uô hiêv txos têx lênhx nênhs trâus muôx zênhk zax zênhz li đas jos thiêz uô tsi jông txos kinh tế chuôz zis, uô niêv txir muôx cêr siz char siz chês, luz nênhx tsi truôx njês, têx mê tuz mê nhuôv tso ntơưr tsês...... Hâu nov ntơưv qơư seiz pov têx tsi jông li heik sâuv, mak pêz cux chuôz tsar luôs hâux lưv yax kriê têz qơưk têx chei lok sâuv zax zênhz têx tsi jông, uô hiêv txos đal jos, luz nênhx, XH. Hâux lưv qênhz yuôx, qênhz shuôs mak pêz tso nênhs muk đros yax kriê vênhv tôngv, cê phax tir thêir têx tsi jông, uô cxâuv chei têz qơưk”.

Zax zênhz tưz lok đhâu jok Giang Đông, xã Ea Đah, huyện Krông Năng, tỉnh Đắc Lắc uô tsôngv box njiz ntâu cêr txov, luz nênhx tsi truôx tsi njês. Phênhv ntâu têx chuôz zis hâur jok zos chuôz zis pluôs, ntâu chuôz zis luz nênhx puôk tsuôx tas, chôngz lênhx ntâu tuk trâus nhoz cêr cxâuv, viv zax zênhz. Tsưr ziv yax kriê, vênhv tôngv chuôs li uô tsi tâu. Chênhr li ntơư, “faz tsưr ziv” tưs trâu jok muôx zênhk zax zênhz nhoz Giang Đông hla đhâu têx  cêr txov?./.

(TTTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

PHÊNHV ĐAS JOS THIÊZ SIV NÊNHX

Nkhâuk cxa chax kâuv zos thâuv pov cxa chax kâuv nkhâuk keix saz lâux lok sik saz xik, nkhâuk trâu tov kaz uô nkhâuk đuôr khôngr poz.

          Moz nkhâuk cxa chax kâuv tsi zos zav moz riêz nênhs, taz sik uô zênhr shar lox txos đas jos lênhx nênhs thiêz cxênhx nênhs tov kaz no li chinhz yênhx.

          1. Qir tiv uô cxa chax kâuv nkhâuk:

          - Jâuv tsi trơưk tsưr ziv hêik kriê thâuv cơưv ntơưr.

          - Trôngx tos tâu uô tsi huv đros (siêz đuô lok sik kis đuô pir đros thiêz mê nhuôs).

          - Uô lox tôngv hnhar, fuôs mê nhuôs , trik hnaz ntơưr...

          - Tsi khênhr hloz, tsi muôx txâuk tsơưr pưr.

          2. Tsưr ziv phax tar:

          - Qơư jâuv chiê cơưv ntơưr tsuv pov cêr, jâuv trơưk tsưr ziv hêik kriê;

          - Trôngx tos trâu shux xênhz tsuv huv đros hov hnuz nhôngs; tos tsuv đar xar muôx 1 đok; siêz bâuv 2/3 shux xênhz li cxeik chês;

          - Trôngx thiêz tos tsuv uô li chas cov shux xênhz jông jâuv tiv zix.

          - Tsuv trik hnaz ntơưr trâu 2 saz xuz plưk, tsi đei trâu iz saz.

          - Iz chas co cux tsuv taz por nox hâuk cov txâuk tsơưr pưr; uô lox tôngv thiêz shâuv thiv thao huv đros đas jos.

          Hâux lưv uô trôngx tok huv đros shux xênhz tsuv tâu tsêr cơưv thiêz shux xênhz li niêv txir tsov cưv tiv zix, chiê jav tâu têx moz nkhâuk cxa chax kâuv. Viv li, chiê uô têx tsưr ziv phax tar moz nkhâuk cxa chax kâuv, têx nganhx thiêz cxuô lênhx uô niêv uô txir tsuv uô jông tsov cưv txos:

          Iz chas co, cux tsuv tsov cưv txos hâux lưv bax tênhv tênhz tơưk pov cêr hâur lớp cơưv; uô lơưr nganhx y tế li heik kriê; cưk kriê tsuv heik kriê shux xênhz jâuv li chas cov huv đros...

          Ntơưv chuôz zis, niêv txir tsuv bax qơư cơưv ntơưr, trôngx tos ntơưv qơư pov cêr, muôx txâuk tênhv tênhz tơưk pov cêr, tsi chiê mê nhuôs trik hnaz ntơưr hnhar thâuv mul cơưv ntơưr....

          Têx shux xênhz tsuv jâuv trôngx tos thâuv cơưv ntơưr cov trơưk tsưr zivhêik kriê, nhoz qơư pov cêr, trik hnaz ntơưr, uô lox tôngv huv đros./.

(Tuyết Lan- Txâur Vax cxeik nhênhv)