Nênhs Cho li siêz xar njôngr đhâu suôz shu

   Shu, luk Cho ho phàn tỷ, zos iz zav chuôz lov reik đros đreiv hâur nênhs Cho li luz nênhx vênhx huôv. Shu tsuôk pov zôngv hâur ntênhs nox yôngz, ntênhs hloz tiêr nênhs thiêz tsi zôngv hâur ntênhs tuôs. Shu tâu yur đros ntâuk đruôs, ntâus nxêz tôngx zuôr lok six jông mnôngs. Viv nênhs Cho li suôz shu khênhr tâu yur hâur têx hnuz ntênhs lov jêv, ntênhs nox yôngz. Zơưv Tẩn A Sếnh, nhoz jos Hoàng Hồ, xã Phăng Xô Lin, huyện Sìn Hồ lênhx nênhs txơưx yur shu nto bê hâur thax tsav heik:

          “Chiê yur tâu shu jông mnôngs tsuv shâuv lok six ntêr viv muôx ntâu jax. Xar yur jông mnôngs tsuv txơưx grus pa. Yur mak muôx 3-4 zav yur li ntơưv thiêx jông mnôngs”.

          Chiê muôx tâu iz luz shu yur jông mnôngs tsuv lok six uô jông uô cxôngx xeir chuôz zênhx uô txos tsưr ziv uô. Muôx ndâux shu, car shu thiêz loa shu. Car mak zôngv ntông uô, zas sâuv mê đuô zas hâur ntêr muôx nhos 2 đok. Lênhx nênhs uô tsuv zos lênhx muôx chênhz zênhv thiêz lok six txơưx uô thiêx uô tâu luz shu yur jông mnôngs. Pêv ndâux shu tso iz bleiv tôngx, suôz shu đror jông mnôngs lok sik tsi jông mnôngs zos khov txos đeiv bleik tôngx no. Tix lâuk Chẻo A Sì puz pâuz cxaz:

          “Chiê uô tâu iz luz shu tsuv pôngz lok six ntâu six hơưv. Car shu tâu zôngv ntông far tôngx lok sik ntông lim uô. Taz sik coaz tsôngv tiv zix zos bleik shu. Hâur jos chuôz zis tưs muôx ntênhs yôngz cux muk yur chiê lov jêv”.

          Uô ntêx thâuv yur yênhx jax muôx ziz njiêz txơưr mak tsuv yur iz jax shu mak lênhx tưs uô ntêx thâuv yur shu cux zuôr yur. Đhâu co mak txos yênhx jax tsênhz mênhx. Iz jax nhiês muôx nhiês tsưr ziv yur. Shâuv yur tưz lax, taz sik coaz tsôngv đuô zos nênhs yur tsuv mnôngs tâu njiêz luv jax shu co, zos yur tsi zos, co zos lênhx nênhs tsi tâu pâuz lok vênhx huôv yur shu. Tul hluôk tuz Chẻo A Xoang, nhoz xã Phăng Xô Lin, huyện Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu puz pâuz cxaz:

          “Cur nhiêv yur zuk mênhx cxưx li zav shu cxôngx thâuv tsênhv zâu, iz jiês jiês hâur jos muôx ntênhs yôngz cur puôr lênhx heik têx lênhx nênhs txơưx yur kriê cur, txos nhiv no cur tưz shâuv tâu. Lax tiv zix thâuv yur shu zos tsưr ziv grus pa. Nhiv no muôx tsi ntâu lênhx nênhs txơưx yur thiêz, viv li cur truôx siêz shâuv cov tas zuk mênhx cxưx li têx jax shu, tsi chiê trâus pôngz plox”.

          Cxôngx ntâu cxênhx nênhs Cho nhoz huyện tox siêz Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu tsênhv tuôr tsês tâu luz shu. Shu tâu yur hâur luz nênhx chênhr zos tsôngv box li siêz xar njôngr lok iz luz nênhx tsâu sor, cêr gâux đrâuv jông thâuv tâu siz zuôr uô txix gơưv muk txos tas iz tiêv nênhx./.

(Chẻo Thu-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Hêir nênhs K’ho huôv tsar vênhx huôv txuôk đros uô qơư ndis shuôk têz qơưs

Nhiv kruôr ntiv chor nôngz cà phê gra bê K’ho chiê chox muk muôs trâu kruô, tus muôv Cơ Liêng Este, nhoz jos B’Nơ C, đrôngl Lạc Dương, huyện Lạc Lương (Lâm Đồng) ho tror lok muôz têx ntâuz ntok tâu chox lok rêik cov tsôngv kruô ndis shuôk têz qơưs pâuz txos. Tus muôv Cơ Liêng Este shir phaz lul hêik pâuz tiêk: Têx zav sâu tâu hâur chuôz zis  zos uô cà phê gra bê K’ho thiêz ntok ntâuz, zos iz luôs hâux lưv khơưk tsês zuk hêir nênhs têx vênhx huôv jông cxôngx nzor chiê hêik kriê trâu tsôngv kruô ndis shuôk têz qơưs pâuz txos. Txix têx luôs hâux lưv uô tâu ntơư, tưz pov njôngr luz nênhx truôx tuk jux juk pir li ntu đrav ntêx.

“Xar huôv tsar cov tâu truôx luôs hâux lưv ntok ntâuz, uô ntêx tsuv truôx siêz  bo tsiv uô thiêz tror kriê têx luôs hâux lưv ntok ntâuz trâu tsôngv tuz nxêik hluôk tov kaz tsik chiê zuk hêir nênhs têx ntâuz ntok cxôngx nzor trâus pôngz plox”

Đros trâu luôs hâux lưv ntok ntâuz thiêz uô cà phê, côngv thôngx hêir nênhs K’ho  nhoz đrôngl Lạc Dương cux tsênhv uô chơưr muôs  trâu tsôngv kruô ndis shuôk têz qơưs. Lar hêik zos, tsôngv px ntơưv no huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi vênhx huôv đruôk tôngx cxêz tôngx, zos iz zav vênhx huôv tâu UNESCO côngk nhav chiê huôv tsar uô qơư ndis shuôk têz qơưs. Nhiv no, tưz cxiv tsa tâu 11 paz tuz nxêik goz đruôk tôngx cxêz tôngx chiê tsôngv kruô ndis shuôk têz qơưs tâu sêiz. Trơưk li zơưv Păng Ting K’Rè, sêiz car iz paz tuz nxêik goz đruôk tôngx cxêz tôngx nhoz jos Bon Dơng I,  đrôngl Lạc Dương, huôv tsar qơư uô si, ndis shuôk têz qơưs txix vênhx huôv goz đruôk tôngx cxêz tôngx cxôngx nzor, paz muôx hâux lưv trâu côngv thôngx hêir nênhs K’ho ntơưv qơư uô.

“Cur goz đruôk tôngx cxêz tôngx chiê tsôngv kruô ndis shuôk têz qơưs tâu sêiz, cux muôx phênhv sâu tâu mê njik nhiêx txiêx chox lok cxiv kho chuôz zis thiêz muôx hâux lưv trâu tsôngv px hâur jos uô. Ntơư cux zos luôs hâux lưv uô khơưk tsês tâu têx txux chi, vênhx huôv jông chiê têx tuz nxêik tov kaz cơưv shâuv pâuz txos’’.

Muôx ntâu zav huôv tsar qơư uô si, ndis shuôk têz qơưs, muôs hax huv, sâu tâu nhiêx txiêx thiêz ntơư cux zos iz luôs hâux lưv jông, muôx liv trâu sđ, tsênhv taz tov huôv tsar ntâu trâu côngv thôngx hêir nênhs K’Ho nhoz đrôngl Lạc Dương, huyện Lạc Dương (Lâm Đồng). Zơưv Kra Jan Meng Nôl, cán bộ vênhx huôv đrôngl Lạc Dương xav tiêk: Txix ciês tsôngv px ntơưv no pâuz huôv tsar qơư uô si, ndis shuôk têz qơưs, tưz pov njôngr sđ muôx luz nênhx hlôngr yiêz,  txo grêk  tâu cêr yêiz pluôs jux juk.

 “Hâur thax tsav đrôngl Lạc Dương muôx 11 paz tuz nxêik goz đruôk tôngx, cxêz tôngx, nthuôr uô cêr lov jêv trau tsôngv kruô ndis shuôk têz qơưs tâu sêiz hâur yênhx hnuz hâur jêx jos. Iz chas ntơư, cxuô luz jêx jos ntok ntâuz, uô chơưr  cux kriz uô chiê muôs trâu tsôngv kruô. Txix ntơư, tưz huôv tsar tâu truôx zuk hêir nênhx têx txux chi, vênhx huôv jông tsik chiê pômgz plox”

Chênhr zos pâuz huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông, hêir nênhs K;Ho nhoz jos tơư trôngz Lang biang, đrôngl Lạc Dương, huyện Lạc Dương (Lâm Đồng) tưz kriz tâu ntâu zav qơư uô si, ndis shuôk têz qơưs, cê huôv tsar cêr uô nox, cê tuôr tâu truôx têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx tsik chiê pôngz plox./.

                         Tsu cxêik nhênhv-Quang Sáng - CQTT Tây Nguyên