Phù Yên, Sơn La: Chos txir thênhx caz sâuv ar nxaz, sâu yênhx tỷ đeiv nhiêx  iz shông

          Thâuv ntêx, zơưv Nguyễn Văn Ngân muôx 2 hecta ar tox trôngz chos poz cưk, uô hâux lưv yênhx shông mak cux sâu tsi tâu hor ntâu, tsơưr lươngv puôr lênhx tsi tax tâu li siêz xar. Shông 1989, zơưv cuiz tênhv hlôngr 2 hecta chos poz cưk, kok ntông chiê chos txir khơưz nyar. Đhâu 4 shôngk, tsoz txir khơưz huôv tsar sei, taz sik tsi muôx niêv siêz sâu zuôr. Trâus pôngz pênhr cxôngx chos txir khơưz taz sik zơưv tsi tso tsês mak tror truôx siêz uô, zơưv txiêr por tsês tas nro vax txir khơưz, hlôngr chos txir mo môngk kis, taz sik tror tsi muôx niêv ciêz sâu zuôr uô chuôz zis kinh têr njiz ntâu phêv liv. Zuôr chênhz zênhv, đhâu iz ntu nhênhz chơưv niêv ciêz, zơưv truôx siêz txeik pênhr zênhx hangx thiêz lênhx nênhs cxênhz jê hlôngr tas nro mênhv chêx ar chos txir mo môngk chiê chos txir thênhx caz Vinh thiêz txir thênhx caz thax lok shông 2011. Zơưv Nguyễn Văn Ngân heik:

          “ Tsi viv li mak cur tso tsês tsi uô, cur cuiz tênhv tror chos txir mo môngk, cux 3-4 shông mak sâu taz sik tsi tâu li siêz xar viv txir tơưs plêz ntâu, tov kaz no cur muôs tsi tâu mak cur txiêr por tsês. Txos shông 2011 cur qir chos 2 hecta txir thênhx caz, cur pov jiês no zuôr muôx tâu kror jông”.

          Cxôngx co txos nhiv no, zơưv Ngân li 2 hecta txir thênhx caz chos lơưr ploz tsênhr VietGap tso lok 30 tênhr txos 40 tênhr, sâu tâu cxôngx 800 tsov txos 1 tỷ đeiv iz chiv thiêz yênh trâur nuv chos ntông nox txir jông ntơưv tiv phaz. Zos giám đốc HTX chos txir thênhx caz Văn Yên, nhiv no zơưv thâuv tưs cux paz txưv têx lênhx nênhs hâur HTX lok chênhz zênhv, tsưr ziv yiêz chiê chos thiêz tsoz phưz txir thênhx caz lơưr ploz tsênhr VietGap, tiv zix zos đros têx ziv chuôz zis nhiv kruôr chos tsênhv tâu paz txưv sâu zuôr, cxôngx co uô truôx tul hâux lưv sik côngv, têx lênhx nênhs hâur HTX tso siêz uô lox tôngv xênhz yar sâuv zuk têz qơưk. Zơưv Nguyễn Văn Ngân, Giám đốc HTX Văn Yên, xã Mường Thải, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La shir phaz heik:

          “ Cur chuôz zis thâuv co tsênhv txov nhêv, taz sik nhiv no tưz hla đhâu cêr pluôs, pox nhuôs hâur HTX cux li ntơư, cux hla đhâu cêr pluôs thiêz sir jos uô bluô nux cxôngx chos txir thênhx caz”.

          Đros thiêz HTX Văn Yên, huyện Phù Yên nhiv no muôx 450 hecta txir muôx bleik, hâur co 230 hecta ntâu chos txir thênhx caz, phênhv ntâu zos nôngz txir thênhx caz Vinh, txir thênhx caz thax....Chiê chuv tôngv coar lik thiêz sâu zuôr xiv huv ngaz tul, tsi chiê muôx yưv qênhx shênhx trâus zuôv grê, huyện Phù yên tưz chox kriê chiz coaz muôx txơưx jênhv tsov cưv paz txưv tsưr tsix yênhx lix têx paz chos ntông nox txir lơưr tsưr ziv HTX, chi hội hâux lưv uô, chiê cxơưz cxiz huôv tsar mênhx chêx ntông nox txir tsơưr lươngv siêz sâuv thax tsav huyện. Thôngx cxix uô trơưk jông cui chế coar lik sir zôngv bê “ Txir thênhx caz Phù yên”, tsi chiê muôx qênhx shênhx txir thênhx caz tsi txâuk tsơưr lươngv nhoz đrâuv niêv ciêz tâu muôs sik shơư đros txir thênhx caz Phù yên uô zênhr shar txos bê txir thênhx caz Phù yên. Pos Đinh Thị Thu Hà, Phưv chủ tịch UB huyện Phù Yên tỉnh Sơn La puz pâuz:

          “ Chiê muôx tâu xiv huv txir thênhx caz Phù yên tâu ntâu lênhx nênhs pâuz txos, cux xưk li pêz pox nhuôs tso siêz uô xênhz yar thiêz ngaz tul sâu zuôr xiv huv trâu pox nhuôs mak huyện Phù yên tưz thiêz tsênhv chuv tôngv uô hâux lưv đros têx qơư muôv muôs nhoz Hà Nội cux xưk li têx niêv ciêz chiê sâu zuôr xiv huv trâu pox nhuôs”.

          Ntơưv huyện Phù yên, txir thênhx caz chox lok chêx cuk kinh têr siêz đuô pir đros thiêz têx tsoz chos kôngz nuv txơưr, tiv zix zos hâur shông 2017 nhiv kruôr đhâu, txir thênhx caz Phù yên tưz tâu cungz jênhv bê “Txir thênhx caz Phù Yên”. Cxôngx hâux lưv co, khav tênhv tâu tsơưr lươngv txir thênhx caz sâu niêv ciêz, paz xiv huv txir thênhx caz tsi trâus zuôv grê, pox nhuôs tso siêz chos thiêz huôv tsar zav tsoz chos muôx tsiv grê kinh têr no./.

(Trấn Long- Txâur Vax cxeik nhênhv)

TÊX KROR TSUV PÂUZ LOK BẢO HIỂM XAR HÔIV CHIV CHIR ZUÔR

Bảo hiểm xar hôiv chiv chir zuôr zos li chak?

Bảo hiểm xar hôiv (BHXH) chiv chir zuôr zos zav bảo hiểm mak nênhs cxaz chuôz xêir tsov phênhv thêv thiêz tsưr ziv thêv nhiêx huv đros trâu zuk chuôz zis li phênhv sâu.

Chor nênhs cxaz chuôz BHXH chiv chir zuôr tâu sơưv oz kror; So lâul thiêz trâus tuôs. Cux zos tiêk, zos thêv BHXH chiv chir zuôr, nênhs cxaz chuôz têx jâuv zuôr tâu sơưv nhiêx hli so lâul; thôngx cxix, tâu paz nhiêx uô đaz uô kruô thiêz paz nhiêx tuôs lơưr cuiz tênhv…

Nênhs cxaz chuôz bảo hiểm xar hôiv chiv chir zuôr?

Lơưr cuiz tênhv ntơưv Khoản 1 Grê 2 Nghị định 134/2015/NĐ-CP, nênhs cxaz chuôz bảo hiểm xar hôiv chiv chir zuôr zos công dân Việt Nam txix txâuk 15 shông tror sâur thiêz tsik zos nênhs tsuv cxaz chuôz bảo hiểm xar hôiv kruôz zuôv lơưr pháp luật li cuiz tênhv lok bảo hiểm xar hôiv, zos:

- Nênhs lox tôngv uô hâux lưv lơưr hux thôngx lox tôngv muôx six hơưv tsơưs đuô 3 hli uô ntêx hnuz 1 hli 1 shông 2018; nênhs lox tôngv uô hâux lưv lơưr hux thôngx lox tôngv muôx six hơưv uô tsơưs đuô 1 hli txix hnuz 1 hli 1 shông 2018 tror muk;

- Nênhs uô hâux lưv tsik truôx nhoz jêx jok, tổ dân phố;

- Nênhs lox tôngv paz uô têx hâux lưv hâur chuôz zis;

- Nênhs cxaz chuôz têx huôx tôngv uô xênhz yar, kinh doanh, dịch vụ tsik sơưv nhiêx hli;

- Xã viên tsik tâu sơưv nhiêx hli, nhiêx côngz uô hâux lưv hâur hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã;

- Pêx xênhv, nênhs lox tôngv chiv chir uô zos chor nênhs tsưr tsix hâux lưv lox tôngv chiê muôx tâu phênhv sâu trâu zuk thiêz chuôz zis;

- Nênhs lox tôngv tưz txâuk tsar tov lok hnuz nhôngs taz sik tsik tâu txâuk tsar tov lok six hơưv thêv chiê tâu sơưv nhiêx hli lơưr pháp luật li cuiz tênhv lok bảo hiểm xar hôiv;

- Nênhs cxaz chuôz txơưr đuô.

Tsưr ziv thêv nhiêx BHXH chiv chir xuôr?

- Nênhs cxaz chuôz BHXH chiv chir zuôr tâu xêir tsoz iz hâur têx tsưr ziv thêv li đrav kaz chiê tso trâu hâur cuiv nhiêx so lâul thiêz trâus tuôs:

+ Thêv yênhx hli;

+ Thêv pêz hli iz jiês;

+ Thêv 6 hli iz jiês;

+ Thêv 12 hli iz jiês

+ Thêv iz jiês trâu ntâu shông tov ntêx taz sik tsik ntâu đuô 5 shông iz jiês;

+ Thêv iz jiês trâu chor shông tsênhv yuôr đros thiêz nênhs cxaz chuôz BHXH tưz txâuk tsar tov lok hnuz nhôngs chiê tâu sơưv nhiêx hli so lâul lơưr cuiz tênhv hâur six hơưv thêv nhiêx BHXH tsênhv tsik tâu txâuk nhiêx tsơưs đuô 10 shông (120 hli) mak tâu thêv trâu txâuk 20 shông chiê tâu sơưv nhiêx hli so lâul.

-Zos tiêk nênhs cxaz chuôz bảo hiểm xar hôiv tưz txâuk hnuz nhôngs so lâul lơưr cuiz tênhv mak six hơưv thêv nhiêx BHXH tsênhv tsik tâu txưv yuôr ntâu đuô 10 shông zos xar zuôr nzir mak tror thêv nhiêx zuôr BHXH chiv chir zuôr lơưr iz hâur têx tsưr ziv thêv li hêik tas sâur txos thâuv six hơưv thêv nhiêx BHXH tsik tâu txưv yuôr tsik ntâu đuô 10 shông mak tâu thêv iz jiês trâu chor shông thêv tsik tâu tas chiê tâu sơưv nhiêx hli lơưr cuiz tênhv.

-Nênhs cxaz chuôz BHXH chiv chir zuôr tâu hlôngr đuô tsưr ziv theve nhiêx lok sik phênhv nhiêx sâu tâu yênhx hli uô kror chiê njuôk xav thêv nhiêx BHXH chiv xhir zuôr đhâu thâuv uôr tiêr tsưr ziv thêv tưz xêir tsov uô ntêx co./.

(Thu Thùy-Lik Thox cxêik nhênhv)