Chuôz ndê grê tênhv tênhz, uô trâu tsôngv px cxơưx

          Pir đros thiêz phênhv chuôz ndê 7,5% jiês tov ntêx lok hli 3/2015, jiês no, phênhv chuôz ndê kis đuô. Taz sik, đros phênhv chuôz ndê zos 6,08%, grê muôs tênhv fênhx pheiz ndê txos 1.720 đeiv iz kWh, đros hâux lưv hlôngr yiêz grê muôs tênhv trâu têx lênhx tsôngv box zôngv tênhv xênhz huôx đros 6 thênhv muôx phênhv chuôz ndê jux jus, uô tsôngv box sir zôngv lok six cxơưx. Viv tsuôk têx lênhx nênhs sir zôngv tsi nto 100kWh thiêx tâu sơưv grê tênhv kis đuô phênhv grê muôs tênhv fênhx pheiz. Yuôr chor, phênhv ntâu lênhx nênhs sir zôngv thêv nhiêx siêz đuô grê muôs tênhv fênhx pheiz cxôngx 110-154%. Niêv lâuk Trần Thị Thanh Tâm, nhoz quận Hai Bà Trưng, hà Nội pheiz kênh:

          “ Grê tênhv cxôngx hnuz no chuôz ndê cxaz 6%, co zos tsi tâu heik txos nhiêx sê chuôz ndê, zos xav nhiêx sê mak tsênhv siêz đuô thiêz. Cur chuôz zis iz luz hlik thêv muôx nhos 600 cxênhz nhiêx tênhv, chuôz ndê grê mak tsuv thêv ntâu đuô. Đrâuv co, grê tênhv chuôz ndê njuôs xav grê iz cxiê hax huv cux zuôr chuôz ndê”.

          Đros thiêz têx doanh nghiệp tsiv uô, tiv zix zos doanh nghiệp sir zôngv ntâu tênhv tênhz mak hâux lưv grê tênhv chuôz ndê zuôr uô muôx yưv ntâu phênhv nhiêx txiêx hâur tsiv uô, cxôngx co uô zênhr shar txos grê xiv huv thiêz txu grês đas jos tơưv txênhz đros têx doanh nghiệp. Zơưv Nguyễn Mạnh Hùng, giám đốc điều hành, Tổng công ty Cổ phần xơưk pax ntâuz Nam Định puz pâuz:

          “ Grê tênhv nhiv no tsênhv tsav cxôngx 30-35% grê xiv huv. Grê tênhv chuôz ndê mak grê xiv huv cux tsuv chuôz ndê thiêz uô zênhr shar txos grê hax huv, nênhs sir zôngv zos lênhx nênhs trâus zênhr shar lơưr kaz ciês. Doanh nghiệp tsuv njuôs xav, tsuv cxênhx txuôk tênhv, tov kaz lêx ntêr doanh nghiệp cux xav txos hâux lưv hlôngr têx chuôz zênhx kuz nox ntâu tênhv”.

          Lơưr Bộ công thương, hâux lưv chuôz ndê grê tênhv tênhz jiês no tâu uô lơưr chêx cuk qênhz yuôx grê tsiv uô, muôv muôs tênhv shông 2016 tưz tâu seiz shuôk thiêz qênhz yuôx cxôngx Tuêv côngz xưv liên Bộ. Grê muôs tênhv chuôz ndê cux njuôs xav txos hâux lưv chuôz ndê, txu grês nhiêx txiêx qir thơưx thiêz têx phênhv nheiex phir tsi tâu xav lol hâur grê tsiv uô, muôv muôs tênhv shông 2016 thiêz nhiêx phir njuôs xav uô hâur shông 2017 lơưr cui tênhv ntơưv Cuiz tênhv 24 lok cơ chế hlôngr yiêz grê tênhv fênhx pheiz.

          Taz sik, lơưr tiến sĩ Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh têr, nganhx tênhv tsuv heik cxaz xor mông chiê tsôngv box pâuz thôngz đuô thiêz uô tsênhz mênhx hâur hâux lưv chuôz ndê grê tênhv jiês no. Pir li, hâur têx chỉ số nhiêx txiêx tso tơưv tsi tâu pov heik tsênhz lok nhiêx txiêx zôngv trâu nhiêx shar, têx huôx tôngv yưv pênhr đrâuv nganhx thiêz têx tsi uô pôngz pênhr txơưr...Đrâuv co cux tsuv uô tsênhz đuô lok cơ cấu tso tênhv, iz hâur têx uô zênhr shar txos grê tsiv uô:

          “ Hâur shông 2017 đêx muôx lok six ntâu, đêx tênhv tsuv tso đêx tsi chiê njưs tar đêx trâus tơưk, trox cux chuôz ndê grê muôs taz sik cơ cấu tso tênhv tsi tâu tso tơưv. Pir li hor ntâu trâu đêx tênhv, hor ntâu trâu trox. Têx số co lok six coaz tsôngv chiê tsôngv box pâuz thiêz thôngx ziv jiês chuôz ndê grê tênhv no. Cux li cxiêx jâuk, jiês no tsuôk chuôz ndê mak tsi txu grês. Taz sik lơưr chinhr phủ li chox kriê lok tsưr ziv grê tsuv muôx chuôz ndê, txu grês. Shông 2017 txu grês grê tênhv reik đros đêx tênhv li têx muôx liv mak tsi tâu pov uô, no cux zos tsôngv box sir zôngv li kror tsi thôngz thâuv grê tênhv chuôz ndê”.

          Shông 2016, Tập đoàn tênhv jos VIệt Nam tax doanh thu muôv muôs tênhv zos 265 cxênhz 510 tỷ đeiv, bâuv grê muôs tênhv fênhx pheiz uô zos 1 cxênhz 661 đeiv iz kWh. Tập đoàn tênhv jos Việt Nam sâu tâu liv zos 2 cxênhz 658 tỷ đeiv cxôngx huôx tôngv tsiv uô muôv muôs hâur shông 2016, taz sik tsiv uô muôv muôs tsênhv trâus pôngz pênhr zuôr xar 594 tỷ đeiv. Nhiv no tập đoàn no tsênhv yuôr 9 cxênhz 794 tỷ đeiv zos chor nhiêx txiêx tsi tâu côngv lol hâur grê tênhv.

          Tsôngv box xar njôngr nganhx tênhv thiêz Bộ công thương zuôr uô tsênhz mênhx têx xor mông muôx lênhx coaz txos grê tênhv chuôz ndê jiês no. Đrâuv co, đros hâux lưv chuôz ndê grê tênhv, chiz coaz muôx txơưx jênhv tsuv chuôz tsar qênhz yuôx grê muôv muôs têx hax huv zuôr trâus chiê jav qênhx shênhx grê cxuô hax huv chuôz ndê lơưr, uô nhiêx txiêx trâus pôngz grê, uô zênhr shar txos tsôngv box li luz nênhx./.

(TTT- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Muôx têx chiv chir gôngr nhiêx BHXH chiê tâu sơưv nhiêx so lâuk?

Lok têx luôs hâux lưv no, BHXH VN têz li đrav kaz:

Trơưk cui tinhv ntơưv grêix 1 grê 54 chêi BHXH shông 2014 mak lênhx nênhs tâu sơưv nhiêx so lâuk thâuv txir nênhx txưv 60 shông, pox niêv 55 shông tror zar sâuv, muôx txâuk 20 shông gôngr BHXH tror zar sâuv.

Trơưk li cui tinhv ntơưv grêix 2 grê 56 chêi BHXH shông 2014, nhiêx hli so lâuk bâuv li 45% phênhv nhiêx hli fênhx pheiz hâur hli gôngr BHXH tâu xav li đrav kaz: Lox tôngv txir nênhx so lâuk lok shông 2018 zos 16 shông, shông 2019 zos 17 shông, shông 2020 zos 18 shông, shông 2021 zos 19 shông, txix shông 2022 tror zar sâuv zos 20 shông; Lox tôngv pox niêv so lâuk txix shông 2018 zos 15 shông; đhâu ntơư  nzir iz shông gôngr BHXH mak hur si lox tôngv txir nênhx thiêz lox tôngv pox niêv tâu xav nzir 2%, ntâu yax bâuv 75%.

Trơưk cui tinhv ntơưv grêix 4 grê 2 chêi BHXH shông 2014; grê 6, grê 9 thiêz grê 10 Chính phủ Nghị định số 134/2015/NĐ-CP hnuz 29/12/2015 cui tinhv lênhx nênhs cxaz chuôz BHXH txưv zênhv zos nênhs VN txưv 15 shông tror zar sâuv thiêz tsi zos lênhx tiz nênhs tsuv cxaz chuôz BHXH.

Tsưr ziv gôngr BHXH txưv zênhv hâur niêx hli zos: 3 luz hlik, 6 luz hlik, 12 luz hlik iz jâuk; thêv iz jiês trâu ntâu shông lok zar tov kaz, taz sik tsi tâu đhâu 5 shông (lok zos 60 luz hlik) iz jâuk; iz jiês trâu têx shông tsênhv yuôr đros thiêz lênhx nênhs cxaz chuôz BHXH tưz txâuk shông chiê sơưv nhiêx so lâuk trơưk cui tinhv; taz sik six hơưv, hnuz nhôngs gôngr BHXH tsênhv tsi tâu txâuk, tsi tâu đhâu 10 shông (lok zos tsênhz đuô 120 luz hlik) mak tâu gôngr txâuk trâu 20 shông chiê tâu sơưv nhiêx hli so lâuk.

Phênhv gôngr BHXH txưv zênhv hâur niêx luz hli bâuv 22% phênhv sâu tâu hâur hli zos lênhx nênhs cxaz chuôz BHXH txưv zênhv xeir tsov. Phênhv sâu tâu hâur hli zos lênhx nênhs cxaz chuôz BHXH txưv zênhv xeir, tsơưs yax bâuv li phênhv cui tinhv trâu têx chuôz zis pluôs hâur thax tsav tox siêz lơưr Thủ tướng Chính phủ cui tinhv thiêz ntâu yax zos bâuv 20 jiês phênhv nhiêx hli ntơưv qơư, hâur ntu six hơưv gôngr.

Trơưk li têx cui tinhv heik sâuv, txos shông 2024, pos Phạm Châu so lâuk (lok zos so hâux lưv, tsi zos lênhx nênhs tsuv cxaz chuôz BHXH), tưz txâuk 55 shông, tsênhv yuôr 5 shông gôngr BHXH thiêz chiê tâu sơưv nhiêx hli so lâuk ntâu yax (bâuv 75% phênhv nhiêx hli fênhx pheiz hâur hli gôngr BHXH) mak pos Châu muôx têx tror gôngr BHXH txưv zênhv trơưk têx tsưr ziv gôngr zos: Hâur niêx hli, 3 luz hlik, 6 luz hlik lok sik 12 luz hlik iz jâuk; lok sik gôngr iz jiês trâu ntâu shông tov kaz tax txos trâu thâuv txưv 30 shông gôngr BHXH tror zar sâuv chiê tâu sơưv nhiêx hli so lâuk ntâu yax.

Zos pos Châu txưv 55 shông tưz muôx six hơưv gôngr BHXH txâuk 20 shông tror zar sâuv mak tsi zos lênhx nênhs tâu gôngr BHXH iz jiês trâu 5 shông chiê tâu sơưv ciês nhiêx hli so lâuk đros thiêz phênhv ntâu yax (xav txix hli txuôk lơưr luz hlik gôngr txâuk chor nhiêx iz jiês trâu 5 shông)./.

(Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)